Trump etkisi: Şirketler çeşitlilik politikalarını değiştiriyor

ABD'de yüzlerce şirket, yıllık raporlarından "çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık" (DEI) ifadelerini hızla kaldırarak, eski Başkan Donald Trump yönetiminin hedef aldığı kurumsal değerlerden geri adım attı. Financial Times’ın FactSet verileri ve şirket dosyaları üzerinde yaptığı analizlere göre, ABD’nin en büyük 200’den fazla kurumsal grubu, DEI ve "çeşitlilik" gibi ilgili terimlere yapılan atıfları azalttı ya da tamamen kaldırdı.

Şirketler DEI ifadelerini yıllık raporlarından çıkardı

S&P 500 endeksindeki en büyük 400 şirketten, Trump’ın seçilmesinden bu yana yıllık rapor yayımlayanların %90’ı, DEI’ye yapılan en az bazı atıfları azalttı. Birçok şirket ise bu terimi tamamen terk etti. Bu rakamlar, seçim sonrası sona eren mali yılları kapsayan yıllık raporları baz alıyor ve Trump’ın “yasa dışı ve ahlaka aykırı ayrımcılık programları” olarak tanımladığı DEI karşıtı kampanyasının hızını ve etkisini gözler önüne seriyor.

Çeşitlilik raporları ve ödüller kaldırılıyor

Birçok şirket artık çalışanlarının ırksal dağılımına ilişkin istatistikleri raporlarında paylaşmıyor. DEI girişimleri için alınan ödüller ya da siyahi profesyoneller gibi belirli gruplar için oluşturulan iç destek ağlarına atıfta bulunulması da azaltıldı. İşe alım sitesi Indeed’in verileri, DEI ile ilgili iş ilanlarının 2022 ortasındaki zirve noktasından bu yana yarıya düştüğünü gösterirken, bazı şirketler çeşitlilik programlarını tamamen sonlandırdı.

Mastercard, Salesforce ve American Express dil değişikliğine gitti

Yıllık raporlarında DEI’ye ya da çeşitlilik gibi bileşenlerine yer vermeyen şirketlerin sayısı, kamuya açık bir şekilde çalışma politikalarını değiştirdiğini duyuran şirketlerden çok daha fazla. Mastercard, Salesforce, S&P Global, Palantir ve American Express, 2024 ve 2025 yıllarında yayımlanan yıllık raporları arasındaki dilde değişikliğe gitti. Birçok şirket, bunun yerine "kapsayıcılık" veya "ait olma" kavramlarını vurgulayarak, "tüm çalışanların" gelişebileceği bir kültür oluşturmak istediklerini ifade ediyor.

Trump’ın yürütme emirleri sonrası şirketler tedbir alıyor

Trump, ocak ayında göreve gelir gelmez federal kurumlarda DEI “ayrımcılığını” yasaklayan ve federal hükümet yüklenicilerinin, federal ayrımcılık karşıtı yasalara aykırı kapsayıcılık programları yürütmediklerini onaylamalarını gerektiren yürütme emirleri imzaladı. Ancak bu emirler, yönetimin hangi tür politikaları yasa dışı olarak değerlendirdiğini açıkça tanımlamadı. Deloitte, bu belirsizlik nedeniyle ABD hükümeti danışmanlık birimindeki çalışanlarına e-posta imzalarından cinsiyet zamirlerini kaldırmalarını söyledi.

İş dünyasında DEI girişimleri tehdit altında

Paradigm adlı kültür ve kapsayıcılık danışmanlığı yapan yazılım şirketinin CEO’su Joelle Emerson, yöneticilerin özellikle tedarikçi çeşitliliği girişimlerini ve belirli gruplara yönelik programları –örneğin kadınlara özel mentorluk programlarını– en yüksek riskli gördüğünü belirtti. Trump ayrıca federal kurumlara, kamuya açık şirketler ve diğer kuruluşlar üzerinde "potansiyel uyumluluk soruşturmaları" başlatmaları talimatını verdi ve böylece "yasa dışı ayrımcılık veya ayrıcalık" teşkil eden DEI programlarını caydırmaya yönelik bir plan başlattı.

Şirketler belirsizlik nedeniyle programları durduruyor

Gravity Research danışmanlık şirketinin başkanı Luke Hartig, DEI girişimlerine yönelik soruşturma tehdidinin yöneticilerde "ciddi bir endişe" yarattığını ve bunun onların "geceleri uykusuz kalmasına neden olan en büyük sorun" haline geldiğini ifade etti. Trump seçilmeden önce bile, S&P 500’deki en az 20 şirket 2021-2024 yılları arasında yayımlanan yıllık raporlarında bazı DEI ile ilgili terimleri çıkarmıştı.

Şirketler yeni stratejiler geliştiriyor

Meta, geçen ay yayımladığı en son yıllık raporunda, "İş gücümüzün gücü ve insan süreçleri" başlıklı bir bölüm ekledi. Önceki raporlarında ise "çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık" veya "çeşitli ve kapsayıcı iş yeri" gibi başlıklar kullanılıyordu. Sağ eğilimli aktivistler, şirketleri çeşitlilik programlarını durdurmaları için baskı altına alırken, Walmart ve Harley-Davidson geçen yıl aktivistlerin hedefi oldu.

DEI programlarının etkisi tartışma konusu

İlerici kesimler, bazı DEI girişimlerini, dezavantajlı grupların eşitliğini veya temsiliyetini önemli ölçüde artırmadan yalnızca yüzeysel olarak çeşitliliği teşvik etmekle eleştirdi. Ancak destekçiler, bu programların tarihsel olarak yeterince temsil edilmeyen gruplar için kariyer fırsatlarını ve ilerlemeyi iyileştirdiğini ve aynı zamanda iş performansını artırdığını savunuyor.

Bazı şirketler liyakati vurguluyor

Bazı şirketler DEI ifadelerini raporlarından çıkarırken, bazıları ise liyakate dayalı işe alımı vurgulayan ifadeler ekledi. Örneğin, Morgan Stanley, geçen ay yayımlanan son yıllık raporunda, "liyakat sistemi Morgan Stanley’nin yetenek geliştirme anlayışının merkezinde yer almaktadır" dedi.

Bazı şirketler DEI girişimlerine devam ediyor

Bazı şirketler, muhalefete rağmen çeşitlilik ve eşitlik girişimlerini sürdürmeye devam etti. Örneğin, Costco hissedarları kısa süre önce şirketin politikalarını devam ettirme yönünde ezici bir çoğunlukla oy kullandı. Telekomünikasyon devi Cisco’nun CEO’su ve ABD’nin en büyük şirket liderlerini bir araya getiren Business Roundtable’ın başkanı Chuck Robbins de ocak ayında şirketinin DEI girişimlerini güçlü bir şekilde savundu. Ancak grup, şubat ayında yayımlanan son çeyreklik raporunda "çeşitlilik" terimine yer vermedi.

Robbins, ocak ayında Axios’a verdiği röportajda, "çeşitli bir iş gücünün daha iyi olduğu gerçeğine karşı çıkamazsınız" dedi. "Bu, iş açısından fazla değerli."