Xi’nin girişimcilerle buluşması: Jack Ma’nın akıbeti değişiyor mu?

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Alibaba’nın kurucu ortağı Jack Ma ve ülkenin önde gelen iş insanlarıyla bir toplantıya başkanlık etti. Bu buluşma, yıllardır marjinalleşen özel sektöre yönelik Pekin’in daha yumuşak bir yaklaşım benimsediğinin sinyalini verirken, Jack Ma’nın Çin iş dünyasındaki geleceği hakkında da önemli soru işaretleri yarattı.

Bu toplantı, Çin ekonomisinin en büyük isimlerini bir araya getirdi. Toplantıya katılanlar arasında Alibaba Group Holding Ltd.’nin kurucusu Jack Ma, Meituan CEO’su Wang Xing, Xiaomi Corp. Başkanı Lei Jun, Huawei’nin kurucusu Ren Zhengfei ve Tencent Holdings Ltd.’nin kurucusu Pony Ma gibi isimler yer aldı. Devlet medyasında yayınlanan görüntülerde, Xi Jinping salona girerken Jack Ma ve diğer iş insanlarının ayakta alkışladığı görüldü.

Jack Ma dört yıl sonra yeniden sahnede mi?

Jack Ma, 2020 yılında Ant Group’un halka arzı öncesinde finansal düzenleyicileri sert bir şekilde eleştirdiği konuşmasının ardından Çin hükümetinin teknoloji sektörüne yönelik baskılarının en büyük hedeflerinden biri haline geldi. Bu olay, Pekin’in milyarder iş insanlarının gücünü sınırlandırmak ve devletin ekonomideki rolünü artırmak için başlattığı geniş kapsamlı düzenleyici müdahalelerin başlangıcı oldu.

Xi Jinping’in girişimcilerle yaptığı bu toplantıya Ma’nın katılımı, Çin’in en tanınmış iş insanlarından birinin dört yılın ardından yeniden Pekin’in onayını aldığı şeklinde yorumlanıyor. Çin’in e-ticaret ve teknoloji alanındaki en önemli girişimcilerinden biri olan Ma’nın uzun süredir gölgede kalmasının ardından bu toplantıda ön sıralarda yer alması, Pekin’in özel sektöre verdiği mesajın gücünü artırdı.

E-ticaret düşünce kuruluşu Haitun’un yöneticisi Li Chengdong, "Jack Ma'nın önde oturması, özel sektörün hâlâ önemli olduğu anlamına geliyor" dedi. Ayrıca, "Çin’in internet şirketleri en dinamik ve agresif özel girişimlerdi ancak karşılaştıkları düzenleyici baskılar nedeniyle çoğu, devlet ekonomisinin yükselişine odaklanmak zorunda kaldı. Şimdi daha dengeli bir yaklaşım görebiliriz" diye ekledi.

Ancak toplantıya katılan bazı isimler kadar, davet edilmeyenler de dikkat çekti. Çin’in en büyük teknoloji şirketlerinden Baidu’nun kurucusu Robin Li ve JD.com’un CEO’su Richard Liu’nun etkinlikte yer almaması yatırımcıların dikkatini çekti. Baidu’nun Hong Kong borsasında işlem gören hisseleri toplantı sonrası yüzde 7 düşerken, JD.com’un hisseleri yüzde 3 geriledi.

Pekin’den özel sektöre "Bize ihtiyacınız var, size ihtiyacımız var" mesajı

Çin hükümeti, ekonomiyi canlandırmak ve girişimcilere güven vermek amacıyla son dönemde iş dünyasına yönelik daha destekleyici bir tutum sergilemeye başladı. Tsinghua Üniversitesi Finans Profesörü Zhang Xiaoyan, Hong Kong’daki Asya Menkul Kıymetler Endüstrisi ve Finansal Piyasalar Derneği etkinliğinde yaptığı konuşmada, "Bu toplantının amacı, özel sektöre ‘Size ihtiyacımız var, sizin de bize ihtiyacınız var. Teknoloji inovasyonu ve tüketimi artırmanız gerekiyor’ mesajını vermek" dedi.

Çin’de teknoloji şirketlerine yönelik uzun süredir devam eden düzenlemeler, büyük ölçekli özel şirketleri zor durumda bırakmış ve yatırımcı güvenini sarsmıştı. Ancak son dönemde Pekin, girişimcilere daha olumlu mesajlar vererek iş ortamını iyileştirmeye çalışıyor. Xi, geçmişte benzer toplantılarda özel sektöre yönelik vergi indirimleri ve devlet işletmeleriyle eşit rekabet ortamı vaat etmişti.

Bu toplantıda devlet medyası, Xi Jinping’in "önemli bir konuşma yaptığını" bildirdi ancak detaylara pek yer vermedi. Toplantıya katılan bazı iş insanları, hazırladıkları metinleri okuyarak görüşlerini paylaştı. Huawei’nin kurucusu Ren Zhengfei ve Xiaomi’nin CEO’su Lei Jun’un, hazırlanan metinlerden konuşmalar yaptığı görüldü.

Toplantı, yalnızca Jack Ma’nın geri dönüşü değil, aynı zamanda Çin’in özel sektöre yönelik genel tutumunun değişimi açısından da önemli bir sinyal olarak değerlendiriliyor. Haitun’dan Li, son yıllarda Çinli iş insanlarının yoğun baskılar nedeniyle zamanlarının çoğunu yurtdışında geçirdiğini belirterek, "Bu toplantı, onların Çin’de kişisel güvenliklerinin tehdit altında olmadığı mesajını da veriyor" dedi.

Çin’in teknoloji sektöründe yeni bir dönemeç mi?

Son dönemde Çin teknoloji sektörüne olan yatırımcı ilgisi, yapay zekâ girişimleriyle yeniden yükselişe geçti. Özellikle DeepSeek adlı yapay zekâ modelinin ortaya çıkışı, Çinli teknoloji hisselerinde büyük bir yükselişe neden oldu. Yılbaşından bu yana Hong Kong borsasında işlem gören teknoloji şirketlerinden oluşan Hang Seng Tech Endeksi yüzde 24 arttı.

Alibaba’nın yapay zekâ alanındaki yatırımları da şirketin büyüme planlarında önemli bir rol oynuyor. 2024 yılında, Ma’nın eski çalışma arkadaşları Joe Tsai ve Eddie Wu, şirketi yapay zekâ odaklı bir geleceğe taşımak için büyük yatırımlar yaptı. Alibaba’nın geliştirdiği Qwen modeli, resmi kıyaslama testlerinde başarılı sonuçlar aldı ve Apple, Alibaba’nın yapay zekâ teknolojisini Çin’deki iPhone modellerine entegre etti.

Ancak Jack Ma’nın tam anlamıyla geri dönüp dönmediği hâlâ belirsiz. Xi Jinping ile yapılan bu toplantı, Ma’nın dört yıllık sessizliğini bozduğu ve Pekin tarafından tekrar kabul edildiği şeklinde yorumlanabilir. Ancak bu yalnızca bir sembolik hamle mi, yoksa gerçekten özel sektör üzerindeki baskının azalacağı bir dönemin başlangıcı mı, bunu önümüzdeki aylarda göreceğiz.

Çin hükümetinin özel sektöre yönelik politikasının ne kadar değişeceği henüz net değil. Ancak Xi’nin iş dünyasıyla verdiği görüntü, Çin’de ekonomik güveni artırmaya yönelik bir hamle olarak değerlendiriliyor. Şimdi gözler, hükümetin bu mesajı somut politika adımlarıyla destekleyip desteklemeyeceğine çevrilmiş durumda.