Nesli tükenen hayvanları kurtarmaya çalışan milyarder CEO

Girişimci Ben Lamm ve Harvard'lı genetikçi George Church, yünlü mamutları geri getirmek için 2021 yılında Colossal Biosciences'ı kurdu. Bunu eğer başarabilirlerse çevre, iklim değişikliği ve hatta sağlık hizmetleri için dünyada gerçek bir etkileri olacak. Kısa bir süre önce TWG Global liderliğinde 10,2 milyar dolar değerleme üzerinden 200 milyon dolar toplayan şirketin CEO'su Lamm, Forbes'un tahminlerine göre şu anda 3,7 milyar dolar değerinde bir milyarder. Bir şirket haline gelmeden yıllar önce laboratuarında konsept üzerinde çalışmaya başlayan Church'ün Colossal'da bir hissesi bulunmuyor. “Milyarder olmamam, Ben'in milyarder olması kadar ilginç” diyen Church, “Bir milyar dolarım olsaydı, onu sadece buna harcardım” diye ekledi.

70 yaşında olan ve çılgın fikirleriyle tanınan Church, 2008'den beri tarih öncesi yünlü mamutun genomunu dizileme üzerinde çalışıyordu. “Jurassic Park'ı okuyan neslin bir parçasıydım” dedi. Birçokları gibi o da çocukken büyük, tüylü, soyu tükenmiş yaratıklara karşı bir sevgi besliyordu ancak çoğunun aksine o aynı zamanda genomik dizileme konusunda da uzmandı. 1984 yılında, insan patojeni H. pylori (mide ülserine neden olabilir) için ilk genom dizilimi ile sonuçlanan ilk genomik dizileme yöntemini geliştirdi. Ayrıca 50 kadar biyoteknoloji şirketinin kurucu ortağı.

Colossal'ın kuruluşu

Church'ün yünlü mamut hayalleri, onları bir işe dönüştürme düşüncesi olmadan laboratuvarında başladı. Fikir o kadar uçuktu ki yatırımcılara bile götürmedi. Church, “Kimsenin bunu finanse etmeyeceğinden o kadar emindim ki sormadım bile” dedi. 2013'te bir konuşma yaptıktan sonra Peter Thiel'den 100 bin dolar aldı. Bu para araştırmasını desteklemek için yeterli bile değildi. “Temelde finansman açısından yaşam destek seviyelerindeydik ve sonra Ben geldi ve gerçekten muazzam bir şekilde para toplamaya yardımcı oldu” diye konuştu.

43 yaşındaki Lamm, daha önce her biri nihayetinde satın alınan beş şirketin kuruculuğunu ya da kurucu ortaklığını yapmıştı. Bunlardan biri de Josh Kushner'in girişim şirketi Thrive Capital tarafından 2023 yılında açıklanmayan bir meblağ karşılığında satın alınan yapay zeka destekli karar verme yazılım şirketi Hypergiant. Lamm, 2019 yılında hâlâ Hypergiant'tayken, yünlü mamut üzerine yaptığı çalışmalarla ilgili bir makale okuduktan sonra Church'e ulaştı. İkili, Church'ün Harvard'daki laboratuvarında bir araya geldi ve nihayetinde Eylül 2021'de 15 milyon dolarlık fonla Colossal'ı kurdu.

Soyu tükenmeye dair çalışmalar, Kuzey Kutbu'nun donmuş topraklarından yünlü mamut kalıntılarının çıkarılması ve tarih öncesi yaratığın genomunun sıralanarak yaşayan en yakın akrabası Asya fili ile arasındaki farkın anlaşılmasıyla başladı. Church ve araştırmacıları, Buzul Çağı devini hayata döndürmek amacıyla genomları araştırmak, anlamak ve karşılaştırmak için özel araçlar yarattı. Şirket, esasen soğuğa dayanabilecek bir mamut-fil meleziyle sonuçlanacak genetik mühendisliği tekniklerini kullanıyor.

Altı ila sekiz ton ağırlığında olduklarına inanılan yünlü mamutlar, otlayarak ve ağaçları çiğneyerek kuzey otlaklarının korunmasına katkıda bulundukları, donmuş toprakların çözülmesini yavaşlattıkları ve organik karbonun yüzeyin altında depolanmasına yardımcı oldukları düşünüldüğü için önemli kabul ediliyor. Bu iklim felaketini önlemede önemli bir faktör. Colossal 2028 yılına kadar yünlü bir mamut yavrusu yaratmayı umuyor. Ancak şirketin hedefindeki tek soyu tükenmiş hayvan mamut değil: Dodo ve Tazmanya kaplanı da gündemde. Lamm, mamutun nesli tükenen ilk hayvan olacağına inanmadığını, şirketin dodo (1681'de nesli tükenmişti) ya da Tazmanya kaplanını (1982'de resmen nesli tükendiği ilan edildi) diriltmeye daha yakın olduğunu ima etti ancak bu canlılardan hangisinin ilk olabileceğini söylemeyi reddetti.

435 milyon dolar topladı

Colossal, vizyonunu gerçekleştirmek için Breyer Capital ve Draper Associates'in yanı sıra milyarderler Mark Walter ve Thomas Tull'un yatırım şirketi TWG Global'in de aralarında bulunduğu üst düzey yatırımcılardan toplam 435 milyon dolar topladı. Henüz bu çabalardan gelir elde etmemiş olsa da, iki yeni girişim daha kurdu: Hesaplamalı biyoloji platformu Form Bio (2022'de) ve biyolojik geri dönüşüm şirketi Breaking (2024'te).

Colossal'ın gelirinin olmaması, şirketin 10,2 milyar dolarlık göz kamaştırıcı değerlemesinin, yatırımcıların mevcut işinden ziyade Jurassic Park benzeri bu bilimin gelecekteki potansiyeline olan inancına dayandığı anlamına geliyor. Aynı zamanda Guggenheim Partners'ın CEO'su olan Walter, son finansman turunu duyuran bir açıklamada, “Colossal, hem yok oluşu ortadan kaldırmak hem de türleri korumak için yapay zeka, hesaplamalı biyoloji ve genetik mühendisliğinin kesiştiği noktada çalışan lider şirkettir” dedi.

UC Santa Cruz'dan izinli olan Colossal'ın baş bilim sorumlusu Beth Shapiro, “Colossal'a yatırılan paranın geleneksel koruma yaklaşımlarına yatırılması gerekmez mi gibi pek çok soru alıyoruz. Geleneksel koruma yaklaşımları Colossal'ın aldığı yatırımı almalı ancak bu yeni para, yeni insanlar ve yeni fikirler umutsuzca ihtiyacı olan bir alan için” ifadelerini kullandı. 

Lamm daha uzun vadede, bir zamanlar nesli tükenmiş canlıların ve kritik derecede tehlike altında olanların birden fazla doku türünden oluşan bir kütüphane gibi çalışan ve araştırmacıların güvenebileceği biyo-kütüphanelerin yanı sıra nesli tükenmiş türleri geri getirmek veya nesli tükenmekte olanları kurtarmak için hükümet sözleşmelerinin potansiyeline inanıyor. Şirketin bilimsel ilerlemesinin, yok oluşun ne kadar zaman alabileceğini ya da bunun gerçekleşip gerçekleşemeyeceğini merak eden şüphecileri bir kenara ittiğine işaret ediyor. Lamm, “Şu anda sadece bilime odaklanmış durumdayız çünkü bilim işe yaramazsa bunların hiçbir önemi yok” dedi.