Türk lirasındaki değer kaybı dünya basınında

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın en güçlü rakibi olarak gösterilen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınması, piyasalarda sert dalgalanmalara yol açtı. Türk Lirası tarihi bir düşüş yaşayarak dolar karşısında 42 seviyesini gördü. Borsa İstanbul’da iki kez devre kesici uygulandı, devlet tahvili faizleri hızla yükseldi. Türkiye'nin kredi risk primi (CDS) ise 279 baz puana çıkarak son altı ayın en yüksek seviyesine geldi. 

Bloomberg News'e konuşan bankacılık kaynaklarına göre, liradaki sert düşüşü durdurmak için kamu bankaları 8 ila 10 milyar dolar arasında döviz satışı gerçekleştirdi. Lira, gün içerisinde dolar karşısında yüzde 12,7'ye kadar geriledikten sonra 38,90 seviyelerine toparlandı. Saat 15.00 itibarıyla ise dolar/TL 38,20'den işlem görüyor. Bu hareket, son yılların en sert kur dalgalanmalarından biri olarak kayıtlara geçti.

Borsa İstanbul 100 endeksi, sabah seansında yüzde 7’ye yakın düşüşle açıldı ve ardından devre kesici uygulaması devreye girdi. Bankacılık endeksi yüzde 9,67 değer kaybetti. Öğleden sonra Borsa İstanbul bir kez daha devre kesti. Saat 15.00 itibarıyla BIST 100 10 bin 43 puanda. Uzun vadeli devlet tahvillerinde de sert satışlar görüldü. 2045 vadeli tahvilin fiyatı, ihraç edildiği günden bu yana en düşük seviyesine geriledi.

Piyasalarda bu sert dalgalanmaların arkasında, İmamoğlu’nun gözaltına alınması ve diplomasının iptal edilmesi bulunuyor. Muhalefet, bu durumu “darbe girişimi” olarak nitelendirirken, piyasalarda siyasi risk algısı hızla arttı.

Londra merkezli Monex Europe’un makro araştırmalar başkanı Nick Rees, “Bu, sisteme adeta bir şok etkisi yarattı. Piyasalar giderek rahatlamıştı ve bu büyü bozuldu. Artık yatırımcılar Türkiye’nin siyasi risk primini yeniden fiyatlıyor” değerlendirmesinde bulundu.

ING EMEA Döviz ve Sabit Getirili Menkul Kıymetler Stratejisti Frantisek Taborsky ise liranın gelişmekte olan ülkelerde en fazla taşıma pozisyonu (carry trade) taşınan para birimi olduğuna dikkat çekerek, “Bu kadar sert bir hareket daha fazla çıkışa yol açabilir. Ancak, yerel bankalardan döviz desteği görmemiz de olası” dedi.

Faiz indirimleri ertelenebilir

Reuters'a konuşan bankacılar, yaşanan döviz şokunun ardından Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) para politikasında planladığı faiz indirimlerini ertelemek zorunda kalabileceği görüşünde.

Bir bankacı, “Bu döviz şokuyla birlikte, şu anda faizleri olduğu yerde tutmak zorundalar” yorumunda bulundu. TCMB, Aralık ayında 18 aylık sıkılaştırma sürecinin ardından faiz indirimine başlamıştı. TCMB son üç toplantıda faizleri 250'şer baz puan indirerek yüzde 42,5 seviyesine çekti.

Küresel yatırımcılar açısından bu süreç, yıllarca süren alışılmışın dışındaki ekonomi politikalarının ve yüksek enflasyonun ardından daha ortodoks politikalara dönüş adımı olarak görülüyordu.

Coex Partners analisti Henrik Gullberg, piyasa tepkisinin büyüklüğünü “şaşırtıcı” olarak nitelendirdi ancak siyasi baskıların sürpriz olmadığını ifade etti. “Bunun ekonomik ve piyasa hassasiyetli politikalar üzerinde çok şey değiştireceğini sanmıyorum ama güveni ciddi şekilde sarstı” dedi.

Satış baskısı devam edecek

ALB Yatırım algoritmik işlemler müdürü Serhat Başkurt ise önümüzdeki günlerde satış baskısının devam etmesini beklediklerini söyledi. “Siyasi belirsizlik şu anda hakim. Son günlerde yabancı yatırımcı girişi vardı ancak mevcut durumda çıkış ihtimali arttı” ifadelerini kullandı.

Borsa İstanbul da, piyasalardaki hareketliliğe karşı önlem olarak BIST 50 endeksinde açığa satış işlemleri için yukarı adım kuralının uygulanacağını duyurdu. Bu uygulama, açığa satış işlemlerinin yalnızca bir önceki işlem fiyatının üzerinde gerçekleştirilebilmesine izin veriyor.

Analistler, uzun süredir görmezden gelinen siyasi risklerin yatırımcı güveni ve para politikası istikrarı üzerinde yeniden etkili olmaya başladığı konusunda hemfikir.