Panama Kanalı gerilimi: Trump’ın geri alma tehdidine Panama’dan net yanıt  

ABD'nin seçilmiş başkanı Donald Trump, Panama’yı, Panama Kanalı’nın kullanımı için aşırı yüksek ücret talep etmekle suçladı ve kanalın düzgün yönetilmemesi halinde ABD’ye geri verilmesini isteyeceklerini açıkladı. Trump, Truth Social hesabından yaptığı paylaşımda, kanalın ABD ticaretinde kritik bir rol oynadığını vurguladı.  

Trump, eski Başkan Jimmy Carter’ın Panama Kanalı’nın yönetimini devretmesini “hata” olarak nitelendirerek, kanalın iki ülke arasındaki iş birliğinin sembolü olarak Panama’ya verildiğini belirtti. Trump, "Panama’nın kanalın kullanımı için fahiş ücret talep ettiğini" öne sürerek, “Bu tam anlamıyla ülkemize yönelik bir soygun ve derhal sona ermeli,” ifadesini kullandı. Kanalın yanlış ellere geçmesine izin vermeyeceklerini vurgulayan Trump, “Eğer bu cömert jestin ilkelerine uyulmazsa, kanalın hiçbir itiraz olmaksızın geri verilmesini talep edeceğiz,” dedi.  

Panama’dan yanıt: “Kanal bizimdir ve öyle kalacak”  

Trump’ın açıklamalarına Panama Devlet Başkanı Jose Raul Mulino sert bir yanıt verdi. Mulino, "Panama Kanalı Panama’ya aittir ve öyle kalacak" diyerek ülkesinin egemenliğinin pazarlık konusu olmayacağını vurguladı.  

Mulino, kanalın tüm alanlarının Panama’ya ait olduğunu belirterek, “Ülkemizin bağımsızlığı tartışmaya açık değildir. Panama Kanalı, anayasa ve Tarafsızlık Antlaşması kapsamında tüm ulusların barışçıl ve kesintisiz geçişine açıktır” dedi.

Kanalın yönetiminde şeffaf bir süreç izlendiğini dile getiren Mulino, “Tarifeler keyfi belirlenmez. Ücretler, piyasa koşulları, rekabet, işletme maliyetleri ve modernizasyon ihtiyacına göre kamuya açık şekilde belirlenir” diye konuştu.  

Panama'nın duruşu: “Vatan pazarlık konusu olamaz”  

Panama’nın uluslararası ilişkilerde saygılı bir ülke olduğunu belirten Mulino, “Panama, diğer uluslara saygı duyar ve aynı saygıyı talep eder. Kanal, devredilemez bir mirasımızdır,” dedi. ABD ile yasa dışı göç, uyuşturucu kaçakçılığı ve organize suçla mücadelede iş birliğine açık olduklarını belirten Mulino, “Ancak vatan her şeyin önündedir ve bu mesele asla pazarlık konusu olamaz” ifadesini kullandı.  

Tarihi arka plan: Kanalın devri ve Torrijos-Carter Antlaşması

Panama Kanalı, dünya ticaretinde kritik bir rol oynamaya devam ederken, 2023 yılında transit kısıtlamalarına rağmen gelirlerini yüzde 14,9 artırarak 4,97 milyar dolara ulaştı. Kanal, faaliyete geçtiği 1999'dan bu yana Panama ekonomisine yaklaşık 20,7 milyar dolar katkı sağladı. Her yıl yaklaşık 14.000 gemi bu su yolunu kullanarak 203 milyon ton yük taşıyor ve bu küresel deniz ticaretinin yüzde 5'ine denk geliyor. Kanalın sağladığı ekonomik faydalar, hem Panama’nın GSYİH’sini destekliyor hem de dünya ticaretinin akışını hızlandırıyor.

Panama Kanalı, 1914’te ABD tarafından inşa edilmiş ve uzun yıllar ABD kontrolünde kalmıştı. 7 Eylül 1977’de Panama lideri Omar Torrijos ve ABD Başkanı Jimmy Carter tarafından imzalanan Torrijos-Carter Antlaşmaları kapsamında, kanalın yönetimi 31 Aralık 1999’da Panama’ya devredildi. Ancak kanalın stratejik önemi ve ekonomik değeri, iki ülke arasında zaman zaman gerilimlere yol açmaya devam ediyor.  

2023 yılında Panama Kanalı’ndan ABD, yaklaşık 125,6 milyon uzun ton yük ihraç etti. Kanal, küresel ticarette kritik bir geçiş noktası olmayı sürdürüyor.