Kahve 2025'te de fiyatıyla ağızda acı bir tat bırakacak

Kahve ve çikolata sevenler için bu aralar haberler epey kötü… Küresel arz açığı nedeniyle kahve ve kakao son iki yıldır en çok değer kazanan emtia oldular. Geçen yıl kakao fiyatları iki kat artarken, kahve fiyatları da yüzde 70’in üzerinde değer kazandı. Kahve ve kakaoda dört hasat mevsimi art arda arz açığı yaşanıyor. 

Geçen yıl küresel kahve üretiminin yüzde 57’si Arabica çekirdeklerinden yapıldı ve Brezilya bu konudaki en büyük üretici… Eylül ayında Brezilya'da son 70 yılın en kötü kuraklığı yaşandı ve ardından gelen yoğun yağmur üründe yapraklanmayı artırırken çiçeklenmeye engel oldu. Bu da Mayıs ile Eylül arasında yapılan kahve hasadını olumsuz etkiledi. Bunun sonuçlarının 2025’te de yaşanması, bu yılki arz rakamının da beklentilerden düşük olması bekleniyor. Ayrıca, ikinci popüler kahve çekirdeği türü olan ve genellikle granül kahve harmanlarında kullanılan Robusta arzı da, Vietnam’daki şiddetli kuraklık ve ardından gelen sellerden dolayı keskin biçimde azaldı. 

Diğer önemli faktörlere bakarsak; 2021’de Covid-19 salgınıyla başlayan arz zincirlerindeki bozulmanın devam etmesi, o dönem Güney Afrika’da siyasi istikrarsızlığın ihracatı yavaşlatıcı etkisi, yüksek enflasyonun fiyat şoklarını atlatabilecek büyük şirketlerde bile fiyat artışlarını zorunlu hale getirmesi de kahvenin daha pahalı olmasının diğer nedenleri… 

Üretimdeki düşüşe karşılık, özellikle Çin’de kahve tüketiminin artmasından dolayı küresel talep de önemli bir artış gösterdi. ABD Tarım Bakanlığı, geçen yıl Çin’deki kahve tüketiminin beş yıl öncesine göre yüzde 60 arttığını belirtiyor. 

Geçmiş yıllarda da kuraklık, sel küresel kahve arzını azaltıyor ve fiyatlar da yükseliyordu. Ancak son iki yıldır iklim değişikliği kaynaklı şiddetli kuraklık sadece kahvede değil, kakao, zeytinyağı ve portakal suyu gibi emtialarda hatırı sayılır bir arz sıkıntısı yarattı. Buna bir de kahvede küresel talebin beklenmedik bir şekilde artması eklenince fiyatlar çığırından çıktı.

Tüm bu nedenler sonucunda, dünyanın en çok işlem gören emtialarından biri olan kahve, son 50 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Bu 2024’te beri yüzde 70 artış demek.

Kakaoda ise en büyük üreticiler Fildişi Sahili ve Gana’da ise, kötü hava koşulları, kako çekirdeği hastalıkları, kaçakçılık ve yasadışı altın madenlerinin plantasyon alanlarını azaltması gibi nedenlerle keskin biçimde üretim düşüşü oluyor. 

Şikago Vadeli İşlemler Borsası'nda Mart vadeli kahve fiyatları, Eylül başında pound'u (453 gram) 2.47 dolar iken, Kasım sonunda 3.21 dolara çıktı. 10 Aralık'ta 3.35 dolar ile tarihi rekora ulaştı. Bu yıla 3.26 dolardan başladı ve 21 Ocak'ta 3.35 dolar ile rekorunu yineledi. Kahve fiyatları 21 Ocak itibarıyla son bir yılda yüzde 73 yükseldi. Esspressoda kullanılan Arabica kahve çekirdeğinin fiyatı, son olarak 1977 yılında Brezilya'daki plantasyonları kar yağışı tahrip ettiğinde bu seviyeye çıkmıştı.

Mart vadeli kakao ise, 2024'e tonu 4822 dolardan başladı. Ekim başında 5.986 dolar iken Kasım ortasında 8.506 dolara çıktı. 12 Aralık'ta ise 12.646 dolar ile rekor kırdı. 2025'e ise 11.216 dolardan başladı ve 21 Ocak'ta 11.549 dolardan işlem gördü. Kakao 2020-23 yıllarında tonu 2-3 bin dolar arasında işlem görüyordu. 

Arzın talebi karşılayamaması nedeniyle fiyatların önümüzdeki dönemde daha da yükselmesi bekleniyor. Uzmanlar, rekorlarla dolu bu rallinin yıllar süreceği konusunda birleşiyor. 

