Atlantic City’de yaptıkları Trump’ın Gazze planı için örnek olabilir mi?

ABD Başkanı Donald Trump'ın geçen hafta Gazze'yi bir cehennem çukurundan Orta Doğu'nun Rivierası’na dönüştürme önerisi dünya liderlerini şaşkına çevirdi ancak bu Trump'ın lüks kalkınmayı bir kentsel canlandırma aracı olarak ilk kez gündeme getirişi değil. Atlantic City'nin Donald Trump'lı yılları bunun için bir örnek. Kumarhane imparatorluğunun CEO'su olarak görev yapan Nicholas Ribis, “Donald harika bir tanıtımcıydı. Kimse onun yaptığı gibi tanıtım yapamazdı. Şimdi Gazze Şeridi'nde yaptıklarını tanıttığı gibi eminim bu oradayken aklına gelmiştir. Bu harika bir fikir. Asla gerçekleşmeyecek ama harikaydı” dedi. 

Trump Atlantic City ile ilk kez 1970'lerin sonunda, kumarın yasal hale gelmesi ve kumarhanelerin ilk yıllarında şehir genelinde 134 milyon dolar gelir elde etmesinin ardından ilgilenmeye başladı. Babasına yakın bir mimarın müsait bir parselle ilgili haber vermesin üzerine harekete geçerek telefonla çalışmaya başladı. Atlantic City sakinleri Trump'ın planlarını her zaman hoş karşılamadı. Bir arsanın yakınındaki pansiyonun sahibi olan bir kadın arsayı satmak istemedi ve bu da bir kavgaya yol açtı. O günlerde Trump'la birlikte çalışan iletişim danışmanı Alan Marcus, “Ona isim takmayı reddettim. Bunu yaparsanız, birilerini aşağılayarak haklarınızı bu şekilde noktalayacağınıza inanıyor. Eğer onları kötülerseniz, bunun sizi yücelteceğine inanıyor” diye konuştu. 

“Her şeyi yüceltiyor”

Trump Plaza 1984 yılında açıldı. Trump's Castle bir yıl sonra, Trump Taj Mahal ise 1990'da açıldı ve genç patron burayı “dünyanın sekizinci harikası” olarak lanse etti. Başından beri, Trump Tower'ın inşasına yardım eden Barbara Res'in çeşitli mülklerde gördüğü aynı oyun kitabını takip etti. Trump’ın her şeyi yücelttiğini belirten Res, “Gökten indirip üzerine adını koyabileceği ve bunun şimdiye kadar yapılmış en harika şey olduğunu söylemek tam onun yapabileceği bir şey” ifadelerini kullandı. 

Kumarhaneler çok para getirdi ancak Trump'ın borç giderlerini karşılamaya yetmedi ve 1990'ların başında iflaslara yol açtı. Trump, borsada daha fazla para buldu. Yatırımcılar, 1995 yılında New York Borsası'na DJT koduyla giriş yapan halka açık şirketinin hisselerini kapıştılar. Halka açık şirket başlangıçta bir kumarhane içeriyordu ancak Trump sonunda diğer ikisini de ekledi ve halka açık şirketin bilançosuna borç yığdı. Kumarhane işletmesi 2000'li yıllarda iki kez daha iflas edince yatırımcılar bunun bedelini ödedi.

Reklam önemli

Trump'ın Atlantic City'sinden alabileceği dersler arasında en öne çıkanı reklamın ne kadar önemli olduğu var. Kumarhanelerinin finansal verilerinin tutmamasına aldırmayın Trump helikopterle geldi, kalabalıkları çekti, boks maçlarına ev sahipliği yaptı ve büyük inşaatlar gerçekleştirdi. Görünüşe göre bu önce bankaların, sonra tahvil sahiplerinin, daha sonra da hisse senedi yatırımcılarının Trump'ın vizyonuna inanması için yeterliydi. Marcus, “Fikirleri nasıl şekillendireceğini çok ama çok iyi biliyor. Wall Street'teki en zeki adamlardan bazıları asla ödeme niyetinde olmadığını bilerek borcuna yatırım yapmak ve yeniden yatırım yapmak açısından bu hatayı yaptı” dedi. Ardından büyük kayıplar geldi ama Trump, kısmen halka açık şirketten kendi cebine para aktaran bir ağ sayesinde iyi durumda kaldı.

Trump'ın gerçek yeteneklerinden biri de başkalarının parasını çekmek. 1980'lerin başında, çek hesabında yaklaşık 400 bin dolar varken, borç verenler ona milyonlar verdi ve bu miktar on yılın sonunda milyarlara ulaştı. 1981'den 2017'ye kadar Trump Organization’da çalışan Andrew Weiss, “Cazibe, güç ve her türlü manevranın bir kombinasyonu. Bir şekilde insanları ikna etmeyi başarıyor, başlangıçta bunun tamamen çılgınca olduğunu düşünseler bile. Bunu yaptığına pek çok kez şahit oldum” dedi. 

Şimdi Trump Gazze'de yine iş başında ve ABD vergi mükelleflerinin planının hiçbir faturasını ödemeyeceğini öne sürüyor. Geçen hafta salı günü yaptığı açıklamada, “Bu, büyük zenginliğe sahip komşu ülkeler tarafından ödenebilir” dedi. Suudi Arabistan bu fikri hemen reddetti ve Katarlı bir sözcü de böyle şeyler hakkında konuşmak için henüz çok erken olduğunu söyledi. Herhangi bir Arap ülkesinin Gazze'nin tamamını Riviera'ya dönüştürecek kadar para harcama ihtimali muhtemelen sıfır. Ama kim bilir, belki de birileri Trump'ı memnun etmek için birkaç milyar dolar verir ve Trump da bu parayı Gazze'de kuşkulu bir etki bırakacak ama zafer ilan etmesini sağlayacak bir projeye yönlendirebilir. Marcus, “Dünya büyüyor ama o daha büyük düşünmüyor. Her zaman 'Bundan benim çıkarım ne?' sorusuna geri dönüyor” ifadelerini kullandı.