Trump'ın Ukrayna planları Avrupalı müttefikleri için 3 trilyon dolarlık fatura anlamına geliyor

ABD Başkanı Donald Trump Avrupa Birliği liderlerine Ukrayna'da barışı sağlamak istiyorlarsa ne yapmaları gerektiğini söylemeye başladı. Trump'ın talepleri bloğun sınırlarını zorlayacak gibi görünüyor. Trump dün Rusya lideri Vladimir Putin ile görüşerek barış görüşmeleri için düğmeye basarken, savunma bakanı da Avrupalı müttefiklerine herhangi bir çözüm için yükün çoğunu omuzlamak zorunda kalacaklarını açıklıyordu. Bloomberg Economics, Ukrayna'yı korumanın ve kendi ordularını genişletmenin kıtanın büyük güçlerine gelecek 10 yıl içinde 3,1 trilyon dolara mal olabileceğini hesapladı.

Hiçbir şey yapmamanın maliyeti daha ağır olabilir

Böyle bir taahhüt AB'nin yıllardır görmezden geldiği çatlakları ortaya çıkarabilir. Ancak otoriter bir devletin doğu sınırlarını tehdit ettiği ve Beyaz Saray'a güvenemeyeceklerini giderek daha fazla anladıkları bir ortamda, eylemsizliğin maliyeti çok daha yüksek olabilir. Bazı liderler ve pek çok güvenlik yetkilisi, Avrupalıların ikna edici bir caydırıcılık ortaya koyamamaları halinde Putin'in hem AB'yi hem de NATO ittifakını zayıflatma ve hatta nihayetinde dağıtma girişimlerini arttıracağı uyarısında bulunuyor. İngiltere’nin eski Savunma Bakanı Ben Wallace Bloomberg'e verdiği demeçte, “Başkanlar, transatlantik güvenliğin hem ABD hem de Avrupa'nın yararına olduğunu biliyordu. Görünen o ki Trump daha iyisini bildiğini düşünüyor. Bu kararın yargıcı tarih olacaktır” dedi. 

İki yetkili, Avrupalı yetkililerin Trump'ın Putin'le yaptığı ve kilit müttefiklerin haberdar olmadığı önemli bir diplomatik hamle olan telefon görüşmesi karşısında şaşkına döndüğünü söyledi. Ukrayna'nın bir başka Avrupalı destekçisi ise ABD'nin daha görüşmeler başlamadan Putin'in temel taleplerine boyun eğdiğini söyledi. Bu dramatik gelişmeler Avrupalıların karşı karşıya olduğu ve şu anda büyük ölçüde hazırlıksız oldukları meydan okumanın boyutlarını gözler önüne serdi.

Savaş sonrası Ukrayna’nın maliyeti

Bloomberg Economics Ukrayna'yı olası müzakereler yoluyla desteklemenin, savaştan harap olmuş ülkeyi ve savunmasını yeniden inşa etmenin ve Avrupa'nın Rus saldırganlığına karşı güvenilir bir askeri caydırıcılığı harekete geçirmesinin maliyetini inceledi. Ukrayna'nın ordusunu yeniden inşa etmek, bir anlaşmaya varıldığında kuvvetlerinin durumuna ve ne kadar toprağı savunmaları gerekeceğine bağlı olarak 10 yılda yaklaşık 175 milyar dolara mal olabilir. Zelenskiy çok daha fazla asker gerekeceğini söylese de 40 bin kişilik bir barışı koruma gücü aynı zaman diliminde yaklaşık 30 milyar dolara mal olacaktır.

Brüksel'deki NATO karargahında yapılan son görüşmeler doğrultusunda paranın büyük bir kısmı AB üyelerinin ordularını güçlendirmeye ve toplam savunma bütçesini GSYİH'nin yüzde 3.5'i civarına çıkarmaya harcanacak. Ekstra finansman topçu stoklarını, hava savunma ve füze sistemlerini finanse edecektir. Bu adım AB'nin doğu sınırlarını güçlendirecek, AB ordularını hızlı konuşlanmaya hazırlayacak ve Avrupa savunma sanayinde büyük bir artışa yol açacak. Bloomberg Economics'e göre borçla finanse edilmesi halinde, en büyük beş Avrupalı NATO üyesinin gelecek on yıldaki borçlanma ihtiyacına 2.7 trilyon dolar daha eklenecek.

