Tesla’yı Elon Musk’tan daha iyi yönetebilecek beş kişi

Elon Musk, her birinin değeri 1 milyar doları aşan altı şirketi yönetiyor ve ocak ayından bu yana ABD Başkanı Trump'ın hükümeti radikal bir şekilde küçültme çabaları olan Hükümet Verimliliği Departmanı’na (DOGE) da öncülük ediyor. Tüm bunlar için nasıl zaman buluyor? Kısaca cevaplamak gerekirse aslında bulamıyor. Bazı şirketlerinde, SpaceX'in Başkanı ve COO'su Gwynne Shotwell gibi sadık ve yetkin yardımcıları işleri günü gününe yürütüyor. Ancak bu, Musk'ın en değerli varlığı olan 770 milyar dolarlık piyasa değerine sahip halka açık elektrikli araç üreticisi Tesla için geçerli değil (SpaceX şu anda daha değerli olsa da).

Çok düşük bir ihtimal ama dünyanın en zengin kişisi elektrikli araç üreticisindeki CEO'luk görevinden aniden çekilmeye karar verirse satışların düştüğü, elektrikli araç teknolojisindeki üstünlüğünün BYD gibi Çinli rakipler tarafından tehdit edildiği ve gelişmekte olan robot taksi işinde Waymo'nun gerisinde kaldığı bu zorlu dönemde şirketi yönetecek belirgin bir halef yok. Tesla'nın SEC risk açıklamalarında belirttiği gibi: Tesla'nın teknokratı ve İcra Kurulu Başkanımız Elon Musk'ın hizmetlerine büyük ölçüde bağımlıyız. Musk, Tesla ile önemli zaman geçirmesine ve yönetimimizde son derece aktif olmasına rağmen, tüm zamanını ve dikkatini Tesla'ya ayırmamaktadır.

İstifası satış dalgasını tetikleyebilir

Eğer Musk istifa ederse, bu durum Tesla hisselerinde son aylarda yaşanan yüzde 50'lik düşüşten daha büyük bir satış dalgasını tetikleyecektir. Şirketin değerinin büyük bir kısmı Musk'ın bir iş vizyoneri olarak kişiliğine bağlı. Wedbush'un yükselişteki Tesla analisti Dan Ives Forbes'a “Musk Tesla'dır ve Tesla Musk'tır. Başka biri olsa tüm hikâye değişirdi” dedi. 

Peki Tesla yönetim kurulu müdahale edip Musk'ı CEO'luktan istifa etmeye zorlarsa görevi kim devralabilir? Musk'ın öngördüğü yapay zeka ve robotik devine dönüşmesine yardımcı olacak becerilere, geçmişe ve mizaca kim sahip? Büyük halka açık şirketler genellikle, bu iş için uygun olduklarını kanıtlamış, yatırımcıların ve analistlerin tanıdığı şirket içi CEO adaylarından oluşan derin bir kadroya sahiptir. Musk'ın satın aldığından bu yana CEO ve en büyük hissedar olarak geçirdiği 17 yılda büyük bir hakimiyet kurduğu Tesla'da durum böyle değil. 

Aslında şirketin başkanı, COO'su ya da EVP'si yok ve CFO'su dışında Musk'ın altındaki en yüksek rütbeli yönetici tek bir kıdemli başkan yardımcısı. Halef havuzu diğer büyük otomobil, üretim ya da teknoloji şirketlerine kıyasla çok çok daha küçük; bunun nedeni kısmen Musk'ın otomobil operasyonlarının eski başkanı Jerome Guillen ya da Tesla'nın en çok satan Model Y ve Model 3'ün piyasaya sürülmesinde kilit rol oynayan ünlü Apple mühendisi Doug Fields gibi yıldızları şirketten uzaklaştırmış olması. Ancak aşağıdaki beş kişi, Musk'ın sosyal medya trollüğü ve dikkat eksikliği olmadan, onları uygun yedekler haline getirecek niteliklere sahip.

JB Straubel

Musk'ın kendisinden sonra, Tesla'yı yönetmek için şu anda pil geri dönüşümcüsü ve bileşen üreticisi Redwood Materials'ın CEO'su ve kurucu ortağı ve Tesla yönetim kurulu üyesi olan JB Straubel'den daha uygun başka bir kişi yok. Musk onu 2004'te kurucu ortak olarak işe aldı ve 2019'a kadar CTO olarak görev yaptı, Tesla'nın ilk günlerinde elektrikli motorlarının ve pil paketlerinin geliştirilmesini denetledi ve Nevada'daki devasa pil Gigafactory'sini çalışır hale getirdi. Tesla'nın beş kurucu ortağından biri ve 2023'ten bu yana yönetim kurulu üyesi olan 49 yaşındaki Straubel, şirketin geçmişini ve faaliyetlerinin tüm yönlerini yakından biliyor.

