AB'den 150 milyar euroluk savunma hamlesi: ABD silahlarına harcama yapılamayacak

Avrupa Birliği (AB), kıtanın güvenliğini hızla artırmak ve yerli savunma sanayisini güçlendirmek amacıyla büyük bir finansman paketi hazırlıyor. Avrupa Komisyonu, üye devletlerin AB bütçesine karşılık 150 milyar euro değerinde kredi almasını öngören bir plan sundu. Bu krediler yalnızca Avrupa’daki silah üreticilerinden yapılacak alımları finanse etmek için kullanılacak.

Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen, Salı günü Avrupa Parlamentosu’nda yaptığı açıklamada, “Bu krediler, savunma sanayimizi güçlendirmeye yardımcı olmak için Avrupa üreticilerinden yapılacak alımları finanse etmelidir” ifadelerini kullandı. Yetkililer, bu fonun yalnızca AB ülkeleri ile Birleşik Krallık, Norveç ve İsviçre gibi Avrupa’da yer alan müttefik ülkelerden silah alımlarında kullanılacağını belirtti.

AB liderlerinden siyasi destek

Avrupa ülkelerinin savunmalarını güçlendirme hamlesi, Donald Trump’ın ABD başkanlığına dönüşüne karşı bir önlem olarak değerlendiriliyor. Trump’ın, Avrupa’daki NATO müttefiklerine sağlanan ABD güvenlik desteğini kesebileceği yönündeki açıklamaları ve Ukrayna’ya yapılan askeri yardımı durdurma kararı AB ülkelerini savunma konusunda daha bağımsız hareket etmeye yöneltti.

Geçtiğimiz hafta AB liderleri, silah alımları için kredi verilmesi fikrine siyasi destek verdi. Von der Leyen, gelecek hafta Perşembe günü yapılacak AB liderler zirvesinde bu plan için resmi yasal teklifi sunacağını açıkladı. Planın yürürlüğe girebilmesi için, AB ülkelerinin yüzde 55’ini ve toplam nüfusun yüzde 65’ini temsil eden nitelikli çoğunluğun onayı gerekiyor.

Fransa ve Almanya arasında tartışma

Fonun yalnızca Avrupa’dan silah alımında kullanılması gerektiği yönündeki karar, Fransa ve Almanya arasında tartışmalara neden oldu. Fransa uzun süredir savunma politikalarında “stratejik özerklik” çağrısı yaparken, AB fonlarının tamamen Avrupa üreticilerine yönlendirilmesini savunuyor.

Fransa’nın Avrupa İşleri Bakanı Benjamin Haddad, “Avrupa fonları Avrupa sanayisine gitmeli. Şirketlerimizin kapasitesini artırmasına yardımcı olmak kadar, kullanım egemenliğini ve teknolojik bilgi birikimini de korumamız gerekiyor. Savunmamızın kullanımına uzaktan başka aktörlerin karar vermesine izin veremeyiz” açıklamasında bulundu.

Öte yandan Almanya, esneklik talep ederek, büyük AB savunma şirketlerinin tedarik zincirleri ve ortaklıklarının Birleşik Krallık gibi ülkelerde bulunduğunu hatırlattı. AB ülkelerinin son beş yılda ithal ettiği silahların neredeyse üçte ikisinin ABD üretimi olduğu göz önüne alındığında, Almanya’nın bu noktadaki tutumu dikkat çekiyor.

Hollanda Savunma Bakanı Ruben Brekelmans da Avrupa’daki savunma sanayisinin hızla büyütülmesi gerektiğini belirtti. “Teslimatlar için yıllarca beklemeye vaktimiz yok ve silah fiyatlarının yanı sıra teslimat sürelerinin de uzadığını görüyoruz” dedi. Brekelmans ayrıca, Avrupa’da lisans altında üretilen ABD silahlarının “Avrupalı” olarak değerlendirilmesi gerektiğini savundu.

Yeni bütçe kuralları yolda

AB Komisyonu’nun sunduğu bir başka teklife göre, üye ülkeler önümüzdeki dört yıl içinde ulusal savunma bütçelerini Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYİH) yüzde 1,5’ine kadar artırabilecek. Bu artış, AB’nin mali kurallarına aykırı sayılmayacak ve böylece savunma harcamalarının önü açılacak.

Von der Leyen, bu mali kuralların gevşetilmesiyle AB’nin toplam savunma harcamalarının yaklaşık 650 milyar euro artabileceğini belirtti. AB maliye bakanları da Salı günü silahlı kuvvetlerin maaşlarını içeren bazı savunma harcamalarının AB mali kurallarından muaf tutulmasını kabul etti. Ancak, bu muafiyet İtalya ve İspanya gibi yüksek borçlu ülkelerin istediği kadar geniş kapsamlı olmadı.

İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, savunma harcamalarının yalnızca silah alımına odaklanmaması gerektiğini belirterek, “Bu harcamalar sadece savunmayı değil, aynı zamanda Avrupa’nın rekabet gücünü de desteklemeli” dedi. İtalya Maliye Bakanı Giancarlo Giorgetti ise AB’nin 16,7 milyar euroluk yatırım garantisi sağlayarak, beş yıl içinde havacılık, siber güvenlik, ileri teknoloji üretimi, yapay zeka gibi sektörlere 200 milyar euroluk özel yatırım çekebileceğini öne sürdü.

AB’nin yeni savunma planının, kıtada hem güvenliği hem de yerli savunma sanayisini güçlendirmesi bekleniyor. Ancak, bu fonun nasıl kullanılacağı ve hangi ülkelerin nasıl faydalanacağı konusundaki tartışmalar önümüzdeki günlerde de devam edecek.