AB, bir yandan Ukrayna konusunda Trump ile ortaklığını kurtarmaya çalışırken diğer yandan da ABD'nin Avrupalı ihracatçılara uyguladığı gümrük vergilerine misilleme yapmaya hazırlanıyor. AB'nin güvenliği için ABD'ye güvenmeye devam etmesi, transatlantik ticaret ilişkisini sıfırlamak için Washington'un ekonomik gücünü kullanmaya çalışan Trump'ın eline koz veriyor.

Gerekli ölçekte kaynakları harekete geçirmek için Avrupa hükümetlerinin bütçelerini nasıl yapılandırdıklarını radikal bir şekilde yeniden düşünmeleri, savunma sanayilerini yeniden yapılandırmak için yöneticilerle birlikte çalışmaları ve neredeyse kesinlikle ortak borç ihracını kabul etmeleri gerekecek. Bu da, özellikle bazılarının savaşı hala uzak bir sorun olarak gördüğü Batı Avrupa'da olmak üzere, pek çok AB üyesinin şu ana kadar gösteremediği düzeyde bir siyasi irade, ileri görüşlü düşünce ve fedakarlık gerektirecektir. Berlin, Roma ve Paris ayrıca 300 milyar dolarlık dondurulmuş Rus merkez bankası varlıklarına el koyma ve bu parayı Ukrayna'ya yardım etmek için kullanma çabalarına da direndi.

Bloomberg Economics’in hesaplamalarına göre Ukrayna'nın savaş sırasında hasar gören bina ve altyapının yeniden inşası için yaklaşık 230 milyar dolar harcaması gerektiği tahmin ediliyor. Bunun için fon sağlanır ve kalıcı bir çözüm şekillenirse Ukrayna'nın enerji, imalat ve inşaat sektörlerinin yükselişe geçmesi muhtemel. Bu da AB üyeleri üzerindeki yükü zaman içinde hafifletecektir. Kiev ayrıca uranyum, lityum ve grafit gibi kritik madde rezervleriyle de Trump'ın ilgisini çekmeyi başardı.

130 milyar dolarlık açık

Ancak Bloomberg Economics'e göre şu anda Ukrayna'nın yeniden yapılanma ihtiyaçları ile taahhüt edilen fon arasında 130 milyar dolarlık bir açık var. Bu da herhangi bir ekonomik iyileşmeyi riske atıyor ve Ukrayna'nın uzun vadede dayanıklılığını tehlikeye atabilir.

Ancak tüm bunlar çatışmaları sona erdirecek doğru güvenlik garantilerinin bulunmasına bağlı. Çoğu Avrupa ülkesi Zelenskiy'nin savaş sonrası güvenilir bir barış gücünün önemli bir ABD birliğini içermesi gerektiği görüşünü destekliyor. Ancak Fransızlar iki yetkiliye göre Avrupalıların bunu kendilerinin yapması gerektiğini, çünkü Amerikalılara güvenemeyeceklerini ve buna alışmaları gerektiğini savunuyor.

Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, çatışmalar durduktan sonra, potansiyel olarak İngiltere ve Polonya gibi ülkelerle birlikte Fransız birliklerini Ukrayna'ya göndermekten defalarca bahsetti. Ancak Macron'un bütçe açığını dizginlemeye çalışırken art arda başbakanlar kaybettiği Paris'te bile, Macron'a hala gayrı resmi olarak danışmanlık yapan eski bir dışişleri bakanına göre bunun gerçekten mümkün olup olmadığı konusunda şüpheler var. Yetkililer, ABD'nin Kiev'e olası güvenlik garantilerinin bir parçası olarak Ukrayna topraklarında asker konuşlandırmayı reddetmesinin, Avrupa başkentlerinde ve Moskova'da ABD'nin NATO'ya bağlılığının azaldığının bir işareti olarak yorumlanabileceğini söylüyor.