Güney Kore'de siyasi kaos: Piyasalar nasıl tepki verdi?

Güney Kore Ulusal Meclis Başkanlığı Ofisinden yapılan açıklamada, ülkede ilan edilen sıkıyönetimin parlamentoda yapılan oylamanın ardından "hükümsüz" hale geldiği belirtildi. Anayasa uyarınca sıkıyönetimin parlamento çoğunluğunun talebiyle kaldırılması gerekiyor. Güney Kore Ulusal Meclisi Başkanı Woo Won-Shik, yaptığı açıklamada, "Meclisin ana binasına giren tüm askerler tamamen ayrıldı." ifadesini kullandı. 

Güney Kore Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol açıklamasında şunları söyledi: “Değerli vatandaşlar, dün gece saat 11'de, devletin asli işlevlerini felç etmeye ve liberal demokrasinin anayasal düzenini yıkmaya çalışan devlet karşıtı güçlere karşı ülkeyi kurtarmak için kesin bir iradeyle sıkıyönetim ilan ettim. Ancak, kısa bir süre önce, Ulusal Meclis sıkıyönetimin kaldırılmasını talep etti, bu nedenle sıkıyönetim işleri için konuşlandırılan birlikler geri çekildi. 
Ulusal Meclis'in talebinin Devlet Konseyi (kabine) toplantısı yoluyla kabul edilmesiyle sıkıyönetim derhal kaldırılacaktır. Ancak, Ulusal Meclis'ten, tekrarlanan görevden alma, yasama manipülasyonu ve bütçe manipülasyonu yoluyla devletin işlevlerini felç eden pervasız eylemlerini derhal durdurmasını talep ediyoruz.”

Neler yaşandı?

Yonhap'ta yer alan habere göre Devlet Başkanı Yoon, muhalefeti "devlet karşıtı faaliyetlere bulaşmakla" suçladı. Ülkede "sıkıyönetim" ilan edildiğini duyuran Yoon, "Sıkıyönetim Kuzey Kore yanlısı güçleri ortadan kaldırmayı ve anayasal özgürlük düzenini korumayı amaçlıyor" ifadesini kullandı.

Yoon'un bu kararının, muhalefetteki Demokrat Parti'nin parlamento bütçe komisyonunda bütçe tasarısını reddetmesinin ve devlet denetçisi ile başsavcı hakkında görevlerini kötüye kullanma önergeleri sunmasının ardından geldiği belirtiliyor. Bu arada, Güney Kore Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada, ordudaki komutanlara toplantı talimatı verildi ve teyakkuzda olunması çağrısı yapıldı.

CNN'in haberine göre Yoon muhalefetin eylemlerini “isyanı kışkırtmayı amaçlayan açık devlet karşıtı davranış” olarak nitelendirdi. Ayrıca bu eylemlerin “devlet işlerini felç ettiğini” iddia etti. Yoon, sıkıyönetimi bu “utanmaz Kuzey yanlısı devlet karşıtı güçleri” ortadan kaldırmak için gerekli bir önlem olarak tanımladı. Kararı, halkın özgürlüklerini ve güvenliğini korumak, ülkenin sürdürülebilirliğini sağlamak ve gelecek nesillere istikrarlı bir ulus devretmek için gerekli olarak gerekçelendirdi.

Yoon, göreve geldiği Mayıs 2022'den bu yana hükümet yetkilileri hakkında 22 görevden alma önergesi verildiğini ve muhalefetin Ulusal Meclis'te hazirandan bu yana kendisini 10'uncu kez görevden alma girişiminde bulunduğunu ifade etti.

Muhalefetteki Demokrat Partinin söz konusu hareketlerini "eşi benzeri görülmemiş" olarak tanımlayan Yoon, "Bu eylemler yürütme organının işlevini yerine getirmesini ciddi şekilde engelliyor." dedi.

BBC'nin haberine göre Güney Kore'nin ana muhalefet partisi lideri Lee Jae-myung, kararı anayasaya aykırı olarak nitelendirerek kınadı. Demokrat Parti'deki tüm milletvekillerini parlamentoda bir araya gelmeye çağırdı ancak Seul'den gelen son haberlere göre parlamento binasının girişini engellemek için polis otobüsleri konuşlandırıldı. BBC'nin haberine göre Güney Kore'de son sıkıyönetim, dönemin diktatörü Park Chung Hee'nin suikasta uğramasının ardından 1979 yılında ilan edildi.

Yoon'un kendi partisi de karara itiraz etti

İktidardaki Halkın Gücü Partisi'nin lideri Han Dong-hoon da sıkıyönetim kararını "yanlış" diye tanımlayarak itirazda bulundu. Han, sıkıyönetim ilanının hemen ardından yaptığı açıklamada, "kararı halkla birlikte engelleyeceklerini" ifade etti.

Güney Kore Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada ise Bakan Cho Tae-yul'un, söz konusu kararın ardından üst düzey yetkililerle toplantı kararı aldığı bildirildi. Güney Kore Maliye Bakanı Choi Sang-mok da sıkıyönetim ilanından sonra yaptığı açıklamada, Merkez Bankası, Mali Hizmetler Komisyonu ve Mali Denetim Servisinden yetkililerle toplantı yapacağını açıkladı.

