TCMB'den dijital lira analizi: Fayda ve fırsatlar

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Dijital Türk Lirası Ar-Ge Projesi kapsamında gerçekleştirdiği çalışmaların sonuçlarını kamuoyuyla paylaştı. “Dijital Türk Lirası: Fayda ve Fırsatlar” başlıklı analizde, dijital para sisteminin Türkiye ekonomisine ve finansal ekosisteme sağlayacağı katkılar ele alındı.

2020'de başlayan süreçte gelinen nokta

TCMB, dijital para çalışmalarına 2020 yılında kavram ispatı çalışmaları ile başladı. 2022 yılında Dijital Türk Lirası Sistemi üzerinde ilk ödeme işlemleri başarıyla gerçekleştirilirken, 2023’te yapılan pilot testlerle Faz-1 süreci tamamlandı. Aralık 2023’te yayımlanan Faz-1 Değerlendirme Raporu'nda mevcut tasarım tercihlerinin detaylarına yer verildi. Şimdi ise Faz-2 aşamasına geçilmiş durumda ve bu süreçte dijital Türk lirasının iktisadi, hukuki ve güvenlik boyutları daha kapsamlı şekilde değerlendiriliyor.

Dijital Türk Lirasının sağlayacağı faydalar

TCMB analizinde dijital Türk lirasının Türkiye için sunabileceği fırsatlar şu başlıklar altında incelendi:

Tamamlayıcı bir ödeme kanalı: Dijital para, mevcut ödeme sistemlerine ek olarak 7/24 anlık işlemlere imkan tanıyacak.

Finansal kapsayıcılık: Türkiye’de bankacılık sistemine erişim yaygın olsa da dijital Türk lirası, banka hesabı olmayan bireylerin de finansal sistemde yer almasına katkı sağlayacak.

Finansal inovasyon: Dijital para, finansal teknoloji (fintek) sektörüne yeni kullanım alanları sunarak Türkiye’de inovasyonu destekleyecek.

Ödemelerde yeknesaklık: Dijital Türk lirası, mevcut dijital ödeme sistemleri ile entegre edilerek farklı platformlar arasında kesintisiz ve kolay işlem yapılmasını mümkün kılacak.

Dijital liranın teknik ve stratejik tasarımı

TCMB, dijital Türk lirasının tasarımında şu hususlara öncelik veriyor:

🔹 FAST’tan bağımsız bir çözüm: Dijital Türk lirası, mevcut anlık ödeme sistemi FAST ile paralel ilerleyecek ancak ondan bağımsız bir yapıda olacak. Böylece olağanüstü durumlar için yedek bir ödeme sistemi oluşturulmuş olacak.

🔹 Banka hesabı gerektirmeyen model: Dijital Türk lirası, tüm vatandaşlar için erişilebilir olacak ve kullanımı bir bankaya bağlı olmayacak.

🔹 Programlanabilir ödemeler: Dijital para, akıllı ödeme sistemleriyle kamu kurumları ve özel sektör tarafından programlanabilir işlemleri destekleyecek.

🔹 Çevrimdışı kullanım imkanı: Dijital Türk lirası, internet erişimi olmadan da işlem yapılmasına olanak tanıyacak. Böylece ulaşım, yemek, ödül sistemleri gibi farklı ödeme alanlarında yeni çözümler geliştirilebilecek.

Dinamik bir yaklaşım benimsenecek

TCMB, dijital Türk lirasının gelişen teknolojiye uyum sağlaması için Ar-Ge faaliyetlerinin tedavülden sonra da devam edeceğini belirtiyor. Kuantum bilişim, dağıtık defter teknolojileri ve siber güvenlik alanındaki yenilikler, dijital Türk lirasının gelecekteki yol haritasında belirleyici unsurlar olacak.

Dijital Türk lirasının Türkiye'deki ödeme sistemlerini daha kapsayıcı hale getirmesi ve finansal inovasyon ekosistemine katkı sağlaması bekleniyor. TCMB’nin yürüttüğü çalışmaların önümüzdeki süreçte dijital Türk lirasının hayata geçirilmesine yönelik önemli bir temel oluşturduğu belirtiliyor.