Donald Trump göreve gelir gelmez onlarca başkanlık kararnamesi imzaladı

ABD'nin yeni başkanı Başkan Donald Trump, vaat ettiği icraat hamlelerine ilk günden başladı.

Trump, göreve başlama töreninde yayınladığı genelge ve başkanlık emirleriyle, eski Başkan Joe Biden’ın onlarca icraatını yürürlükten kaldırdı, göçmenlere yönelik baskılara başladı, ABD’yi Paris İklim Anlaşması’ndan çekti ve diğer hamlelerinin yanı sıra TikTok’u ABD’de açık tutmaya çalıştı. Ayrıca, 6 Ocak 2021’de ABD Kongre Binası’na düzenlenen saldırıdaki rolleri nedeniyle yüzlerce kişiyi affetti.

İşte Trump’ın ilk icraatları ve gelecekteki planlarına dair bir bakış:

Ekonomi ve TikTok

Pazartesi akşamı Capital One Arena’da düzenlenen televizyon programında Trump, her federal kurumu tüketici enflasyonu ile mücadele etmeye yönlendiren büyük ölçüde sembolik bir memorandum imzaladığını duyurdu. Biden’ın eylemlerini yürürlükten kaldırarak ve kendi emirlerini ekleyerek, Trump petrol ve doğal gaz üretimi üzerindeki düzenleyici yükleri hafifletiyor ve bunun tüm tüketim mallarının maliyetlerini düşüreceğini vaat ediyor. Trump özellikle Alaska’yı, fosil yakıt üretiminin genişletilmesi için hedef alıyor.

Ticaret konusunda Başkan, 1 Şubat’tan itibaren Kanada ve Meksika’ya %25 gümrük vergisi uygulamayı planladığını söyledi, ancak Çin’den ithal edilen malların vergilendirilmesine ilişkin planlarını açıklamaktan kaçındı.

Trump ayrıca Kongre’nin TikTok yasağını 75 gün süreyle durdurmayı amaçlayan bir emir imzaladı. Bu süre içinde, popüler sosyal medya platformunu Amerikalılar için açık tutarken ulusal güvenlik çıkarlarını koruyacak bir anlaşma yapmak üzere ABD’li bir alıcı aramayı planladığını belirtti.

Önce Amerika yaklaşımı

Trump, ilk başkanlık döneminde olduğu gibi, ABD’yi Dünya Sağlık Örgütü’nden çekiyor. Ayrıca, ABD’nin dış yardım harcamalarının kapsamlı bir şekilde gözden geçirilmesini emretti. Her iki hamle de Trump’ın uluslararası ilişkilerde daha izolasyonist bir “Önce Amerika” yaklaşımına uygun.

Daha sembolik bir adım olarak Trump, Meksika Körfezi’nin adını Amerika Körfezi olarak değiştiren bir kararname imzalamayı planladı. Ayrıca, Kuzey Amerika’nın en yüksek dağı olan ve şu anda Denali olarak bilinen dağın, Başkan Barack Obama tarafından değiştirilen adını yeniden McKinley Dağı olarak değiştireceğini açıkladı. Trump, gelecekteki her göreve başlama töreninde bayrakların tamamen göndere çekili olması gerektiğini belirten bir emir imzaladı. Bu, eski Başkan Jimmy Carter’ın ölümü nedeniyle bayrakların yarıya indirilmesinin ardından geldi. Pazartesi günü Trump, bayrakların yeniden göndere çekilmesini emretti. Ayrıca, bir başka kararnameyle “Güzel Federal Sivil Mimari”yi teşvik etmeyi hedefliyor.

Göçmenlik ve ulusal güvenlik

Trump, Biden döneminden kalan ve sınır dışı edilme önceliklerini ciddi suçlar işleyen, ulusal güvenlik tehdidi oluşturan veya sınırda yakalanan kişilerle sınırlayan bir emri de içeren birçok göçmenlik düzenlemesini tersine çevirdi. Hükümet, Trump’ın ilk dönem politikasına geri dönerek, ülkede yasadışı olarak bulunan herkesin sınır dışı edilme önceliğine sahip olmasını sağladı.

Başkan, ABD-Meksika sınırında ulusal acil durum ilan etti ve göçmenlik ajanlarını desteklemek, mülteci ve sığınma taleplerini sınırlamak için ABD birliklerini göndermeyi planlıyor.

Trump, illegal bir yolla ülkeye gelmiş kişilerin ABD'de doğan çocuklarının doğuştan vatandaşlık uygulamasını sona erdirmeye çalışıyor. Ancak bu uygulama ABD Anayasası’nda yer aldığı için, bu emrin yasal engelleri aşabilip aşamayacağı belirsiz. 

