Zelenskiy'nin en zorlu sınavı: Ukrayna savaşı çıkmaza girerken Trump ile gerilim tırmanıyor

Üç yıl önce, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Rus bombaları Kiev’e düşerken başkanlık konutunun önünde savaş zamanı konuşmalarını telefonuyla kaydediyor ve dünya genelinde direnişin sembolü haline geliyordu. Avrupa’nın İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana gördüğü en büyük işgale karşı, komedyenlik geçmişinde edindiği becerileri kullanarak Ukrayna için küresel destek toplamayı başardı.

Ancak 1.097 gün sonra, Ukrayna’nın savaş çabaları ciddi şekilde duraklamış durumda. ABD’nin eski başkanı ve yeniden aday olan Donald Trump, Kiev’i müzakerelerin dışına iterek ve Ukraynalı lideri küçümseyerek Rusya ile bir anlaşma yapmaya çalışıyor. Önümüzdeki haftalar, Zelenskiy’nin liderliği açısından en kritik dönemlerden biri olacak.

Küresel ilgiyi canlı tutma mücadelesi

Zelenskiy için artık mesele dünyayı nasıl etkileyeceği değil, Ukrayna’nın yanında nasıl tutacağı. Ukraynalı film yapımcısı ve Zelenskiy’nin şöhret kazandığı 1+1 kanalının kurucusu Alexander Rodnyansky, “Her rol gibi, başarının bir süresi vardır ve zamanla etkisi azalır” diyerek Ukrayna liderinin karşı karşıya olduğu zorlukları vurguladı.

Trump’ın yükselişiyle birlikte, Zelenskiy kendisini tamamen farklı bir sahnede buldu. Rodnyansky, “Dünya değişti, zaman değişti ve bence o bunu henüz fark etmedi” diyerek Zelenskiy’nin uluslararası arenadaki mücadelesine dikkat çekti.

Zelenskiy’den çarpıcı açıklama: Barış için görevi bırakmaya hazırım

Zelenskiy, ilk kez, Ukrayna’nın NATO üyeliğini veya kalıcı barışı sağlaması halinde görevinden ayrılmaya hazır olduğunu söyledi. 

“Kendi görevimden ayrılmam Ukrayna’ya barış getirirse, eğer gerçekten görevi bırakmamı istiyorsanız, hazırım. NATO üyeliği için bunu değiş tokuş edebilirim,” diyen Zelenskiy, pazar günü Kiev’de düzenlenen bir basın toplantısında bu açıklamayı yaptı. “Eğer böyle bir şart varsa, derhal görevden ayrılabilirim.”

Zelenskiy, güvenlik konularına odaklandığını belirterek, “Ben bugün ve 20 yıl sonrası için güvenliği düşünüyorum... Onlarca yıl iktidarda kalmayacağım,” ifadelerini kullandı.

Bu açıklama, Ukrayna’nın NATO üyeliğinin gerçekleşme ihtimalinin düşük olması nedeniyle düşük bir olasılık olarak değerlendirilse de, Ukraynalı lider üzerindeki yoğun baskının bir göstergesi olarak değerlendiriliyor. 

Kiev’de gerilim dolu görüşme

Zelenskiy’nin uluslararası desteği koruma çabaları, Trump’ın Hazine Bakanı Scott Bessent ile Kiev’de yaptığı gergin bir toplantıda gün yüzüne çıktı. Görüşmede yer alan bir kaynak, Ukrayna liderinin oldukça öfkeli olduğunu belirtti. 

Bessent, Ukrayna’nın nadir toprak elementleri ve kritik madenlerinin haklarının %50’sini ABD’ye devretmesini öngören bir anlaşmayı masaya koydu. Bu teklif, Trump’ın geçmiş askeri yardımlara karşılık olarak Ukrayna’dan 500 milyar dolar talep etmesine dayanıyordu. Ukraynalı yetkililer, Bessent’in anlaşmayı hemen imzalaması için Zelenskiy’ye baskı yaptığını belirtti. Ancak Ukrayna Devlet Başkanı, anlaşmayı Münih Güvenlik Konferansı’nda ABD Başkan Yardımcısı JD Vance ve diğer yetkililerle tartışacağını söyleyerek bu teklifi reddetti.

Ukraynalı yetkililer, anlaşmada ABD’nin devam eden askeri desteği ve güvenlik garantilerini içermemesi nedeniyle çekincelerini sürdürüyor. Ancak Washington, Ukrayna’ya baskıyı artırıyor.

Trump’tan sert eleştiriler, yanlış iddialar

Trump’ın Zelenskiy ile arasındaki gerginlik sadece kapalı kapılar ardındaki görüşmelerle sınırlı kalmadı. Eski ABD Başkanı, Ukraynalı mevkidaşını “seçimsiz bir diktatör” olarak tanımladı. Ancak Ukrayna, sıkıyönetim altında yasal olarak seçim yapamıyor. Trump ayrıca, savaşın başlangıcından yanlış bir şekilde Zelenskiy’yi sorumlu tuttu.

Trump, Zelenskiy’nin onay oranının yalnızca %4’e düştüğünü iddia etti. Ancak bağımsız Kiev Uluslararası Sosyoloji Enstitüsü’nün (KIIS) yaptığı araştırmaya göre, Ukraynalıların %57’si hâlâ liderlerine güven duyuyor.

Zelenskiy, Trump’ın iddialarına sert bir yanıt vererek, ABD başkanının “Rus dezenformasyon balonunda yaşadığını” söyledi. Ukraynalı yetkililer, Zelenskiy’nin Trump’a doğrudan saldırmadığını, ancak çevresindekilerin ona yanlış bilgiler verdiğini ifade etti.

Beyaz Saray ile iletişim kopukluğu

Ukrayna yönetimi, Trump’ın Beyaz Saray’ı ile yakın bir ilişki kurmakta zorlanıyor. Zelenskiy’nin Genelkurmay Başkanı Andriy Yermak, Trump’ın ulusal güvenlik danışmanı Mike Waltz ve Ukrayna özel temsilcisi Keith Kellogg ile temas halinde olduğunu belirtti. Ancak bu ilişkiler, Yermak’ın Biden yönetiminde Jake Sullivan ile kurduğu güçlü bağın yerini dolduramıyor.

Biden döneminde Yermak ile Sullivan neredeyse her gün iletişim halindeydi. Ancak eski bir Ukraynalı hükümet yetkilisi, “Şu anda Zelenskiy ve Trump’ın ekibi arasında gerçek bir diyalog yok” diyerek iki taraf arasındaki kopukluğu vurguladı.

Trump’ın sert tutumu ters tepebilir mi?

Trump’ın Ukrayna’ya karşı izlediği sert politika, beklenmedik bir etki yaratıyor olabilir. Herson Bölge Askeri Yönetimi Başkanı Oleksandr Prokudin, Trump’ın yorumlarının Zelenskiy’ye desteği artırdığını söyledi. “Putin’in işgali Ukrayna’yı birleştirdi. Şimdi de insanlar devlet başkanlarının etrafında toplanıyor” dedi.

Ukraynalı insan hakları avukatı ve asker Yevheniya Zakrevska, Trump’ın baskısının Ukrayna’nın müzakere gücünü zayıflatmayı amaçladığını ifade etti. “Amaç, Ukrayna’yı dezavantajlı bir barış anlaşmasını imzalamaya zorlamak” diyen Zakrevska, Ukrayna halkına birlik çağrısı yaptı: “Burada kırmaları gereken sadece bir kişi değil, hepimiziz ve dişlerini bizim üzerimizde kıracaklar.”