Rusya dünyanın en büyük nükleer santral üreticisi olmak istiyor

Rusya, yapay zeka ve gelişmekte olan pazarların artan enerji ihtiyacına yanıt olarak yurt dışında 10’dan fazla nükleer ünite inşa ediyor. Kremlin’in sürdürülebilirlik alanında uluslararası iş birliğinden sorumlu özel temsilcisi Boris Titov, Moskova’nın küresel etkisini artırma çabalarını nükleer enerji alanında yoğunlaştırdığını açıkladı.  

Nükleer projeler hız kazandı  

Rusya, Bangladeş, Çin, Mısır, Hindistan, İran ve Türkiye gibi ülkelerde nükleer santraller inşa ederek, küresel enerji piyasasındaki payını artırmayı hedefliyor. Titov, ülkesinin “dünyanın en büyük nükleer santral inşaatçıları” arasında yer almayı amaçladığını belirterek, “Dünya çapında 10’dan fazla farklı ünite inşa ediyoruz. Çok fazla enerjiye ihtiyacımız var ve bunu nükleer olmadan sağlayamayız. Nükleer enerji güvenli, sera gazı yaymıyor ve çok temiz” dedi.  

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), bu yıl yaptığı tahminde, 2050 yılına kadar küresel nükleer enerji kapasitesinin yüzde 155 artarak 950 gigawatt’a ulaşacağını öngörmüştü. Titov, bu artışın özellikle gelişmekte olan ülkelerin temiz enerji ihtiyacını karşılamada kritik bir rol oynayacağını vurguladı. Aynı zamanda yapay zeka kullanan veri merkezlerinin de yoğun enerji talebi nedeniyle nükleer enerjiyi tercih ettiğini belirtti.  

Rusya, 54 ülkede nükleer projeler yürütüyor  

Rusya’nın büyüyen nükleer enerji portföyü, reaktör inşaatı, yakıt sağlama ve teknik hizmetleri kapsayarak 54 ülkeye ulaşıyor. Bu kapsamlı projeler, Norveç Uluslararası İlişkiler Enstitüsü tarafından Nature Energy dergisinde yayımlanan bir makalede detaylandırıldı. Titov, Macaristan’daki Paks 2 santralinin yanı sıra Bangladeş ve Türkiye’deki nükleer projeleri öne çıkardı.  

Rusya, Özbekistan’da küçük modüler reaktörlerle bir santral inşa etmeyi planlarken, Burkina Faso’daki yönetimle 2023 yılında bir anlaşma imzaladı. Financial Times’ın raporuna göre, dünya genelinde inşa edilen yeni nükleer reaktörlerin üçte birinden fazlasında Rusya’nın payı bulunuyor.  

Batı'dan Rusya'ya nükleer karşıtı hamleler  

Batılı ülkeler, Rusya’nın nükleer sektördeki hakimiyetini kırmaya çalışıyor. ABD, mayıs ayında Rusya’dan zenginleştirilmiş uranyum ithalatını yasakladı. Doğu Avrupa’daki birçok ülke, Rusya’nın tam ölçekli Ukrayna işgalinin ardından Sovyet döneminden kalma reaktörlerine uygun yakıt tedariki için ABD’li Westinghouse ile anlaşmalar imzaladı.  

Avrupa Birliği, 2027 yılına kadar Rusya’dan nükleer yakıt ithalatını tamamen sona erdirmeyi hedefliyor. AB enerji komiseri Dan Jørgensen, nükleer tedarik zincirinin tamamını gözden geçireceklerini belirtti. Ancak Macaristan Başbakanı Viktor Orbán ve Slovakya Başbakanı Robert Fico, Rusya’nın sivil nükleer enerji sektörüne yönelik herhangi bir kısıtlamayı veto edeceklerini açıkladı.  

Gazprombank yaptırımları endişe yarattı  

Rusya’nın nükleer enerjideki güvenilirliği konusunda bazı şüpheler bulunsa da AB yetkilileri, Rosatom’un bu alandaki güvenilirliğini korumakta çıkarı olduğunu belirtiyor. Ancak daha acil bir sorun, ABD’nin Gazprombank’a yönelik yaptırımları oldu. Bu banka, Rusya’ya enerji ödemelerinde kritik bir rol oynuyor. Yaptırımlar, Macaristan’daki Paks 2 santrali hariç sivil nükleer enerjiyi kapsam dışında bıraktı. Macaristan Dışişleri Bakanı Péter Szijjártó, bu muafiyetin “tamamen siyasi bir karar” olduğunu söyledi.  

Gelişmekte olan ülkeler nükleere yöneliyor

Birçok gelişmekte olan ülke, temiz enerji hedeflerine ulaşmak için nükleere yöneliyor ve bu da Rusya için yeni pazar fırsatları doğuruyor. Malezya Doğal Kaynaklar ve Çevresel Sürdürülebilirlik Bakanı Nik Nazmi Nik Ahmad, ülkesinin nükleer enerjiye giriş yapmayı incelediğini belirtti. Nik Nazmi, Malezya hükümetinin nükleer projeler konusunda “tüm büyük oyuncularla” görüştüğünü, ancak belirli bir ülkeyi işaret etmediğini söyledi.  

Kasım ayında Azerbaycan’da düzenlenen Birleşmiş Milletler COP29 iklim zirvesinde konuşan ABD Ulusal Güvenlik Konseyi İklim ve Enerji Direktörü Jake Levine, Washington’ın ülkelerin nükleer enerji için Çin veya Rusya’ya yönelmesinden endişe duyduğunu belirtti. Levine, küresel rekabetin nükleer enerji sektöründe büyük bir sorun olduğunu vurguladı.

Akkuyu NGS'de son durum

Türkiye'nin ilk nükleer santrali haline gelecek olan Akkuyu NGS'de inşaat çalışmaları devam ediyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Mersin'de yapımı süren Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nde (NGS) ilk reaktörün 2025'te deneme üretimine alınacağını belirtti. Projenin son ünitesi 2028'de inşa edilecek.