Capital Economics, kahve fiyatlarında geçen yıl sonundaki bir miktar gevşemeye rağmen, 2025 yılında Arabica ve Robusta türünde fiyatlarının tarihi yüksek seviyelerde kalmayı sürdüreceğini vurguluyor. Capital Economics’in kıdemli iklim ve emtia ekonomisti David Oxley, “Tarih bize şunu öğretiyor; kahve fiyatları ancak küresel arz arttığında ve kahve stokları yeniden yerine konduğunda düşebilir. Bu aylar değil yıllar alacak bir süreç” diyor.

Hollandalı Radobank'ın tarımsal emtia başkanı Carlos Mena ise, bu hasat yılıyla beraber Brezilya'daki kötü hava koşullarından dolayı hayal kırıklığı yaratan art arda beşinci hasat olduğunu belirterek, fiyatların mevcut rekor seviyeden kesinlikle daha da yükseleceğini savunuyor. 
Fiyatlar belki düşebilir ancak piyasadaki aşırı dalgalanma kaygı yaratıyor. Kahve yetiştiricilerinin piyasada kalmasının yanında, kahve zincirlerini ve özellikle daha küçük kahve perakendecilerinin sektörde tutunmalarını zorluyor.  Espresso ya da latte’lerin sürekli fiyatlarının artması tüketicileri kafelerden uzaklaştırıyor. 

Avrupa’da 2024 yılında bir fincan kahvenin fiyatı ortalama 2.54 dolar oldu. En pahalı kahveyi 5.45 dolar ile Danimarkalılar içerken, Monako ve İsviçre’de de 5 doların üzerinde ödeniyor. Ortalama fiyatlar, Almanya’da 3.45, Fransa’da 3.61, İngiltere’de 3.72 dolar seviyesinde… Avrupa’da en ucuz kahveyi 0.95 dolar ile Bosna-Hersekliler içerken İtalyanlar 1.89, Yunanlar 2.62 dolar ödüyor. 

İtalya’da yılların geleneği olan “bir euroya espresso” da geride kaldı. İtalyanların yılda altı milyar fincan tükettiği espressonun ortalama fiyatı 1.60 euroya çıktı. 

Kahve, dünyanın en çok tüketilen içeceklerinden biri olmasına rağmen çok özel koşullarda yetiştirilebiliyor. Puslu, nemli ve tropik iklimler ve hastalıktan arınmış zengin içerikli toprak istiyor. 

ABD büyük bir farkla dünyanın en büyük kahve çekirdeği ithalatçısı, onu Almanya, Fransa ve İtalya izliyor. Kahvenin en büyük üreticisi ve ihracatçısı da yeni büyük bir farkla Brezilya... Vietnam, Kolombiya, Etiyopya, Endonezya diğer büyük üreticiler... Brezilya ve Vietnam birlikte küresel üretimin yüzde 56'sını gerçekleştiriyor. Dünyadaki tüm kahve güney yarımkürede yetiştiriliyor ancak büyük bölümü kuzey yarımkürede tüketiliyor. 

Kahve ve çikolatada en büyük üretici Nestle, geçen Ağustos sonunda, yönetim kurulunun fiyat artışlarına bağlı pazar kaybı ve satışlarda düşük artıştan kaygılarından dolayı CEO Mark Schneider'ı görevden almıştı. Yerine Laurent Freixe getirilmişti. Nestle'nin satışları geçen yılın ilk dokuz ayında yüzde 2,4 düştü. Küresel borsalarda geçen yıl çokuluslu birçok şirketin hisseleri yükselirken, Nestle ve diğer kahve üreticilerinin hisseleri yüzde 20 civarında değer yitirdi.

Şirketler fiyat artışlarını ürünlerine yansıtmaktan geri duramıyor. Kavrulmuş kahve piyasasının büyüklerinden Brezilyalı şirketler; 3 Coracoees ve Melitta fiyatları artırdı. 3 Coracoes, Aralık’taki yüzde 10 sonra Ocak ayında da yüzde 11 artışa giderken, bir başka kavrulmuş kahve üreticisi Melitta Aralık’ta yüzde 25 fiyat artışı yaptı.

Nestle ve bir başka büyük üretici JDE Peet’s bu yıl yeni artışlar yapacaklar. Jacobs ve Douwe Egberts gibi kahve markalarının sahibi JDE Peet’s bu yıl içinde yüzde 30 zam yapacak. Bu artışların Mart ayı itibarıyla süpermarketlerde nihai müşteriye yansıması bekleniyor.