Meta’nın büyük yatırımı: Trilyon dolarlık yapay zeka veri merkezi

“Bu yapay zeka için belirleyici bir yıl olacak” diyen Mark Zuckerberg geçen ay Facebook blogunda, 2025 yılında 65 milyar dolar yatırım yapma planını açıkladı ve bunun büyük bir kısmının Meta'nın yapay zeka yeteneklerini büyütmeyi ve Llama 4 modelini geliştirmeyi destekleyeceğini belirtti. Bu çalışmaların merkezi, Meta'nın 10 milyar dolarlık bir veri merkezi projesi üzerinde çalışmaya başladığı kuzeydoğu Louisiana'daki 2.250 dönümlük tarım arazisi gibi görünüyor. Meta'nın dünya çapındaki 20 veri merkezinden en büyüğünün adı Sucré olacak ve 2.250 dönümlük arazide 4 milyon metrekarelik bir alanı kaplayacak.

DeepSeek’in gölgesinde iyi bir yatırım mı?

Binlerce Nvidia H100 GPU ile kaplı raflara güç sağlamak için Sucré , kamu hizmeti şirketi Entergy'nin 3,2 milyar dolarlık bir sermaye maliyetiyle ikiz yüksek verimli doğal gaz türbinleri aracılığıyla sağlayacağı 2,23 gigawatt 7/24 elektrik (2 milyondan fazla eve güç sağlamak için yeterli) gerektirecektir. Meta'nın planları ayrıca yollar ve su sistemleri de dahil olmak üzere ilgili altyapı harcamalarında 250 milyon dolar öngörüyor. Bu gerçekten inşa edilecek mi? Ve DeepSeek'in gelişmiş makine zekası oluşturmanın sanıldığından daha ucuz ve daha az enerji harcayan bir iş olabileceğine dair son açıklamaları göz önüne alındığında bu iyi bir fikir mi?

Denver'daki enerji danışmanlık şirketi East Daley Analytics'te veri merkezi duyurularını takip eden analist Zach Krause, kurumsal yatırımcı müşterilerini (aralarında çok sayıda doğal gaz ve elektrik üretimi yatırımcısı var) sonuçlar karşısında paniğe kapılmamaları için teşvik ettiğini söyledi. Listesinde inşa edilme olasılığı yüksek 290 veri merkezi projesi bulunan Krause, “Piyasanın yeni teknolojiye kısa vadeli aşırı tepki verdiğini gördük” dedi.

Geliştikçe daha fazlasına ihtiyaç duyacak

Yapay zekanın enerji verimliliği katlanarak artsa bile, geleceğin teknoloji beyinleri tüm bu sunucu çiftliklerine ve daha fazlasına ihtiyaç duyacaktır. Bunun nedeni, adını 1865 yılında buhar makinesi tasarımındaki verimlilik atılımlarının kömür tüketimini hiç azaltmadığını, aksine yakıt talebinin artmasına neden olduğunu fark eden İngiliz ekonomist William Jevons'tan alan ve Jevons Paradoksu olarak adlandırılan bir dinamiktir. Jevons Paradoksu, örneğin klima, yolcu uçakları ve MRI makineleri gibi modern kolaylıklara yönelik patlayıcı talepte de gözlemlenmiştir.

Microsoft CEO'su Satya Nardella ocak ayı sonlarında Jevons paradoksu hakkında yaptığı paylaşımda, “Yapay zeka daha verimli ve erişilebilir hale geldikçe, kullanımının hızla arttığını göreceğiz bu da onu yeterince alamadığımız bir metaya dönüştürecek” ifadelerini kullandı. Power Research Group'tan analist Hugh Wynne de aynı fikirde: Yapay zeka modellerini eğitmek ve çalıştırmak için gereken güç talebi önemli ölçüde azaltılabilir. Ancak, bu verimlilik kazanımları aynı zamanda YZ'nin maliyetini de düşürürse, YZ tabanlı hizmetlerin benimsenmesi önemli ölçüde daha hızlı ve daha yaygın olabilir.