ABD Mülteci Kabul Programı, programın “kamu güvenliği ve ulusal güvenlik” üzerindeki etkilerini değerlendirmek üzere geçici olarak askıya alındı. Ayrıca, sığınmacıları Meksika sınırında beklemeye zorlayan bir politikayı yeniden başlatmayı vaat etti, ancak yetkililer Meksika’nın bu göçmenleri kabul edip etmeyeceğini açıklamadı. Trump, Biden döneminde yaklaşık 1 milyon göçmene yasal giriş hakkı tanıyan CBP One uygulamasını da sonlandırıyor.

İklim ve enerji

Beklenildiği gibi Trump, ABD’yi Paris İklim Anlaşması’ndan resmen çektiğini belirten belgeleri imzaladı. Benzer bir hamleyi ilk döneminde de yapmış ancak Biden bunu tersine çevirmişti.

Buna ek olarak, Trump “sondaj, bebek, sondaj” diyerek enerji acil durumu ilan etti ve Biden’ın elektrikli araç zorunluluğu olarak adlandırdığı düzenlemeyi kaldıracağını söyledi.

Federal bürokrasi reformu

Trump, ordu ve ismi açıklanmayan diğer bazı hükümet bölümleri dışında federal hükümette işe alımları durdurdu. İkinci yönetimini oluştururken yeni federal düzenlemeleri de dondurdu.

Dünyanın en zengin insanı Elon Musk tarafından yönetilen ve Devlet Verimliliği Departmanı olarak adlandırılan bir girişimi resmen yetkilendirdi. Her ne kadar DOGE adıyla bilinen bu girişim resmi bir kurum olmasa da Trump, Musk’a hükümet programlarında ve harcamalarında kesinti önerileri getirmesi için geniş bir serbestlik tanımaya hazır görünüyor.

DOGE birimleri her departmanın içerisinde kurulacak. Trump ayrıca federal çalışanların uzaktan çalışma uygulamasını da sonlandırıyor. 

Küba yeniden teröre sponsorluk yapan devlet listesinde

Başkan Trump, Biden yönetiminin yalnızca altı gün önce aldığı ve Küba’yı ABD’nin teröre sponsor devletler listesinden çıkaran kararını iptal etti. Bu karar, Katolik Kilisesi ile yapılan bir anlaşma kapsamında alınmıştı ve Havana yönetiminin 553 siyasi mahkûmu serbest bırakmasını sağlamıştı.

Trump’ın bu adımı, Küba Devlet Başkanı Miguel Díaz-Canel tarafından sert bir şekilde eleştirildi. Díaz-Canel, sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada, kararı “kibir ve gerçeğe saygısızlık eylemi” olarak nitelendirdi. Biden’ın yürütme emriyle birlikte, çoğu 2021’deki ülke çapında protestoların ardından tutuklanmış olan 88 Kübalı mahkûm serbest bırakılmıştı. Ancak, Trump’ın Biden’ın emrini iptal etmesinin ardından, mahkûm tahliyelerinin devam edip etmeyeceği belirsiz.

Bu gelişme, Trump’ın önceki yönetim döneminde Küba’ya karşı aldığı sert duruşa dönüş sinyalleri veriyor ve Trump yönetiminin teröre karşı sıfır tolerans politikası kapsamında bir başka adım olarak değerlendiriliyor.

Güvenlik izinlerinin iptali

Başkan Trump, Pazartesi günü imzaladığı bir kararnameyle, 50 eski ABD yetkilisinin güvenlik izinlerini iptal etti. Güvenlik izinleri iptal edilenler arasında eski ulusal istihbarat direktörü James Clapper, eski CIA direktörü ve savunma bakanı Leon Panetta eski Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) direktörleri John Brennan ve Michael Morell ile Trump’ın eski ulusal güvenlik danışmanı John Bolton da bulunuyor.

Bu adım, 2020 başkanlık kampanyası sırasında 51 eski istihbarat yetkilisinin imzaladığı bir mektubu hedef alıyor. Mektupta, Hunter Biden’ın dizüstü bilgisayarından çıkan e-postaların büyük olasılıkla bir Rus seçim müdahalesi operasyonunun parçası olduğuna dair bir değerlendirme yer alıyordu. Trump ve Kongre'deki Cumhuriyetçiler, yıllardır bu mektubu sert şekilde eleştirerek, istihbarat yetkililerinin Joe Biden’ın seçilmesine yardım etmeye çalıştıklarını iddia etti.

Söz konusu mektubu imzalayan 51 eski istihbarat yetkilisinin birçoğu emekli ve aktif güvenlik izinlerine sahip değil; bu kişilerden ikisi ise o zamandan bu yana hayatını kaybetti. John Bolton, mektubu imzalamamış olsa da Beyaz Saray’dan ayrıldıktan sonra eski patronunu sert şekilde eleştiren bir kitap yazmıştı. Rusya’nın dizüstü bilgisayar hikâyesini organize ettiğine dair herhangi bir kanıt bugüne kadar ortaya çıkmadı.