Tesla’da işler daha da kötüleşmek üzere

Tesla'nın başı dertte. ABD'deki ana pazarı olan Kaliforniya'daki satışlar ocak ayında bir yıl öncesine göre yüzde 31 düştü. Avrupa'daki rakamlar daha da kötü, yılın ilk iki ayında yüzde 43 düştü. Kârlılık açısından açık ara en önemli pazarı olan Çin'de ise Tesla satışları şubat ayında yüzde 29 azaldı. Hisse senetleri bu yıl yüzde 34 düşerek değer kaybetti. Diğer beş şirketi de yöneten CEO Elon Musk'a karşı, milyarder Trump'ın Hükümet Verimliliği Departmanı’nın (DOGE) lideri olarak hükümet çalışanlarını ve harcamalarını kısma girişimlerinde bulunurken Tesla mağazalarındaki protestolar büyüdü.

Birçok cephede başarısız oluyor

Ancak işler daha da kötüye gitmek üzere. Düşen satışlar, başta BYD olmak üzere rakipler yükselirken şirketin mali sağlığının temelden sarsıldığını gösteriyor. Çinli elektrikli araç ve batarya üreticisi, 2024 yılında ilk kez Tesla'yı gelirde geçti ve bu yıl elektrikli araç satışlarında küresel lider olarak onu geride bırakma yolunda ilerliyor. Tesla markası, 2008'de Roadster'ın ortaya çıkışından bu yana onu besleyen Kaliforniya'da itici hale geliyor. Hatta BYD'nin süper hızlı şarj batarya sistemiyle onu geride bırakması ve Waymo'nun Musk'ın şirketi üzerine yatırdığı sürücüsüz araçlarda hakimiyet kurmasıyla teknoloji cephesinde de başarısız oluyor.

En kötüsü ise Tesla'nın 2019'da Şangay fabrikasını açtığı Çin'de başına gelenler. Çin'de tamamı yabancı bir otomobil üreticisine ait ilk fabrika olan bu tesis, Tesla için bir dönüm noktası oldu ve düşük maliyetli Çin işçiliği, parçaları ve lojistiği sayesinde büyük bir satış artışını körükledi. Ancak Tesla'nın bu yıla kadar istikrarlı bir büyüme gösterdiği bu pazardaki düşüş, zaten daralan kar marjlarını daraltma tehdidi oluşturuyor. Yavaşlayan satışların büyük bir nedeni Çin'in yerli elektrikli araç şirketleri Tesla'yı her konuda geride bırakmaya başlaması.

“Çin’in bir planı var”

Gerber Kawasaki Varlık ve Yatırım Yönetimi CEO'su hissedar Ross Gerber, "Çin, Tesla'nın tamamen kendisine ait bir fabrikaya sahip olmasına izin verdiğinde bir planı vardı. Teknolojiyi, bilgi ve deneyimi istiyorlardı. Bununla birlikte Çin'in bu teknolojiyi alıp daha iyi şeyler üretme riski de vardı. Yaptıkları da tam olarak bu. Şimdi gerçekten rekabetçi araçlara, gerçekten rekabetçi teknolojiye sahipler ve araçlar daha ucuz” dedi.

Model Y geçen yıl Çin'de en çok satan elektrikli araç olmaya devam etti ancak ülkenin en büyük otomobil üreticisi BYD, 10 bin dolarlık Seagull hatchback'ten 16 bin dolardan başlayan Yuan Plus kompakt SUV'a kadar değişen bir dizi modelle birlikte çok daha fazla elektrikli araç sattı. Bunlar, kendisini daha premium bir marka olarak konumlandıran Tesla'nın maliyetinin yarısından daha az: Model Y'nin baz fiyatı 34 bin 500 dolardan başlıyor ve Model 3 yaklaşık 32 bin dolar ve üzerinde satılıyor. BYD'nin düşük fiyatları Latin Amerika, Avustralya ve Avrupa'daki küresel satışlarını artırmasına da yardımcı oluyor.

