Çin’in ucuz otomobilleri Brezilya'dan Güney Afrika'ya yolları ele geçiriyor

ABD Başkanı Donald Trump Çinli otomobil üreticilerini ABD'den uzak tutmak istiyor ama bu onların dünyanın geri kalanını ele geçirmesini engellemiyor.  Bangkok'tan Johannesburg'a ve Sao Paulo'ya, sokaklar Great Wall Motor, BYD, Chery Automobile ve SAIC Motor gibi şirketler tarafından üretilen ucuz kompakt, crossover ve SUV araçlarla giderek daha fazla doluyor.

Trump yönetiminin ABD'yi kendi ülkesindeki Çinli rakiplerinden koruması beklenirken ve Kanada ile Avrupa Birliği Çin yapımı elektrikli araçlara gümrük vergisi koyarken, gelişmekte olan piyasalardaki alıcılar Çin otomobil ve kamyonlarını kollarını açarak karşıladı ve büyümeye aç küresel otomobil üreticileri için yeni bir tehdit oluşturdu. Çinli uygun fiyatlı markaları tercih eden alıcılara üreticilerin şaşırtıcı bir hızla pazar payı kapmasına yardımcı oldu. Güney Afrika'da Çin malı araçlar satışların yaklaşık yüzde 10'unu, yani 2019'da satılan hacmin yaklaşık beş katını oluşturuyor. Türkiye'de Çinli markalar 2022'de neredeyse hiç pay almazken, 2024'ün ilk altı ayında yüzde 8'lik bir paya sahip oldu. Şili'de ise birkaç yıldır otomobil satışlarının neredeyse üçte birini oluşturuyorlar.

“Yüksek kalite ve rekabetçi fiyat”

Çin Otomobil Üreticileri Birliği'ne göre 2020'de 1 milyonun altında olan binek otomobil ihracatı, sadece 2024'te yaklaşık yüzde 20 artarak 4,9 milyona ulaştı. S&P Global Mobility'de Şangay merkezli bir otomobil araştırma analisti olan Abby Chun Tu, “Çinli otomobil üreticileri yüksek kaliteli ve rekabetçi fiyatlı araçlarla birçok küresel pazara girdiler. Güney Kore ve Japon markaları için işe yarayan stratejinin aynısı ancak aynı zamanda gelişmiş yazılım ve çok sayıda özellik avantajına da sahipler” dedi.

Batılı rakipler huzursuz

ABD ve Avrupa'daki liderler uzun zamandır Çin'in elektrikli araçların baskın satıcısı haline gelebileceğinden endişe ediyordu. BYD, neredeyse normal bir arabanın yakıt ikmali kadar hızlı şarj edebildiğini söylediği elektrikli araç serisini tanıtarak bu korkuları körükledi ve şirketin hisselerini salı günü Hong Kong'da rekor seviyeye taşıdı. Rakip Xiaomi ise 2021'den bu yana en hızlı gelir artışını kaydetmesinin ardından yıllık elektrikli araç teslimat hedefini yükseltti. Yine de Çinli otomobil üreticileri birliğinin verileri, gazla çalışan araçların geçen yıl toplam araç ihracatının yaklaşık yüzde 80'ini oluşturduğunu gösteriyor.

Birçok az gelişmiş pazarda şarj istasyonları ya da tamamen elektrikli modelleri destekleyecek kadar güvenilir bir elektrik şebekesi bulunmuyor. Ancak Çinli otomobil üreticileri bu yerlerde, artık kendi ülkelerinde büyük miktarlarda satamadıkları gazla çalışan otomobiller için hazır bir pazar buldular. AlixPartners'a göre Çinli otomobil üreticilerinin kendi ülkeleri dışındaki küresel pazar payının bugünkü yüzde 3'ten 2030'da yüzde 13'e çıkması bekleniyor. Çin de dahil edildiğinde bu oran dünya genelinde yüzde 33'e çıkarken, Afrika ve Orta Doğu'da ise yüzde 39'a ulaşacağı tahmin ediliyor.

Şubat ayında yatırım firması Wolfe Research tarafından düzenlenen bir konferansta Ford Motor ve General Motors başkanları gelişmekte olan pazarlardaki rekabet baskısını kabul ettiler.

Ford'un CEO'su Jim Farley yatırımcılara yaptığı açıklamada, “Denizaşırı ülkelerdeki operasyonlarımız çok uygun ancak Çinliler şimdi bu pazarlara geliyor ve tedarik zincirini küreselleştiriyor” dedi. Özellikle Çin yapımı elektrikli araçlara atıfta bulunarak, “Hindistan gibi gelişmekte olan pazarlarda, özellikle de Güney Amerika'da, Çinliler tarafından domine ediliyorlar” dedi. 

GM de Çinlileri ciddi bir tehdit olarak görüyor. Ancak CEO Mary Barra savaşlarını seçiyor. Bu arada Detroit merkezli otomobil üreticisi, kendi Çin ortak girişimi tarafından üretilen modelleri Brezilya gibi gelişmekte olan pazarlara ihraç edecek kadar fırsatçı. Barra, bazı ürünlerde Çinli otomobil üreticileriyle birlikte çalışmanın GM'nin “Çinlilerin yoğun olduğu” pazarlarda daha iyi rekabet etmesini sağladığını söyledi.

Diğer Asyalı üreticiler de endişeli

Asya'nın en büyük otomobil üreticileri de Çin'in yeni girişimlerini savuşturmaya çalışıyor. Jato Dynamics'e göre Toyota Orta Doğu ve Afrika'da yüzde 17,4'lük bir paya sahip ancak sırasıyla yüzde 5,3 ve yüzde 2'lik paylara sahip olan Chery ve Geely tarafından takip ediliyor. Toyota, pazarın yüzde 35,7'sini kontrol ettiği ancak Geely ve SAIC'in sırasıyla yüzde 5,1 ve yüzde 1,4'lük paylara sahip olduğu Güneydoğu Asya'da da benzer bir baskı hissediyor.

Brezilya'da olduğu gibi Çin de Tayland'ın otomobil pazarındaki varlığını genişletmek için elektrikli araç satışlarını teşvik etmek üzere tasarlanan politikalardan yararlandı. S&P Global Mobility'ye göre ülkedeki Çin marka payı, iki yıl önce sadece yüzde 5,5 iken, 2024'ün son çeyreği itibariyle yüzde 13,3'e yükseldi. Aynı zaman diliminde Çin'in Tayland elektrikli araç pazarındaki payı 2022'de yüzde 22'den yüzde 71'e yükseldi.

Onlarca yıl boyunca gazla çalışan araç üretim yatırımı ve altyapısı kuran Toyota ve diğer Japon otomobil üreticileri bu sürece adapte olmakta yavaş kaldı. Subaru geçen yıl ülkede otomobil üretimini durdurdu ve Suzuki Motor  2025 yılı sonuna kadar Tayland'daki fabrikasını kapatmayı planlıyor. Nissan Motor da bu yıl Tayland'daki iki araç montaj hattından birini kapatacak. Bu durum daha az bilinen Çinli rakipler için bir açık kapı bıraktı. Kasım ayı sonunda düzenlenen 11 günlük Bangkok Motor Expo'nun ilk gününde Toyota, Ford ve Honda stand alanlarını BYD, Great Wall, SAIC Motor'un MG'si ve Tayland pazarına ilk kez giren Geely ile paylaştı.