Güney Deparı
Avrupa ekonomisinde sıra dışı gelişmeler yaşanıyor. 2012’deki mali kriz sırasında ortak para birimi euro’dan nere deyse ayrılma noktasına gelen güney ülke leri şimdilerde bölge ekonomisinin motor gücü oldular.
2023 yılında Yunanistan, İspanya ve Por tekiz, euro bölgesi ortalamasının iki katın dan daha hızlı büyüdü. Bu ülkeler, Avrupa ekonomisinin lokomotifi olan Almanya’dan daha yüksek büyüme oranlarına ulaştı. Güneyin bir başka ekonomisi İtalya’nın per formansı Almanya’dan iyi olsa da diğer üç Akdenizli gibi olmadığını da belirtelim.
Uluslararası Para Fonu (IMF) nisan ayın da yayımladığı Dünya Ekonomisi’nin Görü nümü raporunda 2023 yılında Almanya’nın yüzde 0,3 küçüldüğünü belirtirken bu yıl sadece yüzde 0,2 büyüyeceğini öngördü. Geçen yıl daralan tek G7 ekonomisi olan Almanya bu yıl grubun en yavaş büyüyen ekonomisi görünümünde.
Buna karşılık üç Akdenizlinin en dinami ği olan İspanya, geçen yıl yüzde 2,5 büyüdü ve bu yıl da yüzde 1,9 büyüme bekleniyor. İspanya, geçen yıl Hırvatistan (yüzde 2,8) ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (yüzde 2,5) ile birlikte Avrupa’nın en hızlı büyüyen ekono misi oldu. Yunanistan pandemi sonrasında turizmdeki canlanmanın etkisiyle 2022’deki yüzde 5,6 büyümenin ardından geçen yıl yüzde 2 büyüdü. Bu büyüme performansı nın 2024 ve 2025’te sürmesi bekleniyor.
Euro bölgesi 2024’ün ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,3 büyüdü. Euro ekonomisinin dörtte birini oluşturan Almanya ise yüzde 0,2 ile resesyondan zar zor kurtuldu. Buna karşılık İspanya ve Por tekiz yüzde 0,7 ile Almanya’nın üç katından fazla performans gösterdi.
Avrupa’nın en büyük ekonomisi ve itici gücü olan Almanya, bölgenin performan sını aşağıya çekiyor. Ukrayna savaşının ardından artan enerji fiyatlarının yol açtığı çöküşten kendini kurtarmaya çalışıyor. Ancak Almanya’nın sorunları sadece enerji krizi ve neden olduğu enflasyon baskısı de ğil. Yatırım eksikliği, nüfusun yaşlanması, nitelikli iş gücü sıkıntısı ve aşırı bürokrasi gibi önemli yapısal sorunlar var. Almanya’da özellikle altyapı yatırımları yavaşlamış durumda. Daha da önemlisi teknoloji ve mühendislikte dünya lideri olan Almanya, dijital dönüşümde geri kaldı.
Peki, Yunanistan, İspanya ve Portekiz na sıl Avrupa’nın öne çıkan ekonomileri oldu? Bu ülkeler yıllar süren sert kemer sıkma programlarından sonra yatırımcıları çeken, büyümeyi ve ihracatı canlandıran, rekor düzeydeki işsizliği tersine çeviren yapısal önlemler aldılar. Sonuçta eskisinden daha sağlam ve daha dinamik hale geldiler. Bu ülkelerde bürokrasi azaltılırken vergi ler düşürüldü ve iş gücü piyasasında esnek lik sağlandı. Ayrıca uluslararası sermayeyi yeniden çekmek için güven sağladılar. Bu Avrupa ekonomisinde sıra dışı gelişmeler yaşanıyor. 2012’deki mali kriz sırasında ortak para birimi euro’dan nere deyse ayrılma noktasına gelen güney ülke leri şimdilerde bölge ekonomisinin motor gücü oldular. 2023 yılında Yunanistan, İspanya ve Por tekiz, euro bölgesi ortalamasının iki katın dan daha hızlı büyüdü. Bu ülkeler, Avrupa ekonomisinin lokomotifi olan Almanya’dan daha yüksek büyüme oranlarına ulaştı. Güneyin bir başka ekonomisi İtalya’nın per formansı Almanya’dan iyi olsa da diğer üç Akdenizli gibi olmadığını da belirtelim. Uluslararası Para Fonu (IMF) nisan ayın da yayımladığı Dünya Ekonomisi’nin Görü nümü raporunda 2023 yılında Almanya’nın yüzde 0,3 küçüldüğünü belirtirken bu yıl sadece yüzde 0,2 büyüyeceğini öngördü. Geçen yıl daralan tek G7 ekonomisi olan Almanya bu yıl grubun en yavaş büyüyen ekonomisi görünümünde. Buna karşılık üç Akdenizlinin en dinami ği olan İspanya, geçen yıl yüzde 2,5 büyüdü ve bu yıl da yüzde 1,9 büyüme bekleniyor. İspanya, geçen yıl 
