Kilo verme devrimi: Novo Nordisk’in başarısı bir kasabanın kaderini nasıl değiştirdi?

Amerika Birleşik Devletleri'nin kilo verme ilaçlarına olan yoğun talebi, Danimarka ekonomisini hızla büyütüyor ve küçük bir liman kasabası olan Kalundborg’u beklenmedik bir refah merkezine dönüştürüyor.

İki yıl önce, Danimarka merkezli ilaç şirketi Novo Nordisk'in ismi pek fazla bilinmezdi ancak şimdi, obezite ve diyabet tedavisinde kullanılan Wegovy ve Ozempic adlı iki ilacın satışlarındaki büyük artış, şirketi Avrupa’nın en değerli ilaç devlerinden biri haline getirdi. 2025’in başlarında şirketin yaptığı açıklamaya göre, vergi öncesi kârı yüzde 22 artarak 17,8 milyar dolara (127,2 milyar Danimarka kronu) ulaştı.

Bu başarı yalnızca Novo Nordisk’i değil, tüm Danimarka ekonomisini etkiledi. Ülke, bölgenin en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri haline gelirken, yeni iş fırsatları, düşük mortgage faiz oranları gibi olumlu gelişmeler yaşandı. Ancak en büyük değişim, sadece 17.000 nüfuslu küçük liman kasabası Kalundborg’da gerçekleşti. Şu anda, Danimarka tarihindeki en büyük yatırımlardan biri burada devam ediyor.

Küçük bir kasaba, dev bir dönüşüm

Kalundborg’un banliyölerindeki tren istasyonunda inen yolcuları, kuş cıvıltıları ve inşaat gürültüsü karşılıyor. Küresel kilo verme devriminin merkez üssü olması beklenmeyen bu küçük kasaba, bugün dünya çapında büyüyen ilaç endüstrisinin en kritik noktalarından biri haline gelmiş durumda.

Tren yolunun hemen ötesinde, Novo Nordisk’in geniş sanayi kompleksi yer alıyor. Dünyadaki insülin üretiminin yarısı burada gerçekleştiriliyor. Aynı zamanda, Ozempic ve Wegovy’nin aktif bileşeni olan semaglutid de burada üretiliyor.

Kalundborg Belediye Başkanı Martin Damm, fabrikanın 1,6 milyon metrekarelik alanını (224 futbol sahası büyüklüğünde) gezerken, "Biz ilacın başladığı merkeziz, ana madde burada üretiliyor" diyor.

Kasabanın her yerinde büyümenin izleri görülüyor. "Şimdi vinçler diyarına giriyorsunuz" diyen Damm, dev beton yapıların ve geçici inşaat kabinlerinin üzerinde yükselen yaklaşık 20 vincin kasabaya kattığı dinamizmi işaret ediyor.

Novo Nordisk, Kalundborg’daki üretim tesislerine önümüzdeki birkaç yıl içinde 8,6 milyar dolar (60 milyar Danimarka kronu) yatırım yapacak. Bu yatırım sayesinde 1.250 yeni iş eklenerek fabrikanın çalışan sayısı 4.400’e çıkarılacak. Aynı zamanda, inşaat projeleri 3.000 inşaat işçisini de bölgeye çekmiş durumda.

Belediye başkanı Damm, sanayi sektörünün yarattığı istihdamın sadece fabrika ile sınırlı kalmadığını vurguluyor: "Sanayide bir iş yaratıldığında, dışarıda üç yeni iş oluşur."

Kalundborg’un ekonomik iniş çıkışları

Kalundborg, tarihinde birçok farklı sektörle ekonomik canlılık kazandı. Bir zamanlar gemi inşa merkezi olan kasaba, 1960’larda ise ABD pazarında popüler olan Carmen Curlers adlı saç bigudisi üretimiyle yükseldi. Ancak sektör değiştikçe ekonomisi de dalgalandı.

Bugün, Novo Nordisk sayesinde kasaba yeniden büyük bir ekonomik yükseliş yaşıyor. Bu büyüme, günlük yaşama da doğrudan yansıyor. Belediye başkanı Damm, bir benzin istasyonunu işaret ederek “Her sabah istasyon sahibi 30 kilo domuz eti kızartmak zorunda çünkü buradaki ustalar domuz sandviçlerini seviyor” diyor.

