Piyasalar denge arayışındayken şirketler bütçelerini yeniden değerlendiriyor

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınmasıyla geçen hafta başlayan çöküşün ardından piyasalar yeni denge seviyeleri bulmaya çalışırken Türk lirası ve tahviller 2023'ten bu yana en kötü aylık düşüşlerine doğru ilerliyor. Lira mart ayında dolar karşısında yüzde 4 düşerek son 21 ayın en büyük değer kaybını yaşadı ve bunun yaklaşık yüzde 3'ü geçen hafta gerçekleşti. Devlet tahvillerinin getirileri Eylül 2023'ten bu yana en büyük sıçramasını yapmaya hazırlanırken, Türk hisse senetleri üst üste ikinci ay düşüş kaydedecek.

Faiz indirimi beklentileri değişti

İBB Başkanı İmamoğlu'nun polis tarafından gözaltına alınmasının ardından Türk varlıkları düşüşe geçti. Geçen hafta Türk hisse senetleri yüzde 17 değer kaybetti, lira dolar karşısında kısa süreliğine 40 seviyesini aştı ve 19 Mart’ta gözaltı haberinin yayılmasıyla kredi temerrüt swapları yükseldi. Piyasalardaki çalkantı küresel bankaların faiz oranlarına ilişkin tahminlerini değiştirmelerine yol açtı. JPMorgan ve Morgan Stanley ekonomistleri, Merkez Bankası'nın 17 Nisan'daki bir sonraki politika toplantısında artık bir faiz indirimi beklemezken, Goldman Sachs bankanın ana faiz oranını 350 baz puan artırmasının muhtemel olduğunu söyledi. İmamoğlu'nun gözaltına alınmasından önce Türk piyasa gözlemcileri nisan toplantısında üst üste dördüncü bir indirim konusunda neredeyse fikir birliği içindeydi.

“Zamanla etkisi azalacaktır”

Amundi UK Ltd'de kıdemli gelişmekte olan piyasa yatırım uzmanı olan Priyank Shah Bloomberg’in haberine göre, “Piyasalar son gelişmelere olumsuz tepki verdi ve kısa vadede muhtemelen dalgalı kalmaya devam edecek ancak İmamoğlu'nun tutuklanmasına yönelik siyasi tepkiler zamanla azalacağından piyasalar üzerindeki etkisi de azalacaktır” dedi. Shah, yetkililerin piyasa istikrarına öncelik vermesini bekliyor. Shah, düşük faizli bir ülkeden borç alıp daha yüksek getiri sunan bir ülkeye yatırmayı içeren bir stratejiye atıfta bulunarak, Türk yerel faiz piyasasında temkinli kalmaya devam ederken, lirada pozisyonu koruyacağını ve carry trade'i sürdüreceklerini söyledi.

Goldman Sachs ekonomistleri perşembe günü yayınladıkları bir raporda, Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan'ın bankanın lirayı savunmak için 19 Mart ile 21 Mart tarihleri arasında yaklaşık 25 milyar dolar harcadığını tahmin ettiğini yazdı. TCMB ayrıca, duyarlılığı desteklemeye çalışmak için planlanmamış bir toplantıda gecelik faiz oranını artırdı. Aynı zamanda, Sermaye Piyasası Kurulu açığa satışı yasakladı. Lira bu hafta dolar karşısında yüzde 0,7 değer kaybederek dolar başına 38 seviyelerinde tutunmayı başardı. Borsa İstanbul 100 Endeksi yüzde 6,5 yükseldi.

Faturayı şirketler mi ödeyecek?

İngiliz haber ajansı Reuters da ülkede yaşanan siyasi krizi şirketlrein ödeyeceğini yazdı. Reuters'a konuşan şirket yetkilileri, farklı sektörlerdeki işletmelerin riskleri yeniden değerlendirmeye çalıştığını, bazılarının planlanan yatırımları şimdiden durdurduğunu ve bütçelerini azalttığını söyledi. Önde gelen Batılı markalar için giysi üreten ve bunları Avrupa ve ABD'ye ihraç eden System Denim'in Yönetim Kurulu Başkanı Şeref Fayat, “Sanayiciler şimdi kendilerinin neden olmadığı bir krizin faturasını ödemek zorunda” dedi.

Aynı zamanda bir hazır giyim endüstrisi grubunun da başkanı olan Fayat, piyasadaki çalkantılar nedeniyle kredi maliyetlerinin arttığını söyledi. Avrupa'dan gelen müşteri talebinde toparlanma beklentisiyle işlerini ikinci yarıda büyütmek için bütçeler hazırlıyordu. Fayat, “Son gelişmelerin ardından bu planları derhal rafa kaldırdık” dedi.

Enflasyonun düşmesi artık şüpheli

Yıllaradır süren fiyat artışları ve para birimindeki çöküşün ardından gelecekte rahatlama vaat eden ortodoks bir ekonomik programın benimsenmesi sonrası enflasyonun düşmesi ve faiz oranlarının azalması beklentileri artık şüpheli görünüyor. Merkez Bankası geçen hafta planlanmamış bir toplantıda gecelik borç verme faiz oranını iki puan artırarak yüzde 46'ya yükseltti. Bankacıların Reuters'a verdiği bilgiye göre kısa vadeli ticari kredi faiz oranları ortalama yüzde 42-43'ten yüzde 52-53'e yükselirken, bazı oranların yüzde 60'a kadar çıktığı görülüyor.

"Şirketlerin yatırımlarını etkileyecek"

Şu anda Ankara'daki Bilkent Üniversitesi'nde öğretim üyesi olan eski Merkez Bankası baş ekonomisti Hakan Kara, X'te yaptığı açıklamada, “Son gelişmeler en çok şirketlerin yatırım harcamalarını etkileyecek” dedi ve yatırımların zaten yavaşladığına işaret etti. Hükümet son ekonomik çalkantının sınırlı ve geçici olacağını söyledi. Ancak bazı şirket yetkilileri krizin daha yeni başlıyor olabileceğinden endişe ediyor.

Perakende ve gayrimenkul sektörlerinde faaliyet gösteren Ziylan'ın yönetim kurulu üyesi Mehmet Büyükekşi, hükümetin ekonomiyi düzeltme çabaları ve güçlenen talebe bağlı olarak Türkiye'de daha olumlu bir iş görünümü beklentilerinin artık net olmadığını söyledi. Büyükekşi borçlanma maliyetlerinin düşmesi de dahil olmak üzere temmuz ayında görmeyi beklediği iyileşmelerin eylül ayına ertelendiğini düşündüğünü ekledi.

"Her şirketin bir plan yapması gerekiyor"

Bir birleşme ve satın alma danışmanı, bazı yabancı firmaların hükümetin eylemlerinin giderek antidemokratikleştiği yönündeki eleştirileri görmezden gelebileceğini ancak çok azının ekonomik açıdan sıkıntılı bir ortama yatırım yapacağını söyledi. Plastik ve endüstriyel ekipman üreticisi Kayalar'ın genel müdürü Fikret Kaya, “Herkes hesaplarını ve kitaplarını yeniden yapacak. Eskiden üç ayda bir yaptığımız değerlendirmeleri aylık yapmak zorunda kaldık. Bence her şirketin bir plan yapması gerekiyor" diye konuştu.