Yatırımcılar Rusya'nın piyasalara dönüşü üzerine riskli bir bahis oynuyor

Londra'daki bir aracı kurumun yatırımcıları son haftalarda finans dünyasında son üç yıldır neredeyse dokunulmaz olan bir varlığı araştırıyor: Rus borçları. Orta Doğulu aile ofislerinden gelen talebi karşılamak için Gazprom tarafından ihraç edilen dolar cinsinden tahvillerin sahiplerini bulmak için yarışıyorlar. İşlemlerin hassasiyeti nedeniyle ne kendilerinin ne de firmanın adının açıklanmaması koşuluyla konuşan iki tüccara göre Rus enerji devinin tahvil sahiplerinin ya satmaya isteksiz olduklarını ya da önemli ölçüde daha yüksek fiyatlar talep ettiklerini gördüler. Tüccarlardan birinin tahminine göre sınırlı arz ve artan talebin birleşimi, dolar ve euro cinsinden Rus tahvillerinin getirilerinin şubat ayında yaklaşık beş puan düşmesine yardımcı oldu.

İlk kez açıklanan bu işlemler, yatırımcıların ABD Başkanı Donald Trump'ın Ukrayna'daki savaşı sona erdirecek bir anlaşma için Moskova'ya yaptığı tekliflerin eninde sonunda Rusya'nın küresel finans piyasalarına dönüşüne dönüşeceğine dair sessizce bahis oynadıklarının en açık göstergeleri arasında yer alıyor. Alıcılar, 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinin ardından Rusya'ya uygulanan yaptırımların kaldırılması halinde derin iskontolu menkul kıymetlerin değer kazanabileceğine bahis oynuyor.

Dubai merkezli bir yatırım şirketi olan ve yaklaşık 1 milyar dolarlık bir serveti yöneten Istar Capital'in araştırma ve portföy yönetimi başkanı İskender Lutsko, yatırımcıların “buzlar çözülür çözülmez bu indirimlerin çökeceğini anladığını” söyledi.

Yılbaşından beri yüzde 13 değer kazandı

Para yöneticileri de Wall Street satış ekiplerinden, teslim edilemeyen vadeli işlemler (fiziksel bir Rus varlığı ya da bireysel bir kişi içermedikleri için yaptırımlara tabi olmayan türevler) yoluyla ruble üzerine bahis yapma ilgilerini ölçen yaklaşımlar aldıklarını söylüyorlar. Bank of Russia verilerine göre Rus para birimi yılbaşından bu yana dolar karşısında yüzde 13 değer kazandı.

Konuyla ilgili bilgi sahibi kişiler, Goldman Sachs ve JPMorgan Chase’in Rusya ile ilgili varlıkların alım satımına yönelik artan yatırımcı talebini kolaylaştırmak için aracı olarak hareket eden bankalar arasında yer aldığını söyledi. Kendi danışmanlık şirketini yöneten Moskova merkezli yatırım bankacısı Evgeny Kogan, “Rus ihraççıların menkul kıymetleri için dünya çapında agresif bir arayış var. Yatırımcılar genel olarak Rus piyasasına ne kadar çabuk girebileceklerini soruyorlar” dedi. 

Bahsin her iki tarafı da büyük bir jeopolitik kumarı temsil ediyor. Rusya'nın rehabilitasyonu söz konusu olduğunda, ABD ve G7 müttefiklerinin yaptırımlarının hafifletilmesi ya da kaldırılması yoluyla yüz milyarlarca dolarlık ticaret ve yatırım fırsatı söz konusu. Başkan Vladimir Putin'in Trump'ı potansiyel ABD-Rusya ortak projeleriyle cezbetme çabaları da bu heyecanı arttırıyor.

Zararı da olabilir

Ancak bu bahisler birçok riski de beraberinde getiriyor: Bir yatırımcı ya da şirket, Avrupa'nın İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana yaşadığı en büyük çatışmadan sorumlu bir ülkeyle bağlarını yeniden kurmak için çok erken davranırsa itibarı zarar görebilir ya da yaptırımlar daha sonra yeniden uygulanırsa hukuki açıdan sorun yaşayabilir.  7 Mart'ta Trump, çatışmayı sona erdirmek için müzakerelere hazırlanırken Rusya'ya yeni bankacılık yaptırımlarını “güçlü bir şekilde düşündüğü” uyarısında bulundu.

ABD elçisi Steve Witkoff'un 30 günlük bir ateşkes önerisi üzerinde görüşmeler yapmak üzere bu hafta Moskova'da olması bekleniyor. Ancak Trump çatışmaları durdurmayı başarsa bile, istikrarsız, ağır silahlı bir cephe hattı ve Putin'in Ukrayna'nın tamamına boyun eğdirme şansı bulması ya da Kiev'in Rus işgali altında kalan toprakları geri almaya çalışması halinde savaşın yeniden alevlenme riski her zaman mevcut olmaya devam edecek. Avrupa bu yeni güvensizlik dönemi için 800 milyar Euro'ya varan ek savunma harcaması planlarını hızlandırıyor.