Adı skandallara karıştı

BBC'de yer alan analizde ise "Yoon, muhalefetin ezici bir çoğunlukla kazandığı son genel seçimlerden bu yana topal ördek bir başkan. İstediği yasaları geçiremedi, bunun yerine muhalefetin geçirdiği yasa tasarılarını çaresizce veto etmek zorunda kaldı. Yoon ayrıca, başta yolsuzlukla suçlanan eşi olmak üzere çeşitli skandallara karışmış durumda. Ayrıca nüfuz ticareti yapmakla da suçlanıyor. Muhalefet eşine karşı özel bir soruşturma başlatmaya çalışıyor. Bu hafta muhalefet, hükümetin ve iktidar partisinin sunduğu bütçelerde kesintiye gitti. Aynı hafta muhalefet, First Lady'yi soruşturmadıkları gerekçesiyle başta devlet denetim kurumu başkanı olmak üzere kabine üyelerini görevden almak için harekete geçti" yorumu yapılmış.

Tüm danışmanlar istifa etti

Güney Kore'de Devlet Başkanı Yoon Suk Yeol'un dün gece yaptığı sürpriz sıkıyönetim ilanı ve bunun kaldırılmasının ardından, Başkan'ın kıdemli danışmanlarının istifalarını sunduğu bildirildi.

Güney Kore ajansı Yonhap'ın haberine göre, Devlet Başkanlığı Sekreteri Chung Jin-suk, Ulusal Güvenlik Danışmanı Shin Won-sik, Siyasi Başdanışman Sung Tae-yoon ve 7 kıdemli danışman daha toplu olarak istifa ettiklerini bildirdi.

Merkez Bankası’ndan likidite artırımı kararı

Güney Kore’de Çarşamba günü piyasalar, Başkan Yoon Suk Yeol’un sıkıyönetim ilan edip saatler içinde bu kararı geri çekmesinin ardından güne sert düşüşle başladı. Kospi endeksi yüzde 1,8 gerilerken, Kosdaq yüzde 2 değer kaybetti. Piyasalar, hükümetin mali destek fonlarını devreye sokabileceği haberleriyle dalgalı bir gün geçirdi.

Güney Kore Merkez Bankası, acil bir yönetim kurulu toplantısının ardından piyasaları desteklemek amacıyla kısa vadeli likiditeyi artıracağını ve döviz piyasalarını istikrara kavuşturmak için gerekli adımları atacağını duyurdu. Banka ayrıca, ihtiyaç duyulması halinde piyasaya fon sağlamak için özel krediler tahsis edileceğini belirtti.

Toplantı sonrası yapılan açıklamada, “Maliye Bakanlığı ile birlikte, finansal ve döviz piyasaları istikrara kavuşana kadar yeterli likidite sağlayacağız” denildi. Güney Kore Maliye Bakanlığı’nın, piyasaları sakinleştirmek için her an devreye sokulabilecek 10 trilyon won (7,07 milyar dolar) değerinde bir fonu hazırda beklettiği açıklandı.

Sıkıyönetim duyurusuyla birlikte won dolar karşısında yüzde 1'den fazla değer kaybetti.

Kospi'deki büyük hisseler değer kaybetti

Sıkıyönetim kararının geri çekilmesiyle Kospi endeksinde işlem gören birçok büyük hisse senedi düşüş yaşadı. Samsung Electronics hisseleri yaklaşık yüzde 1 değer kaybederken, LG Energy Solution yüzde 2,8, Hyundai Motor ise yüzde 2,4 oranında geriledi. SK Hynix dalgalı bir seyir izlerken, Naver Corp ve Samsung SDI hisseleri yüzde 2,5’in üzerinde düştü. Kospi’de en büyük düşüşü ise yüzde 14’ten fazla değer kaybıyla Korea Gas Corporation yaşadı.

Güney Kore borsaları toplamda yaklaşık 2 trilyon dolarlık bir değere sahip. Yüzde 2'lik düşüş sadece birkaç saat süren sıkıyönetim kararının piyasalara maliyetinin 50 milyar dolar olduğunu gösteriyor.

Asya-Pasifik piyasalarında düşüş

Güney Kore’deki siyasi belirsizlik, bölgedeki diğer Asya-Pasifik piyasalarını da etkiledi. Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 0,4, Topix yüzde 0,6 düşerken, Hong Kong’un Hang Seng endeksi yüzde 0,2 yükseldi. Çin anakarasındaki CSI 300 endeksi ise yüzde 0,3 geriledi. Avustralya’da üçüncü çeyrek ekonomik büyüme verilerinin beklenenden zayıf gelmesiyle S&P/ASX 200 endeksi yüzde 0,5 değer kaybetti.

Natixis’ten kıdemli ekonomist Trinh Nguyen, Başkan Yoon’un sıkıyönetim ilan edip ardından geri çekmesini Güney Kore için kötü bir zamanda alınmış bir karar olarak değerlendirdi. CNBC’ye konuşan Nguyen, “Ekonomi zaten zayıf iç talep, daralan ihracatlar ve yarı iletken piyasasındaki düşüşle mücadele ediyor. Güçlü ve uzun vadeli bir mali destek bütçesine ihtiyaç var” dedi.