Suriye'nin geçici başbakanı Muhammed el-Beşir kim?

Suriye’de Beşar Esad hükümetinin devrilmesinin ardından geçici başbakanlık görevine isyancı grupların desteğiyle Muhammed el-Beşir getirildi.

Ülke genelinde yaygın bir bilinirliği olmasa da Suriye'nin kuzeybatısında isyancıların kontrolündeki bir bölgede yönetim başında olan Muhammed el-Beşir yaptığı açıklamada 1 Mart'a kadar geçici yönetimin başında olacağını söyledi.

Beşir devlet televizyonundan yayınlanan açıklamasında “Bugün Kurtuluş Hükümeti’nden bir ekip ile rejim hükümetinden bazı isimlerin yer aldığı bir devir teslim toplantısı yaptık” dedi. Beşir’in arkasında iç savaş boyunca Esad’a karşı çıkanların kullandığı yeşil, siyah ve beyaz bayrak ile Suriye’de Sunni İslamcı isyancıların kullandığı siyah yazılı beyaz bir bayrak yer aldı.

Yeni yönetimde HTŞ lideri Ebu Muhammed Colani'nin ne rol alacağı henüz bilinmiyor. Pazar akşamı başkentteki Emevi Camii'nde ortaya çıkan Colani, zaferin "tüm Suriyeliler için olduğunu" söylemişti.

Muhammed el-Beşir kim?

Muhammed el-Beşir, HTŞ'nin İdlib'teki sivil yönetiminden sorumluydu.

9 Aralık'ta HTŞ lideri Ebu Muhammed Colani, görevden ayrılan Beşar Esad'ın son başbakanı Muhammed el- Celali ve el-Beşir'i bir arada gösteren bir video servis edildi. El-Beşir videoda takım elbiseli ve kravatlı yer aldı.

El-Beşir, Ocak ayından beri HTŞ'nin İdlib'de kurduğu Suriye Kurtuluş Hükümeti'nin başındaydı.

Burada yayınlanan özgeçmişe göre el-Beşir, 1983'te İdlib'de doğdu. Halep Üniversitesi'nde elektrik-elektronik mühendisliği okudu ve 2007’de mezun oldu.

2010 yılında Suriye Eğitim Bakanlığı'nın ileri seviye İngilizce kursunu tamamladı.

Bir dönem gaz santrallerinde çalıştı.

Yine HTŞ'nin sağladığı özgeçmişe göre 2021 yılında İdlib Üniversitesi'nde şeriat hukuku bölümünden "dereceyle" mezun oldu. Bu süreçte üniversitede dersler de verdi. 2021’de ayrıca Suriye Uluslararası Eğitim, Diller ve Danışmanlık Akademisi'nden idari planlama sertifikası ve proje yönetimi sertifikası da aldı.

Daha sonra Suriye Gaz Şirketi'ne bağlı bir gaz tesisinin kuruluşunda mühendis olarak görev yaptı.

Özgeçmişe göre el-Beşir'in idari planlama ve proje yönetimi eğitimleri de var.

Hayat normalde dönmeye başladı

Suriye'nin başkenti Şam'da, Esad'ın devrilmesinin ardından ilk kez bankalar ve benzeri dükkanlar yeniden açıldı. Trafik yeniden normale dönmeye başladı ve sokaklarda silahlı insanlar azaldı. İsyancılara yakın iki kaynak, komutanlarının, savaşçılara şehirlerden çekilmeleri ve polis ile iç güvenlik güçlerinin devreye girmesi talimatı verdiğini belirtti.

İlişkiler nasıl şekillenecek?

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Washington'ın Suriye'nin siyasi geçiş sürecini tamamen desteklediğini ve bunun kapsayıcı ve mezhepçi olmayan bir yönetim sağlamasını istediğini söyledi.

ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Yardımcısı Jon Finer, Reuters'a yaptığı açıklamada, Washington'ın isyancı gruplarla nasıl ilişki kuracağı konusunda hâlâ çalışmalarını sürdürdüğünü belirtti.

ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Matthew Miller, HTŞ’nin yabancı terörist grubu olarak tanınmasının değiştirilip değiştirilmeyeceği sorusuna yanıt vermedi. Ancak bu tanım, ABD’nin örgüte yardım etmesini engelliyor.

ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Matthew Miller, Washington'ın HTŞ'nin yabancı terörist organizasyon olarak tanımlanmasını değiştirip değiştirmeyeceği konusunda yorum yapmayı reddetti. Miller "Yıllar içinde, güç kazanan ve azınlıklara saygı göstereceklerini, dini özgürlüğü koruyacaklarını, kapsayıcı bir şekilde yöneteceklerini vaat eden birçok militan grup gördük, ancak sonunda bu vaatleri yerine getirmediler” dedi. Bu tanım, ABD'nin gruba yardım etmesini engelliyor.

Miller ayrıca ABD'nin HTS'den, 2012'de Suriye'de kaçırılan Amerikalı gazeteci Austin Tice'ı bulup serbest bırakmalarını istediğini söyledi. Bu durumun Washington için bir "öncelik" olduğunu belirtti.

Ya Türkiye? 

Uzmanlara göre Esad'ın devrilmesinin Türkiye'yi yakından ilgilendiren ilk önemli sonuçlarından birisi son 13 yılın aksine artık Şam'da doğrudan ilişki kurulabilecek bir yönetimin bulunacak olması. Diğer yandan HTŞ'nin "terör örgütü" olarak tanımlanması pek çok ülke gibi Türkiye açısından da bir çelişki. 

Ankara'nın ilerleyişinde HTŞ'ye destek verip vermediği ya da yeşil ışık yakıp yakmadığı gibi tartışmalar son birkaç haftadır gündemdeydi. HTŞ, El Kaide ile olan kökenleri nedeniyle Türkiye ve pek çok Batı ülkesi tarafından terör örgütü olarak tanımlanıyor.

Öte yandan Suriye ile ilgili Türkiye'yi önümüzdeki dönemde yakından meşgul edecek bir diğer konu başlığı ise kuzeydeki Kürt bölgesi nedeniyle duyduğunu belirttiği güvenlik endişesi ve TSK'nın Suriye'deki mevcudiyeti. Uzmanlar Türkiye'nin bu konuda elinin rahatlayabileceğini değerlendiriyor.