Çin animasyon filmi Hollywood’u nasıl yendi?

Şeytanlarla ve tanrılarla savaşan bir çocuğu anlatan bir Çin filmi, tek bir pazarda dünyanın en yüksek hasılat yapan filmi oldu. 29 Ocak'ta vizyona giren Ne Zha 2 şimdiye kadar elde ettiği 1,2 milyar dolarlık gişe hasılatıyla, Çin eğlence dünyasının vazgeçilmezi olan Amerikan filmlerini geride bıraktı. Kuzey Amerika'da 936,7 milyon dolar hasılat elde eden 2015 yapımı Star Wars: Güç Uyanıyor’un rekorunu kırdı.

Animasyon filmin gösterime girdikten sonraki iki hafta içinde rekor kırması, Çinli izleyicilerin Batı'dan ziyade kendi ülkelerinde yapılan filmlere yönelmesiyle birlikte ülkenin kültür ve teknolojisiyle nasıl öne çıkmaya başladıını gözler önüne seriyor. Filmin başarısı, DeepSeek'in Amerikan yapay zeka modellerine rakip bir Çin yapay zeka modeliyle aniden şöhrete kavuşmasının ardından yaşandı. DeepSeek ve Ne Zha 2 hakkındaki söylentiler, Çinli yetkililer ve tüketiciler uzun süreli ekonomik zorluk ve yeni Trump yönetimi altında ABD ile bir başka ticaret savaşı ile karşı karşıya kalırken, tam zamanında bir güven artışına neden oldu.

Çin mitolojisinden yararlandılar

Çin lezzetine olan sevgisi nedeniyle Jiaozi (köfte) takma adıyla tanınan Yang Yu'nun yönettiği film, 400 yıldan daha uzun bir süre önce yayınlanmış bir Çin mitolojisi klasiği olan Investiture of the Gods’a dayanıyor. Komünist Parti'nin sansürcülerinin izin vereceği anlatılara bağlı kalarak destansı hikayeler sunmak isteyen Çinli film yapımcıları, bir tür Marvel-süper kahramanlar evreni yaratmak için antik metinden yararlandılar. 

“Artık Hollywood’a rakip olabiliriz”

Hiçbir Çin filmi Ne Zha 2’nin başarısına yaklaşamadı. Genç Çinli yönetmenlerin profilini çıkaran China's Millennial Digital Generation kitabının yazarı Karen Ma, Ay Yeni Yılı tatili sırasında gösterime giren filmin, yavaşlayan ekonomik büyüme ve artan uluslararası gerilim ortamında moral verecek bir şeye ihtiyaç duyan pek çok Çinli'ye hitap ettiğini söyledi. Ma, 40'lı yaşlarının ortasındaki Yang'ın başarılı olan ancak tanınmamış bir yönetmen olduğunu söyledi. Ma, “Çin animasyon filmlerinin yapımcıları gururla ‘Artık Hollywood'a rakip olabiliriz’ diyebilecekleri bir ana geldiler, özellikle de özel efektlerde” diye ekledi. 

2019'da ülkenin gişe listelerini alt üst eden Ne Zha’nın devamı olan film, bu yıl Çin'de daha da geniş bir izleyici kitlesini büyüledi. Filmin Los Angeles'ta düzenlenen yurtdışı prömiyeri öncesinde, Çin'in Los Angeles Başkonsolos Yardımcısı Li Zhiqiang filmin Çin'deki güçlü performansını ve potansiyel küresel cazibesine vurgu yaptı. Li, Çin ve ABD arasında film endüstrisinde daha yakın işbirliği çağrısında bulundu.

Çin'de uzun yıllardır Ne Zha ile ilgili birçok animasyon yapımı, canlı aksiyon filmi ve şov yapıldı. Bunların arasında el çizimlerinin yer aldığı 1979 yapımı ödüllü bir animasyon filmi de bulunuyor, dolayısıyla karakter yerli izleyiciye yabancı değil. Çin devlet medyası Ne Zha ve benzeri bazı filmlerin Marvel evreninden ipuçları aldığını söyledi. İngiltere'de yaşayan kültür yazarı ve yorumcu Doris Sutherland, Ne Zha animasyonlarının Pixar ve DreamWorks'ün etkisini yansıttığını, sadece animasyon tarzının değil mizah anlayışının da bu etkiyi yansıttığını aktardı.

Ne Zha 2’nin başarısı birçok açıdan Çinli yetkililerin on yıllardır sürdürdükleri yerli bir kültür endüstrisi geliştirme kampanyasının doruk noktası. Çin, 1990'lardan itibaren Hollywood filmlerini ithal etmeye başladı ve ithal filmlerin yerli film yapımcılarının çalışmalarından daha büyük kalabalıklar çekmesini izledi. Hollywood yapımcıları bunu görmekten mutluydu. ABD film endüstrisinin yurtiçi hasılatı durgunlaşırken, Çin hızla büyüyerek dünyada ikinci sıraya yükselen bir büyüme pazarı sundu. 

Animasyon endüstrisi için de bu ülke milyonlarca çocuğa hit filmlerde oynama fırsatı sundu. Disney rutin olarak yüz milyonlarca dolarlık gişe hasılatı elde etti ve bu da Şangay'daki tema parkına katılımın artmasına yardımcı oldu. DreamWorks Animation'ın Kung Fu Panda filminin 2008'deki başarısı, Komünist Parti yetkilileri arasında kendi ülkelerinin Çin kültüründen nasıl yararlanabileceği ve dünya çapında yankı uyandıran benzer animasyon filmleri üretebileceği konusunda konuşmalara yol açtı. 

Zaman içinde Çin hükümeti yapımcılarını ve senaristlerini Hollywood'un çalışmalarını incelemeye teşvik etti. Bazı durumlarda Hollywood yönetmenleri Çin'e gelerek buradaki ekiplere eğitim verdi. 2016'dan itibaren Çin filmleri düzenli olarak Amerikan rakiplerini geride bırakmaya başladı ve bu eğilim Başkan Trump'ın ilk yönetimi sırasında iki ülkenin arası açıldıkça daha da hızlandı.