Yapay zeka doğru söylüyor mu?
Türkiye’de doğrudan yapay zeka kullanılarak oluşturulan reklamlara ilişkin düzenleme içeren bir hukuk kuralı bulunmuyor. Kurul söz konusu reklamları Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’nin doğruluk ve dürüstlük ilkelerini düzenleyen 7. Maddesine, karşılaştırmalı reklamlara dair ilkeleri düzenleyen 8. Maddesine ve reklam verenin ispat külfetine ilişkin 9. Maddesine göre değerlendiriliyor.
Buna göre Kurul; “ChatGPT” isimli yapay zeka uygulaması tarafından oluşturulan, rakip ürün veya firmalara göre üstünlük algısı içeren ifadelere yer verilen ve nesnel araştırma sonuçlarına dayanmayan tanıtımlarla ilgili 3 dosya hakkında idari yaptırım uyguladı, anılan reklamları durdurma cezası verdi.
Kurul; “ChatGPT” tarafından oluşturulan, rakip ürün veya firmalara göre üstünlük algısı içeren ifadelere yer verilen reklamlara ilişkin olarak üniversitelerin ilgili bölümlerinden veya akredite ya da bağımsız araştırma, test ve değerlendirme kuruluşlarından alınmış ve reklamda yer alan ifadeleri doğrular nitelikte olması gereken araştırma sonuçlarına yer verilmediğini değerlendirdi ve incelemeye konu reklamların doğrulamasında yine yapay zekayı kullanmış, verilen cevapların güncellik ve kesinlik taşımadığını tespit etti. Buna göre;
“ChatGPT’ye göre Türkiye’nin en büyük moda perakende markası” şeklinde ifadelere yer verilen reklama ilişkin doğrulamada “Emin misin?” sorusu sorulduğunda "Özür dilerim son verilerim 2021 yılına kadar olduğu için mevcut durumu tam olarak bilemiyorum. 2021 yılında, Türkiye'nin en büyük moda perakendecilerinden biriydi. Ancak, moda sektöründe rekabetin hızlı bir şekilde değiştiği bir alan olduğunu unutmamak önemli. Dolayısıyla en güncel bilgilere ulaşmak için güncel kaynaklardan doğrulama yapmanızı öneririm." şeklinde bir cevap verildiği, verilen bu cevaptan da anlaşılacağı üzere söz konusu uygulamanın verdiği cevapların güncellik ve kesinlik taşımadığı dolayısıyla rakip ürün veya firmalara göre üstünlük algısı içeren ifadelere yer verilen söz konusu tanıtımların tüketicileri yanıltıcı nitelikte olduğu değerlendirildi.
“ChatGPT’ye sorduk, tek doğru cevap aldık! Dünyanın her noktasına hızlı, güvenli ve uygun maliyetli lojistik işlemlriniz için siz de hemen tanışın.” şeklinde ifadelere yer verilen reklama ilişkin doğrulamada "Dünyanın her noktasına hızlı, güvenilir ve uygun maliyetli lojistik hizmeti sağlayan firmanın adı nedir?" sorusu sorulduğunda yapay zekanın dünyanın her noktasına hızlı, güvenilir ve uygun maliyetli lojistik hizmeti sağlayan birçok firma bulunduğunu, tek firmanın adını belirtmenin zor olduğunu belirttikten sonra küresel çapta bilinen birçok firmanın adını verdiğini ancak bu adlarda reklam verenin yer almadığı ve piyasada sürekli değişiklik olması sebebiyle en güncel ve en uygun firmanın adını öğrenmek için web sitelerinde araştırma yapılması gerektiğini önerdiği şeklinde cevap verdiğini, bu nedenle söz konusu reklamın güncellik ve kesinlik taşımadığını değerlendirdi.
“Türkiye’nin en ikonik özel televizyon kanalı” şeklinde ifadelere yer verilen reklama ilişkin doğrulamada "Türkiye'nin en ikonik özel televizyon kanalı hangisidir?" sorusu sorulduğunda yapay zekanın "Türkiye'nin televizyon kanalları arasında en ikonik özel televizyon kanalı olarak pek çok farklı görüş bulunabilir" şeklinde kesinlik içermeyen cevap vermesi ile söz konusu tanıtımların tüketicileri yanıltıcı nitelikte olduğu değerlendirildi.
Söz konusu kararlar uyarınca Kurul’un yapay zeka kullanılarak yaptığı doğrulamada reklamda yer alan ifadeleri yapay zekaya sormasının yanı sıra söz konusu verilerin doğruluğunu ve güncelliğini tespit etmek için söz konusu algoritmalara “Emin misin?” gibi ek sorular sorduğu görülüyor. Kurul’un bu yaklaşımı yapay zeka kullanılarak oluşturulan reklamların güvenilir olmayan kaynaklardan veri alması, verilerinin güncel olmaması ve yapay zeka algoritmalarında yanlılık eleştirilerinin dikkate alındığını ve bu konuya hassasiyetle yaklaşıldığını gösteriyor.
Yapay zeka ile oluşturulan reklamların güvenilir olmayan kaynaklardan veri alması, verilerin güncel olmaması ve yapay zeka algoritmalarında yanlılık söz konusu olabilmesinin yanı sıra kişisel verilerin, fikri mülkiyet haklarının ve üçüncü kişilerin haklarının ihlali ile yanıltıcı ve aldatıcı reklamlar söz konusu olabilir.