Enerji yükü

Krause, Amerika'nın gelişmiş veri merkezleri tsunamisinin 2030 yılına kadar 81 gigawatt ek elektrik gerektireceğini düşünüyor. Bu da bugün Teksas'ın tamamına yetecek bir güç demek. Krause'ye göre eğer geliştiriciler tüm bu veri merkezlerini çalıştırmak için doğal gaz kullanırlarsa, günde yaklaşık 12,9 milyar fit küp gerekir ki bu da ulusal doğal gaz kaynaklarının yüzde 10'una eşittir. Sucre'nin günde 360 milyon fit küp doğal gaza ihtiyaç duyacağını, bunun da yaklaşık 60 bin varil petrole eşdeğer bir enerji anlamına geldiğini hesaplayarak, “Meta projesi, doğal gaz piyasası üzerindeki nihai etkisi nedeniyle kırmızı mürekkeple daire içine alınmıştır” dedi.

En büyüğü Stargate mi olacak?

Sucré en büyüğü bile değil. OpenAI Oracle, Softbank, Microsoft ve diğerleriyle Abilene, Texas'tan başlayarak 500 milyar dolarlık, çok sahalı bir veri merkezi genişlemesi olacağını söyledikleri Stargate projesinde ortaklık yapıyor. Zaman içinde Stargate'in 5 gigawatt'tan fazla elektriğe ihtiyacı olacak ancak Krause bir şeyler inşa edene kadar bu talebin sadece küçük bir kısmını hesaba kattı. Microsoft bu yıl yapay zeka ve bulut bilişim için 80 milyar dolarlık sermaye yatırımı planlıyor. Bu arada Amazon, gelecek on yıl içinde yapay zeka için 100 milyar dolar ayırdı ve sadece Kuzey Virginia'nın veri merkezi sokağında 35 milyar dolar harcayabilir. Jeff Bezos ayrıca ileri nükleer teknolojinin geliştirilmesine de büyük yatırımlar yaptı.

“Gaz üreticilerinin ağzı sulanıyor”

Enerji devi Chevron, 4 gigawattlık veri merkezlerinin güç sistemlerini geliştirmek için gaz türbini uzmanı G.E. Vernova ile ortaklık kurdu. Chevron, Exxon ve benzerleri, dev petrol rafinerilerinde güç üretme konusunda zaten derin bir uzmanlığa sahip. Veri merkezlerini mevcut doğal gaz sahalarına bitişik olarak konumlandırarak, yapay zeka geliştiricilerinin, düzenlenmiş kamu hizmeti şirketlerinin ve boru hattı operatörlerinin atlaması gereken zaman alıcı izin çemberlerinden kaçınmasına yardımcı olabilirler. Krause, “Kamu hizmetleri yavaş tepki verirken, diğer tarafta boru hatları ve gaz üreticilerinin ağzı sulanıyor” dedi. 

Faaliyetlerinde karbon nötrlüğü sağlamayı taahhüt eden Meta, Sucré'yi çalıştırmak için karbondioksit yayan doğal gaza güvenmenin suçluluğunu hafifletmek için şimdiden çalışıyor. Aralık ayında Meta, milyarder Michael Polsky'nin enerji geliştiricisi Invenergy ile inşa halindeki dört büyük güneş enerjisi çiftliğinin 760 megavatlık kapasitesinden yeşil nitelikleri (yenilenebilir enerji sertifikaları olarak bilinir) satın almak için bir anlaşma yaptığını duyurdu. Louisiana'da Meta, Entergy ile birlikte daha fazla rüzgar ve güneş enerjisi inşa etmek için 1,5 milyar dolar yatırım yapma sözü verdi.

Bir 10 yıl daha geçtikten sonra Meta'nın veri merkezini sıfır emisyonlu gelişmiş nükleer enerji ile çalışacak şekilde güçlendirebileceği umut ediliyor. Zuckerberg zaten bir nükleer santralin (Kaliforniya'daki Diablo Canyon sahası olduğu söyleniyor) bitişiğinde bir veri merkezi inşa etmeyi düşünmüş ancak yakınlarda nesli tükenmekte olan bir arı türünün keşfedilmesiyle engellenmişti.