Kanada’da başbakanlık yarışını kazanan Mark Carney kimdir?

Kanada'nın Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkilerinde yaşanan krizin ortasında, Kanada Liberal Partisi pazar günü Justin Trudeau'nun yerine parti lideri ve ülkenin başbakanı olarak ve Başkan Trump'la mücadele etmek üzere finans piyasalarında derin deneyime sahip bir başkan seçti. 2008 küresel mali krizinde Kanada Merkez Bankası'nı ve Brexit sürecinde İngiltere Merkez Bankası'nı yöneten 59 yaşındaki Mark Carney, eski maliye bakanı Chrystia Freeland ile girdiği liderlik yarışını kazandı. Liberal Parti üyeleri tarafından kullanılan oyların yüzde 85.9 gibi çarpıcı bir oranını kazandı. Parti liderlerine göre 150 binden fazla kişi oy kullandı.

“Amerikalılar hata yapmamalı”

“Amerika Kanada değildir ve Kanada hiçbir zaman, hiçbir şekilde Amerika'nın bir parçası olmayacaktır” diyen Carney, coşkulu bir kalabalığa hitaben yaptığı kabul konuşmasında doğrudan Trump'ın Kanada'yı 51. eyalet yapmak istediği yönündeki tehdidine değindi. Yeni parti lideri, “Bu kavgayı biz istemedik. Amerikalılar hata yapmamalı. Hokeyde olduğu gibi ticarette de Kanada kazanacak” dedi. 

Carney’nin bu hafta hızlı bir şekilde başbakan olarak yemin etmesi ve Trudeau dönemini resmen sona erdirmesi bekleniyor. İlk ve en acil görevi, Trump'ın Kanada ekonomisi ve egemenliğine yönelik tehdidini yönetmek olacak. Ancak Carney'nin Parlamento'da bir sandalyesi olmadığı için başbakan olarak yemin ettikten kısa bir süre sonra federal seçim çağrısı yapması bekleniyor. Seçimlerde Muhafazakar Parti lideri Pierre Poilievre ile karşı karşıya gelecek.

NATO ve yüzölçümü bakımından dünyanın en büyük ikinci ülkesi olan Kanada'da direksiyona geçmek için çok önemli bir dönem. Trump, ekonomiyi felce uğratmakla tehdit eden Kanada mallarına yönelik gümrük vergisi arayışları ve ilhakla ilgili tehditkar yorumlarıyla Kanada siyasetine damgasını vurmuş durumda. Carney, Kanada'nın benimsediği misilleme tarifelerini desteklediğini söyledi. “Hükümetim, Amerikalılar bize saygı gösterene kadar gümrük vergilerimizi uygulamaya devam edecek” dedi.

Muhafazakar Parti’yle aradaki fark kapanmaya başladı

Kanadalı seçmenler kamuoyu araştırmacılarına, Carney'nin seçimine ve federal seçimlerde gelecekteki kararlara rehberlik eden kilit sorunun Trump'a en iyi kimin karşı koyabileceği olduğunu belirttiler. Kanada'nın kuralları uyarınca federal seçimlerin ekim ayına kadar yapılması gerekiyor. Poilievre liderliğindeki Muhafazakar Parti, anketlerde Liberallere karşı uzun süredir 20 puanın üzerinde bir üstünlük sağlamıştı ancak Trudeau'nun istifasını açıklaması ve Trump'ın Kanada'ya karşı hamleler yapmaya başlamasından bu yana aradaki fark kapanmaya başladı.

Son kamuoyu yoklaması, katılımcıların çoğunun Liberal Parti'yi seçimlere götürmesi halinde Carney'i Poilievre'ye tercih edeceğini gösteriyor. Anketler ayrıca Kanadalıların Carney'nin Poilievre yerine Trump ile müzakere etmesini istediğini de gözler önüne seriyor. Poilievre anketlerde ciddi bir gerileme yaşadı, çünkü bazı seçmenler onu ideolojik olarak Trump'a çok yakın görüyor.

Mark Carney, 2013 yılında göreve geldiğinde 300 yılı aşkın tarihinde İngiltere Merkez Bankası'na başkan olan ilk İngiliz olmayan kişiydi. Carney, İngiltere'nin en üst düzey bankacılık görevi için seçilmeden önce, ülkenin merkez bankası olan Kanada Merkez Bankası'nın başkanı olarak ülkesini Büyük Durgunluk'tan çıkarmıştı. Ancak çoğu başbakanının aksine Carney hiç siyasi görevde bulunmadı. Carney, Goldman Sachs için New York, Londra ve Tokyo gibi yerlerde çalışarak dünyayı dolaşmış olsa da uzak kuzey kasabası Fort Smith'te doğdu.

