Trump’ın çalışma formülünü anlamak için geçmişine bakın

ABD Başkanı Donald Trump geçen hafta Oval Ofis'te tam da sevdiği türden bir kalabalıkla, yanında dünyanın en zengin adamı, önünde bir gazeteciyle açıklamalarda bulundu. Elon Musk'ın konuşmasını başlatan Başkan, bazı şok edici keşifleri paylaşma sözü verdi. “Milyarlarca ve milyarlarca dolarlık israf, dolandırıcılık ve suiistimal” diye şaşkın olduğunu belirten Trump, “Bunun çok önemli olduğunu düşünüyorum. Seçilmemin nedenlerinden biri de bu. Bunu yapacağımızı söylemiştim. Kimsenin durumun bu kadar kötü, bu kadar hastalıklı ve bu kadar yozlaşmış olduğuna dair bir fikri yoktu” dedi.

Aslında, hükümet genelinde müfettişler, yıllardır israf, dolandırıcılık ve suiistimalin kökünü kazımak gibi açık bir misyonla çalışıyorlar. Trump 24 Ocak akşamı bu müfettişlerden bir kısmını topluca görevden alarak iktidardaki ilk hafta sonunu bir tasfiyeyle başlattı. Bu görevden almaların sonuçları geçen hafta Oval Ofis'te ortaya çıktı: Onların işi artık Musk'ın işi.

Hükümetin işlerini nasıl yürüttüğünden endişe duyan Washington'ın gözetim topluluğu üyeleri, Trump Beyaz Saray'a döndüğünden beri şaşkınlık içinde. Başkan, kendisine sadık kişileri atayarak, düzenlemeleri ortadan kaldırarak ve Amerikalıların denizaşırı ülkelerde rüşvet vermesini yasaklayan Yurtdışı Yolsuzluk Faaliyetleri Yasası gibi bazı yasaların uygulanmasını tek taraflı olarak durdurarak hızla ilerliyor. Trump, Musk'ın muazzam bir güce sahip olmasına rağmen, Hükümet Etik Ofisi'nin genel olarak sağladığı potansiyel çıkar çatışmalarına ilişkin sınırlı görünürlüğe sahip olmasını umursamıyor gibi görünüyor. Başkan bu kurumun direktörünü de kovdu. George W. Bush'un baş etik avukatı olarak görev yapan Richard Painter, “Bir nevi yüzünüze karşı etikle alay ediyor” dedi. 

Yarım yüzyıldır aynı formülü uyguluyor

Ancak Trump'ın Beyaz Saray'a geri dönme şekliyle ilgili hiçbir şey onu on yıllardır tanıyanları şaşırtmıyor. 1981'den 2017'ye kadar Trump Organization’da çalışmış olan Andrew Weiss, “Geçen gün eski bir meslektaşımla konuşuyordum ‘Tam da düşündüğüm şey buydu’ dedim. Sıkı durun çünkü bu iş hiç de kolay olmayacak” diye konuştu. Trump uzun zamandır çelişkilerle dolu bir adam, bu da onu neyin harekete geçirdiğini tam olarak belirlemeyi zorlaştırıyor. Hem çekici hem de yıpratıcı, bağlantı kurabilmekte hızlı olduğu kadar kesmekte de çok hızlı. Kesinlikle kin tutuyor ancak affetmeye de istekli. Ancak çelişkilerin arasında, etrafındakiler üzerinde kontrol kurma süreci de dahil olmak üzere tutarlılıklar yatıyor. Trump'ın hamlelerini anladığınızda, Musk'la olan ilişkisi, bürokrasiye karşı açtığı savaş, yönetimindeki çalkantılar ve hatta ülkedeki kutuplaşma gibi pek çok şey anlam kazanmaya başlıyor. Adımları gelecek de daha net hale geliyor çünkü Trump'ın öngörülemez gibi görünen davranışları aslında yarım yüzyıldır aynı formülle uygulanıyor.

