DeepSeek'in teknolojiyi ve Wall Street'i altüst ettiği gün

Son iki yıldır, piyasaların yapay zekanın yükselişinin yeni bir verimlilik artışı çağını başlatacağına olan inancı, borsadaki trilyonlarca dolarlık kazancı körükledi. Yapay zeka patlamasının merkezinde yer alan bilgisayar çiplerinin üreticisi Nvidia, bu ilerlemenin öncüsü oldu. Wall Street, şirketin yüksek teknolojili çipler sunarak rekabete karşı neredeyse aşılamaz bir savunmaya sahip olduğunu düşünüyor. Şirketin hızlı büyümesi ve kârı diğer teknoloji firmalarının ve Nasdaq Bileşik Endeksi'nin rekor üstüne rekor kırmasına yardımcı oldu ve yatırımcılar ileride de aynı şeyin devam etmesini bekliyor.

Ancak pazartesi günü hava bozdu. Yapay zeka alanında karanlık bir güç olan DeepSeek, Çin'den çıktı. Bu durum büyük teknoloji hisselerini sarstı ve daha geçen hafta dünyanın en değerli şirketi olan Nvidia'da neredeyse 600 milyar dolarlık bir düşüşe yol açtı. Nvidia'nın düşüşü, herhangi bir halka açık şirket için piyasa değerinde bir günde yaşanan en büyük kayıp oldu. Geçen hafta DeepSeek, yapay zeka çılgınlığının merkezindeki ABD firması OpenAI'ın en son teknolojiye sahip muadiliyle aynı performansı gösteren bir yapay zeka modeli yayınladı. İşin ilginç yanı, yaratıcı mühendislik hileleri sayesinde DeepSeek'in çok daha az bilgi işlem gücüne ihtiyaç duymasıydı. Sonuç olarak, geleceğin yapay zeka modelleri yatırımcıların beklediği kadar çok sayıda üst düzey Nvidia çipine ihtiyaç duymayabilir.

“Öncü olanlar sonunda galip gelenler değildir”

Salesforce CEO’su Marc Benioff, “Bu bizim sektörümüzde bir tür klasiktir. Öncü olanlar, sonunda galip gelenler değildir” dedi. Bu gelişme Wall Street'i alt üst etti. Nvidia'nın hisseleri yüzde 17 düşerek ekim ayından bu yana en düşük seviyesine geriledi. Çip stokları Broadcom ve Micron Technology yüzde 10'dan fazla düştü. S&P 500'ün teknoloji sektörü yüzde 5,6 değer kaybederek dört yıldan uzun bir sürenin en kötü tek günlük düşüşünü yaşadı. Dow Jones Market Data'ya göre pazartesi günkü kan kaybı borsanın değerinden yaklaşık 1 trilyon dolar sildi.

Karşılaştığı en büyük tehdit

Omega Family Office'i kuran milyarder hisse senedi seçicisi Leon Cooperman, sektörü çevreleyen coşkunun sürdürülemez boyutlara ulaştığını söyleyen pek çok yatırımcıdan biri.  Cooperman, “Herkesin ağzından çıkan her üç kelimeden biri yapay zekaydı. Herkes piyasada yükselişe geçti” dedi. Nvidia'ya yönelik tehdit, iki yıl önceki yapay zeka patlaması sırasında çip satışlarının hızla artmasından bu yana karşılaştığı en büyük tehdit. Çip üreticisi son dört çeyrekte 63 milyar dolardan fazla kazanç elde ederek tüm zamanların en kârlı şirketlerinden biri haline geldi ve hisseleri 2022'nin sonundan bu yana sekiz kat arttı.

Kırılganlık gün yüzüne çıktı

Nvidia ise DeepSeek'in ilerlemelerini övdü ve ürünleri için gelecekte güçlü bir talep olacağına işaret etti. Şirket, yapay zeka modellerini dağıtmanın önemli sayıda Nvidia GPU ve yüksek performanslı ağ gerektirdiğini söyledi. Birçok yatırımcı, yapay zekanın ekonomide bir üretkenlik dalgası yaratacağı ve bir avuç teknoloji devinin kârlarının devam etmesini sağlayacağı fikrine kapılmıştı. Bazıları pazartesi günkü düşüşün piyasadaki derin bir kırılganlığı ortaya çıkardığını söyledi: Birçok yatırımcı aynı yapay zeka ticaretine girmişti.

San Francisco'da Nvidia'daki bir pozisyonu denetleyen bir hedge-fon şirketi olan Ogborne Capital Management'ın kurucusu Mike Ogborne, “Yapay zekadan nasıl para kazanılacağını tam olarak bilmek zor. Bu çok daha fazla acının ilk olabilir” değerlendirmesini yaptı. 