Musk ile ilk kez 2003 yılında elektrikli araçlara duydukları ortak ilgi nedeniyle bir araya gelmiş olsalar da, kişilikleri birbirinden çok farklı. Musk uçarı ve abartılı iddialara eğilimli biriyken, Stanford'dan mühendislik diploması olan Straubel sade, sakin ve batarya malzemesi biliminin inceliklerini tartışmaktan hoşlanan biri. Musk'ın istifa etmesini açıkça savunan Gerber Kawasaki Varlık ve Yatırım Yönetimi CEO'su Ross Gerber, Tesla CEO'su rolü için Straubel’in mükemmel olduğunu söyledi ve böyle bir değişiklik olursa “Hisse senedi ralli yapardı” dedi. Ancak konuya aşina olan kişilere göre, Redwood'u geliştirmeye daha fazla odaklanan Straubel için bu iş çok ilgi çekici olmayabilir.

Tom Zhu

Tesla'nın tek kıdemli başkan yardımcısı olan Tom Zhu, otomobil üreticisinin Musk'ın altında otomotiv operasyonlarından sorumlu en üst düzey yöneticisi ve Çin'de yaşıyor. Özellikle Musk'ın otomobil üreticisinde daha az zaman geçirmesiyle birlikte fiili COO'su haline de geldi. 44 yaşındaki Zhu, 2020'den bu yana Tesla'nın karlılığı için hayati önem taşıyan Şangay fabrikasının inşasını ve işletmesini denetleyerek şirket için önemini ortaya koydu. Çinli bir inşaat mühendisliği şirketi olan Kaibo Engineering Group'ta birkaç yıl çeşitli görevlerde bulunduktan sonra 2014 yılında şirkete katıldı. Zhu'nun Tesla'nın Çin işine liderlik etme başarısı ve geniş elektrikli araç tedarik tabanı da dahil olmak üzere bu pazara aşinalığı, şirket orada rekabetçi ve karlı kalmaya çalışırken çok önemli bir varlık olmaya devam edecek ve onu Musk'ın halefi olmak için rekabetçi bir aday haline getirecek.

Yeni Zelanda'nın Auckland Teknoloji Üniversitesi'nden lisans ve Duke'den MBA derecesine sahip bir Çin vatandaşı olan Zhu, Musk ve CFO Vaibhav Taneja da dahil olmak üzere Tesla'nın kurumsal web sitesinde listelenen yalnızca üç şirket yöneticisinden biri. Austin Gigafactory'nin açılmasına yardımcı olmak için kısa bir süreliğine ABD'ye gitti ancak oradaki işleri desteklemek için geçen yıl Çin'e geri gönderildi. Etkili bir yönetici ve Musk'ın sevdiği türden bir işkolik olmasına rağmen, kamuoyunda pek öne çıkmıyor ve yatırımcılar tarafından pek tanınmıyor. 

Stella Li

Tesla'nın içindeki adayların ötesinde, otomobil ve batarya devi BYD'nin başkan yardımcısı ve Amerika'daki operasyonlarının başkanı Stella Li, Musk'a alternatif olabilecek cazip bir isim. 55 yaşındaki Li, BYD'nin özellikle hızla büyüyen Latin Amerika'da uluslararası otomobil işini genişletmesine yardımcı olmada kilit bir rol oynadı. Time Dergisi'nin Time 100 İklim Liderleri ve Yılın Dünya Otomobil İnsanı gibi listelere girmiş olan Li, ABD'li analistler ve yatırımcılar tarafından tanınan bir oyuncu.