Yaklaşık 30 yıl önce Trump'ın yörüngesine giren Alan Marcus, “Donald'ı bir ilişkiye başladığında izleyin. Cazibesini ortaya koymakta üstüne yok” dedi. Herkese aynı şekilde davranmasına rağmen özel hissettirmeyi de atlamıyor.  Eski bir kumarhane analisti Trump'la ilk kez tanıştığında, emlak kralı onu şık bir şekilde alması için bir araba gönderdi. Diğerleri de Trump'ın yatına ve uçağına bindirildi. Steven Perskie 1989'da New Jersey'in yeni valisinin özel kalem müdürü olduktan kısa bir süre sonra, Trump'ın geceyi iş konuşarak geçireceğinden korkan eşi ve kendisi için bir akşam yemeği daveti aldı. Perskie, “Çok cana yakındı, eşimi de sohbete dahil etti. Bizi hayrete düşüren hoş bir akşamdı” sözleriyle hatırlıyor o geceyi. 

“Zenginlerle ilişki kurmayı seviyor”

Trump'ın ilişki kurma sürecinin bu aşaması, seçilmiş başkanın Palm Beach'teki özel kulübünde politikacıları, iş dünyasının önde gelenlerini ve yabancı liderleri ağırladığı son birkaç ayda tam anlamıyla gözler önüne serildi; bir yandan da Washington'da kendisine katılacak kişilerin isimlerini açıklayarak övgüler yağdırdı. Belki de hiç kimse Elon Musk kadar övgü almadı. Trump'ın iletişim işlerini yürüten Marcus, “Zengin adamlarla ilişki kurmayı seviyor” dedi. Bu durumun Musk için de eğlenceli olduğu kesin. Marcus, “İnsanlar ilişkinin bu aşamasında Donald ile birlikte olmayı seviyor. Herkes onunla birlikte olmak istiyor. Eminim ben de başlangıçta böyle hissetmişimdir” diye ekledi.

Güç gösterisi

Zaman içinde sevgi gösterileri güç gösterilerine dönüşebiliyor. Trump'ın el sıkışmalarında olduğu gibi, bunun bir kısmı kamuoyu önünde gerçekleşiyor. Avuçlarını sıktıktan kısa bir süre sonra, sık sık karşısındakini çekiştiriyor, aynı anda hem dengesini bozuyor hem de yaklaştırıyor. Bazen bunu yaparken gülümsüyor ve karşısındakini biraz küçük de olsa kucaklanmış hissettiriyor. Marcus bir keresinde Trump'ın kızının ve üç kız kardeşinin yılbaşı gecesini Atlantic City'de geçirmek istediğini öğrendiğini hatırlıyor. Trump telefonda ona “Halledildi. Taj Mahal'de kalacaklar” dedi. Marcus daha sonra Trump'a teşekkür etmek için aradığında, patron onu şaşırttı. Marcus, “Trump bana ‘Bu arada, kızınız çok çekici’ dedi. ‘Pardon?’ dedim, ‘Evet, onu takip eden güvenlik görevlilerim ve bir kameram vardı’ diye yanıt verdi” ifadelerini kullandı. Böyle bir şeyi yapma sebebi muhtemelen gücünü göstermekti.

Trump bazen bu mesajı daha açık bir şekilde iletiyor. Örneğin Trump Organization’ın eski yöneticilerinden Barbara Res, bir önem Trump’ın herkesi dava ettiğini anlattı. Trump özellikle cazibesine boyun eğmeyen insanlara baskı uygulamayı seviyor. Eleştirmenler çoğu zaman Başkan'ı uzmanlığı küçümseyen biri olarak görüyorlar; aslında Trump uzmanlığa, uzmanlık nihayetinde kendisine boyun eğdiğinde sarılıyor. Beyaz Saray da dahil olmak üzere hayatı boyunca kendisi için çalışacak zeki ve nitelikli insanları işe aldı. Hoşlanmadığı şey, dikkatle oluşturulmuş görüşlerine yeterince güvenen ve bazen onun bilgisiz dürtülerine boyun eğmek istemeyen insanlar. 

