Elon Musk mali durumunu kamuoyuna açıklamaktan nasıl kurtuldu?

Elon Musk sadece iki hafta içinde federal hükümetin en güçlü kişilerinden biri haline geldi. Musk, ABD Personel Yönetimi Ofisi'ne yerleştikten sonra 2 milyondan fazla federal çalışana erken emeklilik teklifini içeren bir e-posta gönderdi. Başkan Trump'ı 40 milyar dolarlık ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı'nı kısıtlamaya ve hatta kapatmaya ikna etmeyi başardı. DOGE ekibi ABD Hazine Bakanlığı'nın ödeme servisine erişim sağladı.

Daha birkaç gün öncesine kadar Musk'ın bu projelerden herhangi birini yürütmek için hangi yasal yetkiye sahip olduğu bilinmiyordu. Trump'ın talimatı altında serbest mi çalışıyordu yoksa resmi bir devlet çalışanı mıydı? Beyaz Saray bu soruya pazartesi günü Beyaz Saray Basın Sekreteri Karoline Leavitt'in Musk'ın Özel Hükümet Çalışanı (SGE) olduğunu açıklamasıyla yanıt verdi.

Dünyanın en zengin adamı Musk için, tam zamanlı bir devlet çalışanı olmak yerine SGE olmanın faydası açık: Mali durumunu veya potansiyel çıkar çatışmalarını kamuya açıklamak zorunda değil. Yatırımlarını ve iş ilişkilerini herkesin görebileceği şekilde yayınlanan formlarda açıklayan kabine üyelerinin aksine, özel hükümet çalışanları OGE Form 450 olarak da bilinen gizli mali açıklamalar yaparlar. Bu formlar sadece Beyaz Saray ve Hükümet Etik Ofisi ile paylaşılır. Forbes'a konuşan Beyaz Saray’ın eski etik avukatlarına göre federal bürokrasi üzerinde benzeri görülmemiş bir güce sahip olduğu anlaşılan Musk söz konusu olduğunda, bu ayrım etik ve olası yasal sorunlar ortaya çıkarıyor.

“Bu geçici bir çözüm”

Musk'ın normal bir özel devlet çalışanı olmadığını savunan George W. Bush yönetiminin eski Beyaz Saray etik baş avukatı Richard Painter, “Açıkçası bu geçici bir çözüm, zira eğer birisi bu kadar yetki kullanıyorsa, tam zamanlı bir devlet çalışanı olacağını ve mali açıklama formu dolduracağını düşünürsünüz” dedi. Herhangi bir zamanda sayıları genellikle birkaç bin olan SGE'ler, geniş yetkilere ve devlet memurları üzerinde güce sahip pozisyonlardan ziyade, ihtiyatlı odak alanlarına sahip danışmanlık pozisyonları olma eğilimindedir.

Painter, “Mesele şu ki, bu kadar güce sahip birinin SGE olmaması gerekiyor. Bu SGE meselesi sadece teknik bir mesele değil. Halkın Musk'ın neye sahip olduğunu ya da finansal varlıklarının neler olduğunu bilmesini istemiyorlar. İfşa yasasından kaçınıyorlar” diye ekledi. Project On Government Oversight'ın genel danışmanı Scott Poge da, “Gereklilikler ne olursa olsun, Musk bunların ötesine geçmeli ki kişisel ve özel çıkarlarını vergi mükelleflerinin dolarlarını kurtarmak için yaptığı çalışmalarla harmanladığına dair hiçbir soru işareti kalmasın. Şeffaflık, etik formlarının yanı sıra toplantıları, faaliyetleri ve çalışma ürünleri için de gerçekten kamu yararına çalıştığından emin olmak için gereklidir” ifadelerini kullandı.

Elbette Musk'ın 420 milyar dolarlık net servetinin (4 Şubat itibariyle) büyük bir kısmı zaten kamuoyunca biliniyor: Tesla'daki 210 milyar dolarlık hissesi halka açıkken, SpaceX, X (eski adıyla Twitter), xAI, Neuralink ve Boring Company adlı özel şirketlerdeki 191 milyar dolarlık varlığı da kamuoyunca biliniyor. Bu işletmeler federal hükümet tarafından düzenleniyor ve bazı durumlarda federal hükümetle iş yapıyorlar. SpaceX, milyarlarca dolarlık federal sözleşmelere dayanıyor ve Musk'ın şimdi kapatmak istediği federal kurum olan ABD AID ile iş yaparken Tesla, otomobil üreticisinin en büyük pazarı ve Tesla araçlarının üreticisi olan Çin'e büyük ölçüde bağımlı.

Ancak Musk'ın, Tesla hisselerinin önceki satışlarından elde ettiği ve halkın gözünden uzak tutulan tahmini 9,5 milyar dolar nakit ve likit yatırımı da var. Tesla'nın mali dosyalarında açıklanan rehin politikasına göre, iş insanının kendisine 238,4 milyon Tesla hissesi (yaklaşık 92 milyar dolar değerinde) ile teminat altına alınmış kişisel krediler veren bankalara da 3,5 milyar dolar kadar borcu var.

Tüzüğe uymak zorunda

Başkan Obama döneminde ABD Kamu Etiği Ofisi'nin eski direktör vekili olan Don Fox, “Muazzam servetiyle, tüm potansiyel çatışmaları hayal etmenin bir yolu yok” dedi ve Musk'ın yasal olarak kendisine ödeme yapılmasa bile özel bir OGE Form 450 sunması gerektiğini ekledi. SGE'lerin Form 450'yi doldurmalarının amacı, Beyaz Saray'ın bir bireyin mali varlıklarının devletteki görevleriyle bir çatışma ya da çıkar çatışması oluşturup oluşturmadığını belirleyebilmesi. Devlet Etik Ofisi'ne göre tüm SGE'ler, tüm tam zamanlı çalışanlar gibi “mali çıkarlarının olduğu resmi konulara şahsen ve önemli ölçüde katılmalarını” yasaklayan cezai çıkar çatışması tüzüğüne uymak zorunda. Painter'a göre bu tüzük için zaman aşımı süresi beş yıla kadar çıkabiliyor.

Formu sunup sunmadığı bilinmiyor

Musk'ın bu formu doldurduğu belli değil. Forbes bu soruyu Beyaz Saray basın ofisine bir e-posta ile sordu ve hemen ardından Musk'ın “özel bir devlet çalışanı olarak Başkan Trump'ın Yönetimine özverili bir şekilde hizmet ettiği” şeklinde diğer medya kuruluşlarıyla paylaşılan hazır bir yanıt aldı. Hükümet çalışanlarının mali bildirimlerini uygulamakla görevli olan Hükümet Etik Ofisi'nin bir sözcüsü, belirli kişiler hakkında konuşmama politikalarını gerekçe göstererek yorum yapmayı reddetti. Fox, Musk'ın mali bildirim formunu doldurduğundan ya da dolduracağından şüphe duyduğunu belirterek, “İşvereninin öyle ya da böyle umursadığını sanmıyorum” diye ekledi.