Merkez Bankası’ndaki liderliği hala övülüyor

Bir lise müdürünün oğlu olarak Harvard Üniversitesi'ne burslu olarak gitti ve burada Kanada’da öne çıkan bir spor olan buz hokeyi oynadı. 1995 yılında Oxford Üniversitesi'nden ekonomi alanında doktora derecesini aldı. 2003 yılında özel sektörden ayrılarak Kanada Merkez Bankası'na başkan yardımcısı olarak katıldı ardından Maliye Bakanlığı'nda kıdemli bakan yardımcısı olarak çalıştı.

2007 yılında, küresel piyasalar çökmeden ve ülke derin bir resesyona girmeden kısa bir süre önce Kanada Merkez Bankası başkanlığına atandı. Merkez bankasındaki liderliği, ülkenin krizin en kötüsünden kaçınmasına yardımcı olduğu için yaygın olarak övülüyor. Her ne kadar merkez bankacıları ihtiyatlı davranmakla ünlü olsalar da faiz oranlarını önemli ölçüde düşürdükten sonra en az bir yıl boyunca düşük tutma niyetleri konusunda açıktı.

İngiltere Merkez Bankası’nı modernleştirdi

Bu hamle, piyasalar çöktüğünde bile işletmelerin yatırım yapmaya devam etmesine yardımcı olduğu için itibar gördü. Londra'ya geri döndüğünde de bu kez İngiltere Merkez Bankası Başkanı olarak benzer bir yaklaşım sergiledi. Banka'nın Threadneedle Street'teki merkezinde görev yaptığı süre boyunca kurumun çalışma biçiminde önemli değişikliklere imza attı. Görev süresinin başında Banka, Finansal Hizmetler Otoritesi'nin kaldırılmasının ardından finansal düzenleme sorumluluğunu üstlendi.

Bankayı modernleştirdiği ve selefine kıyasla medyada çok daha sık göründüğü söyleniyor. 2015 yılında Banka, faiz oranı toplantılarının sayısını yılda 12'den sekize indirdi ve faiz oranı kararlarının açıklanmasının yanı sıra tutanakları da yayınlamaya başladı. 2014 yılında bağımsız bir İskoçya'nın pound kullanmaya devam etmek istemesi halinde yetkilerini Birleşik Krallık'a devretmek zorunda kalabileceği uyarısında bulundu. Brexit referandumundan önce de AB'den ayrılma yönünde verilecek bir oyun resesyona yol açabileceği uyarısını yaptı.

Carney aynı zamanda sürdürülebilirlik savunucusu olarak da biliniyor. 2019 yılında BM iklim değişikliği özel temsilcisi oldu ve 2021 yılında iklim değişikliğiyle mücadele için çalışan banka ve finans kuruluşlarından oluşan Net Sıfır İçin Glasgow Finans İttifakı'nı başlattı.

Yıllardır siyasi hedefleri olduğu söyleniyordu ancak 59 yaşındaki siyasetçi yakın zamana kadar bu fikri bir kenara itmişti. Ancak Trudeau'nun ocak ayında maliye bakanı Chrystia Freeland'in kabinesinden ayrılmasıyla işler değişti ve Trudeau'nun anketlerdeki düşüşü ile birlikte başbakanın istifasını açıklamasına yol açan bir parti kavgasına neden oldu.

Raporlar Trudeau'nun Freeland'in yerine Carney'i maliye bakanlığına getirmeyi planladığını öne sürüyordu. Hatta kişisel bir dost olan Freeland, Trudeau'nun yerine geçme yarışında ona karşı aday oldu. Ancak Carney, Kanadalıların mallarına yüksek gümrük vergileri uygulayan Trump'a karşı koyabilecek en donanımlı kişi olarak kendisini göstererek açık ara kazandı. Carney geçen ayın sonlarında yapılan bir liderlik tartışmasında “Krizleri nasıl yöneteceğimi biliyorum. Böyle bir durumda, kriz yönetimi açısından deneyime ve müzakere becerilerine ihtiyacınız var” diye konuştu.