Merak edilen en temel soru, bu ülke yine eskisi gibi dünyanın her yerinden göçmen çekebilecek mi, yoksa eski cazibesini kaybedecek mi? Bu yazıda yüksek lisans eğitimim için iki yıl yaşadığım bu ülkenin mevcut ekonomik sorunlarını irdelemeye çalışacağım.

Kanada Ekonomisinde Büyüme ve Enflasyon

2 trilyon dolarlık milli geliriyle Kanada, dünyanın onuncu büyük ekonomisi. Ülke, sahip olduğu doğal kaynak, maden ve petrol rezervleriyle kendine yeterli önemli bir ekonomiye sahip. Covid-19’a kadar dengeli büyüyen Kanada pandemiden diğer bazı gelişmiş ülkeler gibi son derece olumsuz etkilendi. 2009 küresel krizini ABD’ye yakınlığına rağmen çok rahat atlatan Kanada ekonomisi, pandemi sonrası süreci çok iyi yönetememiş görünüyor. Aşağıdaki grafikte yer alan büyüme verilerinden de anlaşılacağı gibi, 2020 ekonomik daralması bu ülke ekonomisinin son 40 yılda yaşadığı en büyük daralma olarak tarihe geçti.

Bu daralmanın yarattığı sancıları aşmak için alınan önlemler ve global etkiler sonucu ülke önemli bir enflasyon sorunuyla karşılaştı. Özellikle gıda fiyatlarındaki artış, Kanada ekonomisinde olumsuz etkiler yarattı. Yıllık yüzde 6’ları geçen enflasyon seviyesi, daha önce yaşanmayan bir seviye olup özellikle dar gelirlileri olumsuz etkiledi. Covid-19 salgını nedeniyle yüzde 0,25’e indirilen faiz oranlarının yarattığı ek talep, konut fiyatlarını inanılmaz yüksek seviyelere çıkardı. Bu dönem, konut fiyatlarındaki artış dünyadaki en yüksek artışlardan biri oldu. Bu süreçte özellikle yurt dışından gelen göçmenlerin konut talebiyle Kanada ev fiyatlarında artış rekor kırdı. Artan konut fiyatları ve kiralar özellikle dar ve orta gelirli Kanada’lılarının yaşam standartını olumsuz etkiledi.

Örneğin, en büyük Kanada şehri olan Toronto’da ortalama ev fiyatları 1,2 milyon Kanada Doları’na çıkarken diğer önemli şehir Vancouver’da ev fiyatları 1,3 milyonu aştı. Toronto’da merkezde tek odalık kiralar bile 2 bin - 2 bin 500 dolar seviyesine çıktı. Bu şartlarda ev almak çoğu Kanadalı için imkansız olurken kira maliyetleri profesyonel çalışanların alım gücünü ciddi oranda düşürdü. Konut fiyatlarındaki artış o denli yüksek bir hal aldı ki bir aşamada Ontario eyaleti yabancıların ev almalarını yasakladı. Gıda ve konut fiyatlarındaki bu olumsuz gelişmeler Kanada’nın yıllar boyu yarattığı “yaşanacak ülke” algısının sorgulanmasına neden oldu. Bu ülkede yaşayan gençlerin son dönem şikayetleri o denli arttı ki, uzun yıllar muazzam göç alan bu ülkeden göç etmek isteyenlerin sayısı dikkat çekecek seviyede yükseldi.

Enflasyonla Mücadele ve Faiz Oranları

Yaşanan enflasyonla mücadele için Kanada Merkez Bankası politika faiz oranlarını seri bir şekilde artırmaya başladı ve 0,25 olan faizi kısa bir süre içinde yüzde 5’lere çekti. Ekonomisi bu denli faize duyarlı olan bu ülkenin faiz oranlarının yüzde 5’lere gelmesi başta gayrimenkul kesimi olmak üzere bir çok ekonomik aktiviteyi yavaşlattı. Bu süreçte işsizlik yüzde 5’lerden yüzde 6,4’lere geldi. Ev fiyatlarındaki astronomik artış ve enflasyon azalsa da ekonominin tam rayına oturduğu söylenemez. Bu nedenle Kanada Merkez Bankası faiz indirim döngüsüne ilk katılan merkez bankası oldu ve son iki toplantısında da faiz indirerek politika faizini de yüzde 4,5’e çekti.

Grafikten de anlaşılacağı gibi, Kanada’nın milli gelirinin yüzde 25’e yakını inşaat ve gayrimenkul geliştirme projelerinden oluşmakta. Konut kredi faizlerinin artması, inşaat odaklı bu ekonominin yavaşlamasına yol açıyor. Bu gelişmelere rağmen konut fiyatlarının ve özellikle de kiraların hala yüksek olması ülke ekonomisi için sorun yaratmaya devam ediyor.

Faiz grafiğinde görüleceği gibi faiz artırımı sonrası ev fiyatlarında bir düzeltme görülse de mevcut fiyat ve gelir durumuyla orta gelirli Kanadalıların ev alma olasılığı oldukça zor görünüyor.

Göçmenler ve Konut Fiyatları

Kanada’da nüfus artışı temelde göçmenler sayesinde gerçekleştirilmektedir. Ancak, son yıllarda artan göçmen sayısının Kanada ekonomisinde ev fiyatlarının artmasının da önemli bir nedeni olduğu bulgusu paylaşılıyor. Bu nedenle, göçmen sayısında sınırlama getirilmiştir. Kanada ekonomisi açısından gelecek dönem alınacak göçmen sayısı ve niteliği çok önemli bir tartışma konusudur.

Özet

Bir zamanlar çok çekici bir ülke olan Kanada, son dört - beş yıldır başta barınma sorunları olmak üzere ekonomik sorunlarla mücadele ediyor. Kanada ekonomisinde azalan yatırım harcamaları, verimlilik ve büyüme sorunlarını beraberinde getiriyor. Bu noktada inşaat sektörü gibi belirli sektörlerdeki yoğunlaşma mevcut yapısal sorunları çözmede yardımcı olamıyor. Kanada, sahip olduğu doğal kaynak ve güçlü eğitim kurumlarına rağmen şu an istenen ekonomik performansı veremiyor. Kanada ekonomisi bir aşamada dengeye gelecektir. Ancak kısa vadede Singapur, Körfez ülkeleri, Dubai ve Katar genç profesyonellerin çalışmak için gözde ülkeleri olma yolunda.