Forbes'un 28 milyar dolar değerinde olduğunu tahmin ettiği milyarder kurucu ortak ve CEO Wang Chuanfu tarafından yönetilen BYD, Tesla'nın Tam Otonom Sürüş sisteminin de (adına rağmen hala insan gözetimi gerektiren) peşinden gidiyor. Çinli şirket, “Tanrı'nın Gözü” adlı otomatik sürüş sistemini yeni araçlarda standart bir özellik haline getirerek Tesla'nın eller serbest sürüş sistemiyle doğrudan rekabet ediyor. Tesla, Çinli müşterilerin bu sistemi ücretsiz denemesine izin veriyor ancak ABD'de bu özellik için 8 bin dolar ücret alıyor ve Çin'de de aynı şeyi yapması bekleniyor.

BYD tek endişe kaynağı değil

BYD, Musk'ın ve diğer tüm küresel otomobil üreticilerinin endişelenmesi gereken tek oyuncu değil; XPeng, Xiaomi, NIO, Geely, Zeekr ve batarya devi CATL de var. Sino Auto Insights danışmanlık şirketinin genel müdürü Tu Le Forbes'a verdiği demeçte, “Batı'daki insanlar BYD'ye dikkat etmeye başladılar ancak hakkında hiçbir fikirleri olmadıkları bir sürü başka Çinli elektrikli araç üreticisi var. Birçoğu yazılım, menzil ve akıllı sürüş konularında Tesla'yı geride bıraktı ve Tesla'nın geri kalmış gibi görünmesine neden oluyor” dedi. 

Çin'in elektrikli araç üreticileri sadece Musk'a yetişmekle kalmıyor onu ve küresel otomobil endüstrisinin geri kalanını da geçiyorlar. Ford CEO'su Jim Farley ekim ayında bir podcast'te altı aydır bir Xiaomi SU7 kullandığını ve ondan ayrılmak istemediğini belirtti: Birilerinin Batılı bir teknolojiyi kopyaladığı eski günlerdeki gibi değil. Tam tersi geçerli.

Tesla kendi ülkesinde de zorlanıyor. Trump yönetiminin 7 bin 500 dolarlık federal vergi kredisini kaldırmasından önce tüketicilerin bunları satın almak için acele etmesiyle ABD'deki genel elektrikli araç satışları ocak ayında yüzde 14 artarken, Tesla'nın satışları yüzde 11 düştü. Bunun nedeni, ABD satışlarının üçte birini ya da daha fazlasını oluşturan Kaliforniya'daki büyük düşüş. Bu durum Musk'ın DOGE görevleri nedeniyle karşı karşıya kaldığı tepkilerden ve Kaliforniya'daki, ABD'deki ve Avrupa'daki Tesla mağazalarında başlayan büyük protestolardan önceye dayanıyor.

Analistler beklentilerini düşürdü

Yeni rakamlar nisan ayına kadar açıklanmayacak ancak iyi olmayacaklar. Long Beach, California'da bir endüstri danışmanlık firması olan AutoPacific'in başkanı ve baş analisti Ed Kim, “Tesla satışları ilk çeyrekte darbe alacak” dedi. Musk'a ve markaya duyulan öfke, hisse senedi analistlerinin şirket için satış hedeflerini düşürmelerine yol açtı ve üst üste ikinci kez yıldan yıla düşüş öngördüler. JP Morgan'dan Ryan Brinkman yakın tarihli bir araştırma notunda, “Otomotiv endüstrisi tarihinde bir markanın bu kadar hızlı değer kaybettiği benzer bir şey düşünmekte zorlanıyoruz” dedi. Brinkman, Tesla için yıllık teslimat tahminini geçen yılki 1,789 milyondan bu yıl 1,775 milyon araca düşürdü.

Cox Automotive'e göre otomobil alıcılarının Tesla markasına olan ilgisi azalsa da, ABD'deki toplam elektrikli araç satışları bu yıl yüzde 12 artacak. Sektör tahmincisi, bir yıl öncesine göre yüzde 7'lik bir düşüş yaşandığını ve bunun herhangi bir premium marka için en yüksek oran olduğunu söyledi.

Musk'ın şirkete verdiği zararın daha yeni başladığı açık. Geber, "İronik olan şu ki, iklim ve çevre konusunda dünyanın en önemli şirketi Elon yüzünden parya muamelesi görüyor. Bu çılgınlık. En kötüsü de Çin'de politikanın umurlarında olmaması. Çin'de gerçek rekabet yüzünden çökmüş durumdalar” dedi.