Kartopu gibi büyüyen bir ticaret 

Nvidia ve diğer yapay zeka hisselerindeki yükseliş, büyük teknoloji şirketlerinin hiç bu kadar büyük görünmediği piyasalarda spekülasyonlara neden oldu. Nvidia'nın 2023'ün başlarında açıkladığı gişe rekorları kıran kazanç raporunun yatırımcıları şaşkına çevirmesinden bu yana, hem sıradan Amerikalılar hem de büyük kurumsal yatırımcılar yapay zekâ hisselerine hücum ederek kârdan pay kapma yarışına girdi. Morningstar Direct verilerine göre ABD teknoloji yatırım ve borsa yatırım fonları 2024 yılında 23 milyar dolar net giriş çekerek, dot-com balonunun patladığı 2000 yılından bu yana en büyük yıllık girişi gerçekleştirdi.

Goldman Sachs'ın 1980 yılına kadar uzanan verilerine göre S&P 500'deki en büyük yedi şirket kısa süre önce endeksin piyasa değerinin yüzde 34'ünü oluşturarak kayıtlardaki en yüksek rakama ulaştı. Dow Jones Market Data'ya göre Nvidia tek başına cuma günü S&P 500'ün yüzde 6,8'ini oluşturdu ve bu oran 2022 sonunda yaklaşık yüzde 1,1'di. Endeksin 2024 yılındaki toplam getirisinin neredeyse dörtte birine katkıda bulundu. Bazı yatırımcılar, yapay zeka ticaretini çevreleyen coşkunun çok ileri gittiğini ve pazartesi günü piyasaları sarsan gibi ani bir geri dönüşe bağlı olduğunu söylüyor. Kargaşa devam edecekmiş gibi pozisyon alıyorlar ve kalabalık ticaretin çözülmeye devam edebileceği konusunda uyarıyorlar.

Yapay zeka konusundaki aşırı coşku hakkında uyarılarda bulunan varlık yönetimi firması Research Affiliates'in kurucusu Rob Arnott, “Bu, bu küçük şirketler grubunun önümüzdeki yıllar boyunca yapay zeka ilerlemesini kontrol edeceğine dair tüm bu anlatının bozulmasıdır” dedi” dedi. Birkaç büyük hisse senedinin aşırı büyük etkisi, bazı profesyonellerin grubun her zamankinden daha savunmasız olduğunu iddia etmesine yol açtı.

Glenmede'de yatırım stratejisi başkan yardımcısı olan Michael Reynolds, “Bu tür yoğunlaşma seviyelerini gördüğünüzde en büyük şirketler, sırtlarında bir hedefe sahip olma eğilimindedir. Bu ister yasal bir hedef olsun, isterse de diğer şirketler bu hedefi ele geçirmeye çalıştıkça yaratıcı yıkım olsun. Bence bugün pratikte bunun gerçekleştiğini görüyoruz” diye konuştu. Nvidia hisselerindeki günlük düşüş ve diğer teknoloji hisselerindeki düşüşler S&P 500'ü keskin bir şekilde aşağı çekerken, endeksteki hisse senetlerinin çoğu gün boyunca yükseldi. Johnson & Johnson'dan Apple'a, Coca-Cola'dan Nike'a kadar mavi çipli hisse senetlerinin yükselmesiyle Dow Jones Endüstriyel Ortalaması yüzde 0,7 veya yaklaşık 289 puan arttı.

Piyasa balonu endişeleri

İki yıldır neredeyse hiç durmaksızın devam eden borsa kazançları, piyasaların bir balonun eşiğinde olduğuna dair çok sayıda çağrıya yol açtı. Pazartesi günkü piyasa hareketi, bu tür fonları tutmanın tehlikelerini vurguladı. Çip üreticilerinden oluşan bir endekse maruz kalmayı üç katına çıkarmayı amaçlayan 10 milyar dolarlık Direxion ETF yüzde 23 düşerek 2023'ün sonlarından bu yana elde ettiği tüm kazançları sildi. Nvidia hisselerinin günlük getirisini iki katına çıkarmayı hedefleyen GraniteShares fonu ise en kötü gününde yüzde 34 değer kaybetti.

Kaldıraçlı fonların büyümesi, fonların kendilerinin de takip ettikleri temel hisse senetlerindeki hareketlerin hızına katkıda bulunduğuna dair endişeleri artırdı. Fonlar, reklamı yapılan maruziyetlerini korumak için, yeniden dengeleme yaptıklarında takip ettikleri hisse senetlerinin düşüş günlerinde satıcı, yükseliş günlerinde ise alıcı konumuna geçiyor. Kaldıraçlı Nasdaq-100 ve Nvidia fonlarının her ikisi de pazartesi günü ABD'de en çok işlem gören beş ETF arasında yer aldı.

Pazartesi günü Nvidia'ya bağlı düşüş bahislerinde bir artış oldu. Research Affiliates'ten Arnott, bugünkü çılgınlıkta internetin başlangıcını çevreleyen coşkunun yankılarını gördüğünü söyledi.  Arnott, “Tıpkı ovadaki bufalolar gibi insanlar da sürü güdüyor. Çevremizdeki anlatılardan etkileniyoruz. Balonlar bu şekilde şekillenir” dedi.