40’lı yaşlarda sağlıklı beslenme 70 yaşında kronik hastalığı engelliyor

40'lı, 50'li ve 60'lı yaşlarda yedikleriniz 70 yaşında ne kadar sağlıklı olacağınızı belirleyebilir. Yeni yayınlanan bir araştırmaya göre yaşamlarının orta dönemlerinde bitki bazlı gıdalar açısından zengin bir beslenme uygulayan ve daha az ultra işlenmiş gıda tüketen yetişkinlerin 70. yaş günlerine önemli kronik hastalıkları olmadan ulaşma olasılığı daha yüksek. 100 binden fazla orta yaşlı yetişkinin beslenme alışkanlıklarını takip eden 30 yıllık çalışma, nispeten daha yüksek miktarda bitki bazlı gıdalar (meyve, sebze, tam tahıllar, doymamış yağlar, fındık ve fasulye) içeren diyetlerin daha yüksek sağlıklı yaşlanma olasılığı ile ilişkili olduğunu ortaya koydu.

Sağlıklı yaşlanma nedir?

Montreal Üniversitesi'nde beslenme profesörü olan ve Nature Medicine dergisinde yayımlanan gözlemsel çalışmanın başyazarı Anne-Julie Tessier, “Bu orta yaşlarda yediklerinizin ne kadar iyi yaşlandığınız üzerinde büyük bir rol oynayabileceğini gösteriyor” dedi. Harvard T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu, Kopenhag Üniversitesi ve Montreal Üniversitesi'nden araştırmacıların oluşturduğu ekip, sağlıklı yaşlanmayı 70 yaşına kadar diyabet ve konjestif kalp yetmezliği gibi kronik hastalıklardan uzak yaşamak ve bilişsel, fiziksel ve zihinsel sağlık ölçümlerinde olumlu notlar almak olarak tanımladı. Çalışmada katılımcıların 9 bin 771'i sağlıklı yaşlanmayı başardı.

Çoğu yaşlı yetişkinin en az bir kronik sağlık sorunu var. Önceki çalışmalar, bitki bazlı gıdaları ve daha az kırmızı veya işlenmiş eti vurgulayan diyetlerin kardiyovasküler hastalık ve tüm nedenlere bağlı ölüm riskini azaltabileceğini ortaya koymuştu. Ancak bu çalışmada araştırmacılar, bu beslenme kurallarının yaşlılıkta kişinin yaşam kalitesini de artırıp artıramayacağını anlamak için yola çıktılar.

Araştırma nasıl yapıldı?

Araştırmacılar, 105 bin 15 orta yaşlı ABD'li sağlık çalışanının 1986'dan 2010'a kadar uzun vadeli, kendi bildirdikleri beslenme düzenlerini inceledi ve ardından 2016'da sağlıklı yaşlanma belirteçleri açısından değerlendirdi. Katılımcılar her dört yılda bir 130'dan fazla farklı gıdayı ne sıklıkla yediklerini bildirdiler. Araştırmacılar daha sonra her bir kişinin meyve, sebze ve zeytinyağına öncelik veren Akdeniz diyeti gibi sekiz sağlıklı diyete ne kadar uyduğunu ölçtüler.

Sekiz beslenme düzeninden herhangi birine daha fazla bağlılık, daha yüksek sağlıklı yaşlanma olasılığı ile ilişkilendirildi. Bu diyetlerde nispeten daha fazla meyve, sebze, tam tahıllar ve doymamış yağlar, fındık, baklagiller ve az yağlı süt ürünleri vardı. 

Trans yağ, sodyum, şekerli içecekler ve kırmızı veya işlenmiş et bakımından daha yüksek diyetler daha düşük sağlıklı yaşlanma olasılığı ile bağlantılı bulundu. En fazla ultra işlenmiş gıda tüketen katılımcıların sağlıklı yaşlanma olasılığı ise yüzde 32 daha düşüktü. Diyet ve yaşlanma arasındaki olumlu ilişkiler, fiziksel aktivite, sigara kullanımı ve kişinin vücut kitle endeksi gibi diğer yaşam tarzı faktörlerinden bağımsız olarak ölçüldü.

Beslenmenizi iyileştirecek ipuçları

Çalışma, insanların beslenme düzenlerinde onlarca yıldır süregelen eğilimleri inceledi. Araştırmacıların karşılaştırdığı sekiz beslenme şekli genellikle meyve, sebze, tam tahıl ve doymamış yağlara öncelik veriyor ve daha az kırmızı ya da işlenmiş et içeriyor. İncelenen beslenme modelleri: Alternatif Sağlıklı Beslenme İndeksi, Alternatif Akdeniz İndeksi, Hipertansiyonu Durdurmak için Diyet Yaklaşımları (DASH), Nörodejeneratif Gecikme için Akdeniz-DASH Müdahalesi (MIND), sağlıklı bitki temelli diyet, Gezegensel Sağlığı Diyet İndeksi, ampirik olarak enflamatuar diyet modeli ve hiperinsülinemi için ampirik diyet endeksi.

Tessier, Alternatif Sağlıklı Beslenme İndeksi’nde yüksek puan almanın, haftada bir porsiyon balık ve günde en az beş porsiyon sebze, dört porsiyon meyve, beş ila altı porsiyon tam tahıl ve bir porsiyon fındık veya fasulye yemek anlamına geldiğini söyledi. Araştırmada kullanılan Akdeniz diyeti ise zeytinyağı, balık ve kuruyemişlere öncelik veriyor. MIND diyeti ise meyvelere odaklanıyor. Aynı zamanda Montreal Kalp Enstitüsü'nde araştırmacı olan Tessier, bulguların en sağlıklı diyet için herkese uyan tek bir yaklaşım olmadığını gösterdiğini söyledi. Tessier, insanların belirli gıda türlerine yönelik kişisel tercihlerini dikkate alabileceklerini ekledi.