Çin'in Fudan Üniversitesi'nden mezun olan Li şirketin kuruluşundan bir yıl sonra, 1996 yılında pazarlama müdürü olarak katıldığı BYD'de üst düzey yöneticilerden biri olma yolunda ilerledi. On yılı aşkın bir süredir Los Angeles'ta yaşayan Li, karizmatik ve dinamik bir konuşmacı ve BYD'yi uluslararası elektrikli araç ve iklim konferanslarında sık sık temsil ediyor. BYD, Tesla’nın Çin'deki batarya tedarikçileri arasında yer alıyor. BYD ile olan bağları ve Çin pazarına olan aşinalığı, özellikle BYD'nin Tesla'nın Tam Kendi Kendine Sürüş sistemine rakip olan sürücü destek teknolojisini elektrikli araçlarında ve plug-in hibritlerinde standart bir özellik olarak sunmaya hazırlandığı şu günlerde Tesla için son derece faydalı olabilir.

John Krafcik

Waymo'nun eski CEO'su John Krafcik'in özgeçmişi, onu bir Tesla liderinin ihtiyaç duyacağı beceriler yelpazesine şaşırtıcı derecede uygun kılıyor. Alphabet birimini altı yılı aşkın bir süre yönetmesinin ve Ar-Ge programından gelir getiren bir yolculuk hizmetine geçişine liderlik etmesinin yanı sıra, şu anda Tesla'nın rakibi Rivian'ın ve Alman Daimler Truck'ın yönetim kurulunda görev yapıyor.

Stanford'da eğitim görmüş ve MIT'de MBA yapmış bir mühendis olan 63 yaşındaki Krafcik, 1984 yılında Toyota ve General Motors'un Fremont, Kaliforniya'da işlettikleri ortak girişim tesisi olan New United Motor Manufacturing’de işe alınan ilk mühendislerden biriydi. Tesis 2010 yılında Toyota tarafından Tesla'ya satıldı ve o zamandan beri ABD'deki en büyük araç üretim tesisi haline geldi. Daha sonra Ford'a katıldı ve Hyundai Motor'un yeni ABD modelleri geliştirmesine yardımcı olmak için çalışmaya başlamadan önce baş mühendis rolüne yükseldi. Sonunda Güney Koreli şirketin ABD CEO'su olarak görev yaptı ve beş yıllık bir satış patlamasını denetledi.

Tesla'ya dışarıdan bakan biri olmasına rağmen Krafcik, birçok yatırımcının yanı sıra küresel otomobil ve parça şirketlerine de aşina ve Waymo'da geçirdiği süre sayesinde Çinli otomobil üreticileriyle ilişkileri var. Otomobil mühendisliği, üretim, ürün geliştirme ve pazarlamanın yanı sıra robotaksiler konusundaki geçmişi, Tesla'ya fayda sağlayacak pek çok özelliği sağlıyor.

José Muñoz

Bu yıl Hyundai Motor'un CEO'su olarak yeni bir işe başladığı göz önüne alındığında, José Muñoz Tesla'nın en üst pozisyonu için daha az olası bir aday ancak profesyonel geçmişi İspanyol iş insanını başka bir ilgi çekici seçenek haline getiriyor. Şu anki görevinden önce otomobil üreticisinin küresel COO'su olan 59 yaşındaki Muñoz, Nissan'da 15 yıl çalıştıktan sonra Kuzey Amerika operasyonlarından sorumlu başkan ve performans müdürü olarak görev yapmıştı. Muñoz'un özgeçmişinde Toyota'nın Avrupa biriminde geçirdiği beş yıllık bir görev de bulunuyor.

Çin dışında Hyundai, iştiraki Kia Motors ile birlikte Tesla'nın en hızlı büyüyen elektrikli araç rakiplerinden biri olduğunu kanıtladı ve son yıllarda ABD'ye ve diğer pazarlara çok sayıda yeni, uygun fiyatlı model getirdi. Forbes’un yorum talebine yanıt veren Muñoz, “Hyundai’de çok mutluyum” dedi.

Musk kendisini bir bilim insanı olarak tanıtmasıyla ünlü olsa da bilim adamı değil. Buna karşın Muñoz, İspanya'daki Universidad Politécnica de Madrid'den nükleer mühendislik alanında doktora derecesine ve işletme yüksek lisansına sahip.

Bu kişilerden herhangi biri sağlam bir Tesla CEO'su olabilir. Ancak Musk bu işi bıraksa bile, hem en büyük hissedar hem de yönetim kurulu üyesi olarak şirket üzerindeki büyük etkisiyle mücadele etmek zorunda kalacaklar ve bu da işi potansiyel olarak en iyi adaylar için daha az çekici hale getirecek. Gerber, Tesla'nın yeni bir liderle daha iyi olacağına inansa da bunun gerçekleşeceği konusunda iyimser değil.