Jonathan Ross bir şeylerin ters gittiğini ilk kez geçen şubat ayında, Oslo’da Norveç parlamenterleri ve teknoloji yöneticileriyle konuşurken fark etti. Yapay zeka odaklı çip girişimi Groq’un 42 yaşındaki CEO’su, can çekişen şirketini canlandıracağını umduğu bir demonun ortasındaydı. Soruları neredeyse anında, bir insanın okuyabileceğinden daha hızlı yanıtlayabilen yapay zeka sohbet robotu soru yağmuru altında test ediliyordu. Ancak cevaplar biraz gecikiyordu. Bu durum, “süper hızlı yanıtlardan sorumlu” özel çipleri sergileyecek Groqpowered Avrupa Veri Merkezi’ni tanıtan Ross’u hayli sinirlendirdi.

Suçlu, kısa sürede bulundu: yeni kullanıcı akını… Ross’un Oslo toplantısından bir gün önce, bir teknoloji yatırımcısının “Yıldırım hızında bir yapay zeka cevap motoru” diyerek attığı övücü tweet viral olmakla kalmadı, çevrimiçi demoya tonlarca yeni trafik göndererek şirketin sunucularını zorladı. Çoğu zaman krizden fırsat çıkardı, bu kez de fırsattan bir kriz doğdu…

Ross’un sek iz yıl önce Groq’u kurduğunda düşüncesi, yapay zeka çiplerini bu alanda “çıkarım” olarak bilinen şey için tasarlamaktı. Yani yapay zekanın, öğrendiklerini yeni durumlara uygulayarak insan akıl yürütmesini taklit eden kısmını tasarlayacaktı. Bu sayede akıllı telefonunuzun bir fotoğrafta köpeğinizi terrier olarak tanımlamasını veya Papa Francis’i Balenciaga paltosu içinde gösteren bir görüntü oluşturmasını sağlayacaktı.

Sektörün devi Nvidia’yı tahtından indirmek isteyen, sadece böyle yeni girişimler değil. Hem Amazon hem de Microsoft, kendi yapay zeka çiplerini geliştiriyor. Ancak Groq’un “Dil İşleme Birimleri” (LPU’lar) olarak adlandırılan çipleri o kadar hızlı ki şans ondan yana. Şirketin yeni bir sunumunda bu çiplerin çıkarım işlemler inde Nvidia’nınkilere oranla dört kat daha hızlı, beş kat daha ekonomik ve enerji verimliliği açısından üç kat daha avantajlı olduğu vurgulanıyor. Finans kaynaklarına göre Groq, BlackRock liderliğinde en az 2 milyar dolar değerleme ile en az 350 milyon dolarlık devasa bir D Serisi yatırım sermayesi topluyor.

Groq’un finansman girişimlerine yatırım yapan General Global Capital’in kurucu ortağı Aemish Shah, “Çıkarım hızları, piyasadaki diğer her şeyden bariz bir şekilde daha iyi” diyor. Çiplerini iki yıl önce satmaya başlayan Groq, o zamandan beri Manhattan Projesi kökenli bir federal araştırma tesisi olan Argonne Ulusal Laboratuvarı gibi müşterileri bünyesine kattı. Bu laboratuvar, güneşi besleyen bir enerji türü olan nükleer füzyonu incelemek için Groq çiplerini kullandı. Ayrıca Suudi petrol şirketinin teknoloji kolu olan Aramco Digital de Groq çiplerini kullanmak için bir ortaklık imzaladı.

Groq, mart ayında geliştiricilerin çiplerini satın almadan kiralayabilecekleri GroqCloud’u piyasaya sürdü. Ayrıca onları cezbetmek için ücretsiz erişim olanağı sundu. Sonuçta ilk ay 70 bin kişi kaydoldu, sayı şu anda 280 bine ulaştı ve giderek de artıyor. 30 Haziran’da ödemeleri başlatan şirket, gelirlerini ve operasyonlarını büyütmek için eski bir Intel yöneticisi olan ve hâlen Groq’un operasyonlardan sorumlu üst düzey yöneticisi olan Stuart Pann’ı işe aldı. Pann iyimser, zira GroqCloud müşterilerinden gelen mesajların yüzde 40’ı daha fazla işlem gücü için ödeme talepleri …

Geçmişte Ross’un New York Üniversitesi’nde bilgisayar bilimleri hocası olan Prof. Yann LeCun da kısa bir süre önce Groq’a teknik danışman olarak katılan isimlerden. Meta başbilim insanı, “Groq çipi gerçekten işin şah damarına ulaşıyor” diyor. Bu da boşuna değil zira Ross Google’da, şirketin makine öğrenimi için optimize edilmiş “tensör işlem birimi” yarı iletkenlerini yaratan ekipte çalışmıştı. Groq’un ilk CEO’su olarak görev yapan Google mühendisi Doug Wightman ile birlikte Groq’u kurmak üzere 2016 yılında Google’dan ayrıldı. O yıl Groq, risk sermayesi fonu Social Capital liderliğinde 10 milyon dolarlık bir fon topladı. Ancak sonrasında yeni yatırımcılar bulmak kolay olmadı, nitekim Wightman da birkaç yıl sonra ortaklıktan ayrıldı.

Groq’da olup bitenlere hâlâ karşı çıkanlar var. Şirketin yaklaşan finansman turunu pas geçen bir risk sermayesi yatırımcısı, Groq’un yaklaşımına “yeni” dese de fikri mülkiyetinin uzun vadede savunulabilir olduğunu düşünmüyor. 1,5 milyar dolarlık yapay zeka altyapı şirketi Lambda Labs’in bulut yöneticisi Mitesh Agrawal, girişiminin bulut depolama alanında Groq ya da başka bir özel çip sunmayı planlamadıklarını söylüyor ve ekliyor: “ Şu anda Nvidia’nın ötesini düşünmek çok zor.”

Ross bunun yokuş yukarı bir tırmanış olduğunun farkında... “Sanki yılın çaylağıymışız gibi” değerlendirmesini yaptıktan sonra sözlerini şöyle tamamlıyor: “Henüz Nvidia’nın yakınında bile değiliz. Tüm gözler üzerimizde ve herkes bundan sonra şapkadan hangi tavşanı çıkaracağımızı merak ediyor.”