Küllerinden doğdu

Evren Güzel, Türkiye otomotiv ana sanayinde zirveye çıkan ilk kadın yönetici. İş hayatında hep erkek egemen sektörlerde çalışmış. Hırdavatla başlayan serüven lastikle 18,5 yıl devam ederken şimdi otobüsün direksiyonuna geçti ve TEMSA’nın yeni CEO’su oldu. Lastik ve otomotiv sektörleri farklı ama yeni kariyerine yumuşak geçiş yaptığı söylenebilir. Uzun yıllar farklı görevler üstlendiği ve en son Pazarlama ve Uluslararası Pazarlardan Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı olarak görev yaptığı Brisa ile TEMSA’nın İstanbul Altunizade’deki yönetim binaları karşı karşıya. Kendi tabiriyle “alkışlar ve kornalarla adeta gelin gibi” gitmiş. 

Aslında şirketin en tepesinde bir kadın olması o kadar şaşırtıcı da değil. Sabancı Holding Yönetim Kurulu’nda kadınların oranı yüzde 44 seviyesinde. TEMSA’da ise kadın çalışan ve mühendislerin oranı yüzde 30’larda. Güzel, TEMSA’da kadın istihdamında yüzde 60’lık artış olduğunu ancak daha ilerleyecek yolları olduğunu belirtiyor.

İhracatı ikiye katlayıp rekor kıracak

Hatırlanacağı gibi Sabancı Holding’in Mayıs 2019’da elden çıkardığı TEMSA, tekrar yuvaya geri dönünceye kadar zor bir dönemden geçmişti. Ekim 2020’de Sabancı, dünyanın en büyük elektrikli lokomotif, metro vagonu, troleybüs üreticilerinden Çek PPF Group (Skoda Transportation) ile TEMSA’yı Türkiye ekonomisine yeniden kazandırdıktan sonra ilk meyveleri almaya başlamışlar. Evren Güzel, “Yeni dönemle birlikte TEMSA adeta küllerinden doğdu. Üç yıl gibi kısa bir sürede inanılmaz bir çıkışa imza attı. Ortaklarımız ortaya konan performanstan çok memnunlar” diyor. 

TEMSA, 2020 - 2023 döneminde gelirlerini TL bazında yüzde 1.090, dolar bazında yüzde 252 artırarak en hızlı büyüyen sanayi şirketleri arasında yer aldı. Cironun yüzde 61’i ihracattan geliyor. TEMSA bugüne kadar 15 binden fazla aracı dünyanın 70’e yakın ülkesine ihraç etmiş. Güzel de ihracatta çıtayı yükseğe koymuş: “2023’te 182 milyon dolarlık ihracat yaptık. Bu performansla ‘Altın İhracatçı Ödülü’ne layık görüldük. Bu yılın ağustos ayında 2023’ün toplamını aştık. 2024’ü çok daha iyi bir rekorla, iki katına yaklaşan bir performansla kapatacağız.” 

İhracattaki sıçramada kilogram başına gelirin rolü büyük. Türkiye’nin kilogram ihracat birim değeri yaklaşık 1,6 dolar. Bu tutar otomotivde 11 - 12 dolar, ticari araçta 22 dolar. Elektrikli otobüste ise 35 dolara kadar çıkıyor. Bu yüzden TEMSA ihracat pazarlarını genişletmek istiyor. Radarına Doğu Avrupa, Orta Doğu, Afrika’yı alırken, aynı zamanda güçlü oldukları ABD ile Batı Avrupa’da daha derinlemesine büyümeyi planlıyor. 

Mobilite şirketine dönüştürecek   

Evren Güzel’in yeni görevinde en önemli misyonlarından biri TEMSA’yı mobilite şirketine  dönüştürmek… Bu yola zaten sessiz sedasız girmiş durumdalar ve şimdi biraz daha hızlanmak istiyorlar. ASELSAN ile Türkiye’nin ilk yerli elektrikli otobüsünü üreterek yola erken çıkmışlardı. Ürün portföyünde sekizi elektrikli ikisi hidrojenli olmak üzere 10 sıfır emisyonlu model yer alıyor. Dünyada bu kadar sıfır emisyonlu araç alternatif sunan bir başka üretici yok. Projeler ihracata olumlu yansımış. TEMSA, Kuzey Amerika ve Batı Avrupa’da hızlı büyümüş. ABD’de yüzde 18 pazar payına ulaşmış durumdalar. İspanya, İtalya, Fransa, Yunanistan, Sırbistan ve Almanya güçlü oldukları pazarlar.

Şimdi hem iç pazar hem ihracat için 18 metrelik yeni elektrikli şehir içi otobüs üzerinde çalışıyorlar. Evren Güzel, Avrupa’nın emisyon hedeflerinin büyük potansiyel sunduğuna dikkat çekiyor. AB’de şehir içi elektrikli otobüslerin oranı yüzde 48’e ulaşmış durumda. Şehirler arasında ise menzil nedeniyle hidrojenli otobüsler daha fazla öne çıkıyor. TEMSA da İtalyan CaetanoBus ile hidrojen yakıtlı şehirler arası otobüs geliştiriyor. 1.000 km menzile sahip otobüs, İstanbul’dan Adana’ya yakıt almadan gidebilecek. 

Deniz taksileri elektriklendiriyor

Evren Güzel’e göre Adana’daki batarya paketleme tesisi ve Ar-Ge’leri, onlara büyük yetkinlik sağlıyor. Bunu sadece kendi dünyalarıyla, otobüsle sınırlandırmak istemiyorlar. Şirketi heyecanlandıran farklı projeleri var. Birçok ülkede büyük araçların şehir içine girmesinin yasak olması nedeniyle küçük, şehir içi trafiğine uygun ve elektrikli ürünlerin öne çıktığına dikkat çekiyor. Son kilometre teslimat (last mile delivery) çözümleri geliştiren Fernhay Solutions ile çalışan TEMSA, Adana fabrikasında elektrikli mikromobilite aracı eQuad’ı üretmeye başlamış. eQuad, ABD’ye UPS’e gönderiliyor. Şirket mobilitede sadece kara ile yetinmemiş, deniz işine de girmiş. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Deniz Taksi’lerinin elektrifikasyonunu sağlıyor. 

Evren Güzel, “İstanbul Büyükşehir Belediyesi’yle hayata geçirdiğimiz Deniz Taksi’lerin elektriklendirilmesi ve bunun dönüşümünün yapılması gibi farklı projelerimiz var. İlk etapta 10 tane Deniz Taksi’nin elektrikli dönüşümünü gerçekleştirdik. Bunlar bataryalarını bizim ürettiğimiz ürünler. Ayrıca Avrupa ve ABD’de deniz taşıtlarının elektrifikasyonunda ciddi potansiyel görüyoruz. Bu noktada kendimize farklı açılımlar yakalayacağız. Ar-Ge’mizin üzerinde çalıştığı yeni elektrikli mobilite çalışmaları var. Yakın zamanda yenilikleri duyuracağız. TEMSA olarak Türkiye’de elektrifikasyon dönüşümünde ciddi rol üstlenmeye talibiz” diyor.

Güzel TEMSA’ya çok çabuk ısınmış görünüyor. CEO’luk koltuğunda hedefleri büyük. TEMSA’yı daha ileriye taşımak için masasında önemli projeler var. Hedefi mobilite ve elektrifikasyonda değişime öncülük etmek. Geçtiğimiz günlerde beş bankadan oluşan konsorsiyumdan aldığı 90 milyon euro karşılığı TL tutarında kredi de bu büyümeyi ve yeni yatırımları destekleyecek.