Büyümenin etkileri yerel ticarete de yansımış durumda. Bir süpermarketin satışları beş katına çıktı, bir fast-food restoranı ise bir ayda 17.500 hot dog satarak rekor kırdı.

Danimarka’nın GSYH büyümesinin üçte ikisi, sadece Novo Nordisk’in fabrikalarının bulunduğu dört bölgeden geldi. Kalundborg, 2022’de yüzde 27’lik bir büyüme oranına ulaştı ve işsizlik oranı, geçmişte yüksek seviyelerdeyken, bugün en düşük seviyelerden birine geriledi.

Novo Nordisk’in ödediği yüksek vergi gelirleri, Kalundborg Belediyesi’nin projelerine büyük katkı sağladı. Yeni bir kültür merkezi, kütüphane ve halka açık yüzme alanı inşa edilmesi planlanıyor. Ayrıca, Kopenhag’a ulaşımı hızlandıracak yeni bir otoyol için temel atıldı.

Ancak bu ekonomik başarıya rağmen, yerel eğitim sistemi eleştiriliyor. Bölgedeki ilkokullar, özellikle matematik gibi derslerde düşük performans gösteriyor. Aynı zamanda, çocuklar arasında obezite oranı yüksek, bu da bazı tartışmaları beraberinde getiriyor.

Amerika’da hızla artan talep

Novo Nordisk, bir asır boyunca insülin üretimi ile tanınıyordu. Ancak semaglutid’in kilo kaybı üzerindeki etkisinin keşfi, şirketin iş modelini tamamen değiştirdi.

Wegovy ve Ozempic, GLP-1 sınıfına ait ilaçlar olup kan şekerini düzenleyerek iştahı baskılıyor. Ozempic, 2017’de ABD’de onay aldı, ardından Wegovy, 2021’de piyasaya sürüldü.

Şirketin satışlarının yarısından fazlası ABD’den geliyor. ABD’de Wegovy’nin fiyatı aylık 1.000 dolarken, Almanya’da sadece 92 dolar.

Bu fiyat farkı, ABD’de tartışmalara yol açtı. Senatör Bernie Sanders, Kongre’de Novo Nordisk CEO’su Lars Frugaard Jørgensen’e “Amerikalılardan bu kadar fazla para almayı bırakın!” diyerek şirketi sert bir şekilde eleştirdi. Novo Nordisk ise fiyat farkının ABD sağlık sisteminin karmaşıklığından kaynaklandığını savundu.

Danimarka ekonomisi için büyük etki

Danimarka’nın 6 milyonluk küçük nüfusuna rağmen, Novo Nordisk’in büyümesi ülke ekonomisinde devasa bir etki yarattı.

2023 yılında Danimarka, Avrupa’nın en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri oldu. GSYH yüzde 2,5 büyüdü ve bunun yarısı ilaç sektöründen kaynaklandı.

Ancak bu hızlı büyüme, bazı endişeleri de beraberinde getiriyor. Novo Nordisk’e olan bağımlılık, Danimarka ekonomisini savunmasız hale getirebilir mi? Finlandiya’nın Nokia’ya bağımlılığı nedeniyle 2007’de yaşadığı ekonomik çöküş hatırlatılıyor, ancak uzmanlar Danimarka için bu riskin düşük olduğunu belirtiyor.

Bununla birlikte, ABD'nin Danimarka mallarına vergi koyma ihtimali gibi jeopolitik riskler de gündemde.

“Beş yıl içinde burası tamamen farklı olacak”

Kalundborg’da büyük bir dönüşüm yaşanıyor. Yeni bir eğitim kampüsü açıldı ve Novo Nordisk, genç bilim insanlarını bölgeye çekmek için Helix Lab’i finanse etti.

Kasabanın sahilinde bir kafesi işleten Shaun Gamble, “Burası çok değişiyor, ama olumlu anlamda. Beş yıl içinde bambaşka bir yer olacak.” diyor.