ABD Ukrayna yatırımlarını kontrol etmek istiyor

ABD, Ukrayna'da gelecekteki tüm büyük altyapı ve maden yatırımlarını kontrol etmek, Kiev'in diğer müttefiklerinin herhangi bir rolü üzerinde veto hakkı kazanmak ve Avrupa Birliği üyeliği teklifini baltalamak için bastırıyor. Bloomberg News tarafından elde edilen bir taslak belgeye göre Başkan Donald Trump yönetimi, Ukrayna ile revize edilen ortaklık anlaşması kapsamında tüm altyapı ve doğal kaynak projelerine yapılacak yatırımlarda ilk teklif hakkı talep ediyor.

Kabul edilmesi halinde, ortaklık anlaşması ABD'ye Ukrayna'da karayolları ve demiryolları, limanlar, madenler, petrol ve gaz ile kritik minerallerin çıkarılması gibi projelere yapılacak yatırımları kontrol etme konusunda muazzam bir güç verecektir. Bu anlaşma, tam da AB'ye uyum sağlamaya çalıştığı bir dönemde, ABD'nin Avrupa'nın yüzölçümü bakımından en büyük ülkesindeki ekonomik etkisinin eşi benzeri görülmemiş bir şekilde genişlemesini temsil edecek.

Verdiği desteğin bedelini ödetecek

Anlaşma, Washington tarafından kontrol edilecek özel bir yeniden yapılandırma yatırım fonuna aktarılan karlar üzerinde ABD'ye ilk hak talebini verecektir. Belgenin en önemli noktası, ABD'nin, Rusya'nın Şubat 2022'deki geniş çaplı işgalinden bu yana Ukrayna'ya sağladığı maddi ve mali faydaları bu fona katkı olarak görmesi. Aslında bu Trump yönetiminin Ukrayna'yı, Kiev ortaklık fonundan herhangi bir gelir elde etmeden önce, savaşın başlangıcından bu yana sağlanan tüm ABD askeri ve ekonomik desteğinin bedelini ödemeye zorlayacağı anlamına geliyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy’nin daha önceki bir anlaşmayı imzalama planlarının geçen ay Oval Ofis'te Trump'la yaşadığı gergin tartışmanın ardından suya düşmesinden sonra ABD geçen hafta sonu Kiev'deki yetkililere revize edilmiş bir anlaşma sundu. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada, yönetimin Ukrayna'daki kritik madenleri kapsayan daha önce müzakere edilen anlaşmanın ötesine geçtiğini söyledi.

Ukrayna anlaşmayı inceliyor

İki taraf arasında görüşmeler devam ediyor ve nihai taslak şartlarda revizyonlar içerebilir. Konuyla ilgili bilgi sahibi bir kişi Bloomberg News'a yaptığı açıklamada Ukrayna'nın bu hafta ABD belgesine kendi değişiklikleriyle yanıt vereceğini söyledi. Zelenskiy Avrupalı liderlerle bir zirveye katılmak üzere gittiği Paris'te gazetecilere yaptığı açıklamada, ABD tarafından öne sürülen tam anlaşmanın detaylı bir çalışma gerektirdiğini ve müzakereler sırasında şartların sürekli değiştiğini söyledi. Bir anlaşmaya varıldığını söylemek için henüz erken olsa da, “ABD ile işbirliğini destekliyoruz, ABD'nin Ukrayna'ya yardımı durdurmasına neden olabilecek tek bir sinyal vermek istemiyoruz” dedi.

Zelenskiy, Ukrayna'nın müttefiklerini, ülkeyi gelecekteki Rus saldırganlığına karşı güvence altına almaya yardımcı olmak için kendi zafer planının bir parçası olarak ülkeye yatırım yapmaya çekmeye çalıştı. Trump, ocak ayında göreve geldikten kısa bir süre sonra ABD'nin savaşta verdiği desteğin karşılığı olarak Ukrayna'nın kritik madenlerine erişim için bir anlaşma talep etti.

Putin şimdilik talepte bulunmadı

Trump, Zelenskiy ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e savaşı sona erdirecek bir anlaşmaya varmaları için baskı yaparken bir yandan da Ukrayna ile anlaşmaya varmak için harekete geçti. ABD şu ana kadar Ukrayna'nın Rusya tarafından işgal edilen topraklar üzerindeki hak iddialarından vazgeçmesi de dahil olmak üzere bir dizi taviz vermesini isterken Putin'den neredeyse hiçbir talepte bulunmadı.

Ukrayna 2022 yılında AB'ye aday ülke statüsü kazandı ve tam üyelik için tamamlanması yıllar alabilecek katılım görüşmelerine başlayacak. ABD'nin Ukrayna ekonomisinin geniş alanlarını kapsayan yatırım kararları üzerinde etkin bir kontrole sahip olması halinde bu durum daha da karmaşık bir hal alacaktır. Ukrayna daha önce ABD ile yapılacak bir anlaşmanın AB ile olan ortaklık anlaşmasıyla çelişmemesi gerektiğini söylemişti. Ayrıca daha önce ABD'nin, Washington'ın Ukrayna'ya geçmişte verdiği desteğin ortak fona katkı olarak dahil edilmesi yönündeki talebini de reddetmişti.

Taslak belgeye göre ABD Uluslararası Kalkınma Finansmanı Kurumu (DFC), beş yönetim kurulu üyesinden üçünü aday göstererek ve belirli kararları engellemek için kendisine özel oy hakkı veren bir ‘altın hisseye’ sahip olarak yatırım fonunu kontrol edecek. Ukrayna diğer iki üyeyi belirleyecek ve fonun günlük yönetimine müdahale etmesi engellenecekti. Kiev hükümetinin tüm yeni doğal kaynaklar ve altyapı projelerinden elde ettiği kazancın yüzde 50'sini fona yatırması gerekecek. Taslakta, ABD'nin, yatırımı geri kazanılana kadar kârın tamamına ve yıllık yüzde 4'lük bir getiriye sahip olacağı belirtiliyor. Herhangi bir zaman sınırı bulunmayan anlaşma, Kiev'in ABD'nin stratejik rakibi olan ülkelere kritik mineralleri satmasını da yasaklıyor.