Janney Montgomery Scott'ta kumarhane analisti olan Marvin Roffman, Trump'ın bu yönünü 35 yıl önce anlamaya başladı. Yat gezintileri ve boks maçlarıyla tamamlanan bir cazibe saldırısına maruz kalmasına rağmen Roffman, Trump'ın yakında açılacak olan kumarhanesi Trump Taj Mahal'e bir anlam veremiyordu. Roffman o dönem buranın para kazanmasnını imkansız olduğunu düşündüğünü söyledi. Roffman o zamanki analizini Wall Street Journal'dan bir muhabirle paylaştı ve 1990 baharında, tam da Trump'ın Roffman'ı Taj'da bir ön tura davet ettiği gün bir haber yayınladı. Roffman geldiğinde Donald'ın kardeşi Robert onu bekliyordu. “Ondan duyduğum tek şey hakaretti” diyen Roffman, mülkten çıkartılırken ona eşlik edildiğini anlattı. Ancak daha sonra Trump ofise dönmesi için onunla iletişime geçti. Emlak kralı kamuoyundan özür dilemesini istedi, Roffman'ın şirketini dava etmekle tehdit etti, analiste kendisine yanlış bilgi verildiğini iddia etmesini söyledi ve Taj'ın büyük bir başarı elde edeceğine dair yazılı bir öngörü istedi. Roffman, “Ben de 'Yapamam' dedim. Onlar da ne yaptı biliyor musunuz? Mektubu benim için yazdılar. O da mektubu imzalamam için bana getirdi. Ve aslında söylediği şuydu: 'Eğer bir takım oyuncusu değilsen, burada çalışmayacaksın'. Ben de mektubu imzaladım ve eve gittim” diye konuştu. 

Roffman o gece uyuyamadığını hala hatırlıyor. Ertesi sabah ofise döndü ve patronuna mektubu geri almasını söyledi. Sonra Trump aradı ve mektubun daha da pembe bir tablo çizmesini istediğini iletti. Roffman, “Ben de bir mektup yazdım ve Trump'a faksladım. ’Bu mektuptaki hiçbir şey benim tarafımdan yazılmadı. Mektuptaki ifadeleri hiçbir şekilde kullanmamanızı istiyorum’ dedim. Sonra bir de baktım ki patronum geldi ve 'Hoşça kal' dedi. Ve beni binadan dışarı çıkardılar. 17 yıldır oradaydım” ifadelerini kullandı. 

Trump tam da istediğini elde etti. Bu olaydan 35 yıl sonra Trump'ın kendisini de hedef alabileceği korkusuyla konuşmak istemediğini söyleyen bir başka eski analist, “Gitti ve onu kovdurdu, bu da diğer herkese bir tür mesajdı” dedi. Ertesi yıl kumarhane iflas etti.

Trump'ın oyun kitabını zorbalardan farklı kılan şey, önce iyi davranıp sonra sonsuza kadar kötü olmuyor. Trump sık sık baştaki cazip haline geri dönüyor. New York'ta bir konut yetkilisi özellikle zor biri olduğunu kanıtlayınca, Trump onu işe aldı. Trump ayrıca 2000'li yılların ortalarında Neil Barsky adında eski bir muhabirle yeniden bağlantı kurdu, iş insanı onu başkalarını haber yapması için yeniden görevlendirdi ve eski kavgalarını nostaljiyle anımsadı. Marvin Roffman bile kovulduktan sonra Trump'tan el yazısıyla bir teşekkür mektubu almış, analist daha sonra iş adamının işleri hakkında olumlu bir yorum yapmıştı. Roffman “Aklımı başımdan aldı” dedi.