Hırvatistan (yüzde 2,8) ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (yüzde 2,5) ile birlikte Avrupa’nın en hızlı büyüyen ekono misi oldu. Yunanistan pandemi sonrasında turizmdeki canlanmanın etkisiyle 2022’deki yüzde 5,6 büyümenin ardından geçen yıl yüzde 2 büyüdü. Bu büyüme performansı nın 2024 ve 2025’te sürmesi bekleniyor. Euro bölgesi 2024’ün ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,3 büyüdü. Euro ekonomisinin dörtte birini oluşturan Almanya ise yüzde 0,2 ile resesyondan zar zor kurtuldu. Buna karşılık İspanya ve Por tekiz yüzde 0,7 ile Almanya’nın üç katından fazla performans gösterdi. Avrupa’nın en büyük ekonomisi ve itici gücü olan Almanya, bölgenin performan sını aşağıya çekiyor. Ukrayna savaşının ardından artan enerji fiyatlarının yol açtığı çöküşten kendini kurtarmaya çalışıyor. Ancak Almanya’nın sorunları sadece enerji krizi ve neden olduğu enflasyon baskısı de ğil. Yatırım eksikliği, nüfusun yaşlanması, nitelikli iş gücü sıkıntısı ve aşırı bürokrasi gibi önemli yapısal sorunlar var. Almanya’da özellikle altyapı yatırımları yavaşlamış durumda. Daha da önemlisi teknoloji ve mühendislikte dünya lideri olan Almanya, dijital dönüşümde geri kaldı. Peki, Yunanistan, İspanya ve Portekiz na sıl Avrupa’nın öne çıkan ekonomileri oldu? Bu ülkeler yıllar süren sert kemer sıkma programlarından sonra yatırımcıları çeken, büyümeyi ve ihracatı canlandıran, rekor düzeydeki işsizliği tersine çeviren yapısal önlemler aldılar. Sonuçta eskisinden daha sağlam ve daha dinamik hale geldiler. Bu ülkelerde bürokrasi azaltılırken vergi ler düşürüldü ve iş gücü piyasasında esnek lik sağlandı. Ayrıca uluslararası sermayeyi yeniden çekmek için güven sağladılar. Bu sayede yüksek borç stoklarını ve bütçe açık larını düşürdüler.
Turizm gelirleri de Akdeniz ülkelerinin yardımına koştu. Pandemi dönemindeki se yahat kısıtlamaları turizm sektörünü büyük oranda durdurmuştu. Pandemide ertelenen talebin devreye girmesiyle bu ülkelerin turizm gelirleri hızlı artış gösterdi. AB’nin canlanmayı sağlamak için açıkladığı toplam 800 milyar euro’luk mali yardım bu ekono milere ilave kaynak oldu.
Yunanistan ekonomisi 2011 yılında ya şadığı derin krizde yüzde 25 küçülmüştü. Genç işsizlik oranı yüzde 60’a kadar çıkar ken kamu çalışanlarının maaşları ödenemez hale gelmişti. 2016 yılına kadar etkileri de vam eden krizin ardından 2017’den itibaren ekonomi düzelmeye başladı. Doğrudan ya bancı yatırımlar hızla artarak 2022’de tüm zamanların en yüksek seviyesi olan 8 milyar euro’ya ulaştı. Amazon, Microsoft ve Pfizer gibi çok uluslu şirketlerin artan yatırımları, rekor turizm gelirleri ve yenilenebilir enerji yatırımları sayesinde Yunanistan ekonomisi 2023 yılında euro bölgesi ortalamasının yaklaşık iki katı büyüme gösterdi. 2013 yı lında yüzde 28’e kadar çıkarak zirve yapan işsizlik oranı geçen yıl yüzde 11’e düştü.
Krizde kredi derecelendirme kuruluşları tarafından “batık ekonomi” statüsüne düşü rülen ülke 2023’te yatırım yapılabilir kredi notuna yeniden kavuştu. S&P, nisan ayında Yunanistan’ın kredi notunu BBB- olarak teyit ederken görünümü “pozitif” yaptı. İspanya ekonomisi de artan turizm ge lirleri, canlanan iç tüketim ve yatırım or tamıyla euro bölgesinin büyümesine katkı sağlıyor. 
Ülkede perakende satışlar yıllık yüzde 1,9 ile art arda 15’inci artışı yaşadı. Buna karşın enflasyon 2022’de yüzde 7,5 seviyesinden şu anda yüzde 3,3’e gerilese de pandemi öncesi seviyesinin halen üzerinde seyrediyor. İs panya yüzde 12,8’lik işsizlik oranıyla Avrupa şampiyonu. Buna karşın inşaat sektöründe artan konut talebi ve dijitalleşme yatırımları ekonomik canlanmaya destek oluyor.
Portekiz ekonomisinin büyüme motoru ise inşaat ve konaklama sektörleri. 2023 yılında yüzde 2,3 olan büyümenin bu yıl yüzde 2 civarında olması bekleniyor. Ekonomik can lanma istihdam artışı sağlarken işsizlik oranı yüzde 6,5 ile düşük seviyede. Ülkede başta artan kiralar olmak üzere yüksek enflasyona karşın düşük ücretler ise sorun. Çareyi iki veya daha çok işte çalışmakta bulan Porte kizlilerin sayısı toplam iş gücünün yüzde 5’ini geçmiş durumda. İtalya ekonomisi çok düşük büyüme oranıyla dikkat çekiyor. 2023 yılında ancak yüzde 0,9 olan büyümenin 2024 yılında da buna çok yakın olması bekleniyor. Peki, güneyin üç başarılı ekono misi bu performansı sürdürebilir mi? Evet ama şimdilik. Çünkü bu ülkelerin halen ağır kamu borçları var. Örneğin kamu borçlarının Gayrisafi Yur tiçi Hasıla’ya (GSYH) oranı Yunanistan’da yüzde 162, İtalya’da yüzde 137 ve İspanya’da yüzde 108