Önceliği dolar ticaretinin kolaylaştırılması

Rus ticaretine yönelik bu geçici geri dönüşler, istikrarsız bir siyasi zeminde gerçekleşiyor. Ocak ayında göreve geldiğinden beri Putin'in başlattığı savaşı hızla sona erdirme sözü veren Trump, ABD'nin Ukrayna ve Rusya ile ilişkilerini Moskova'yı memnun edecek, Kiev ve Avrupalı müttefiklerini ise dehşete düşürecek şekilde tersine çevirdi. Konu hakkında bilgi sahibi bir kişiye göre Kremlin, Trump'ın Putin'le kurduğu ilişkinin yoğunluğuna şaşırdı. Moskova'nın en çok ihtiyaç duyduğu şeyin ABD'nin dolar ticaretini kolaylaştırmak için en azından bazı banka kısıtlamalarını kaldırması olduğunu söyleyen kişi, iç meseleleri tartışırken isminin açıklanmasını istemedi. Bu, Rus işletmeleri için artan sınır ötesi ödeme zorluklarının üstesinden gelmeye yardımcı olacaktır.

Dondurulan varlıklar

Şimdilik, Putin ve üst düzey yetkililerinin çoğu da dahil olmak üzere binlerce şirket, devlet kurumu, iş insanı ve siyasi figür, işgalin başlamasından bu yana ABD ve müttefikleri tarafından uygulanan yaptırımlar altında kalmaya devam ediyor. Çoğu Avrupa'da bulunan yaklaşık 300 milyar dolarlık Rus merkez bankası varlığı ABD, Avrupa Birliği ve diğer G7 müttefikleri tarafından donduruldu. ABD Hazinesi'nin tahminlerine göre zengin Ruslara yönelik yaptırımlar evler, yatlar ve özel uçaklar da dahil olmak üzere 58 milyar dolarlık ek varlığı dondurdu.

Konuyla ilgili bilgi sahibi iki kişiye göre Putin, iş insanlarının bireysel yaptırımların kaldırılması için onlar adına lobi yapmayacağını açıkça belirtti. Hatta bu kişilerden biri, milyarderlerin kendi ülkelerinde yatırım yapmaya zorlanmaları için kısıtlamaların devam etmesinin işine gelebileceğini de sözlerine ekledi.

Ancak Batı, yeni pazarlara açılabilen Rus ekonomisini tamamen izole etmeyi hiçbir zaman başaramadı. Metal, gübre ve tarım ürünleri de dahil olmak üzere pek çok emtia şirketi, küresel ekonomiyi sekteye uğratma korkusuyla yaptırımlardan kaçındı ve Moskova, gölge bir tanker filosuyla ham petrol sevkiyatı yaparak G-7'nin petrole getirdiği 60 dolarlık fiyat sınırlamasını baltaladı. Petrol ihracatı üzerindeki yaptırım rejiminin yıpranmaya başladığının bir işareti olarak, 9 Mart'a kadarki dört hafta içinde tüm Rus limanlarından ham petrol akışı günde yaklaşık 300 bin varil arttı. 
AB, Rusya'nın savaş öncesi en büyük pazarı olan 258 milyar euroluk ticarete kapıyı kapatıp, 2021'de bloğun talebinin neredeyse yüzde 40'ını karşılayan gaz da dahil olmak üzere enerji ithalatını durdurunca Kremlin doğuya yöneldi.

Çin, ikili ticaretin artmasıyla Rusya'ya ekonomik bir can simidi oldu ve yaptırımların etkisini zayıflattı. Pekin'deki gümrük verilerine göre Rusya-Çin ticareti 2021'den bu yana yaklaşık üçte iki oranında artarak 2024'te 244,8 milyar dolara ulaştı. Otomobil üreticileri de dahil olmak üzere Çinli markalar, Rusya'da çıkış için çabalayan yabancı çok uluslu şirketlerin yerini aldı. Apple iPhone'lardan lüks Bentley otomobillere kadar her şey, hükümetin paralel ithalat olarak adlandırılan ithalata izin vermesinin ardından Rusya'da satılmaya devam etti.

Londra'daki Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü'nde Uluslararası Güvenlik Çalışmaları bölümünde kıdemli araştırma görevlisi olan Emily Ferris, Rusya'nın savaş ekonomisini batılı yatırımcılar için öncelikli olan şeylere geri döndürmenin kolay olmayacağını söyledi. Ferris, “Batılı bir yatırımcı, yatırımının savaş için ya da Rus ordusunun yeniden silahlanması için kullanılabileceğinden nasıl emin olacak?” dedi.

Levent Gürses yazdı: Rusya ekonomisi savaşta iyi dayandı, 2025’te tablo kararıyor