İtalya’nın vergi sistemi mercek altında: Zenginler kayırılıyor mu?

Yeni bir araştırmaya göre İtalya'nın vergi sistemi, toplumun en varlıklı yüzde 7'sinin düşük ve orta gelirlilerden oransal olarak daha az vergi ödemesine yol açıyor ve Avrupa'nın en borçlu ülkelerinden birinde eşitsizliği körükleyerek kamu maliyesine zarar veriyor.

Gelişmiş ülkelerde, mali danışmanların ve yatırımlardan alınan düşük vergilerin yardımıyla zenginler, sermaye getirilerini en üst düzeye çıkarmanın ve vergi faturalarını azaltmanın yollarını buluyorlar. Bu sayede birçok ülkede en üstteki yüzde 1-2'lik kesim genellikle alttakilere göre oransal olarak daha az vergi ödüyor. Ancak aralarında eski Hazine yetkilisi Alessandro Santoro'nun da bulunduğu beş ekonomist tarafından yapılan çalışmaya göre İtalya'daki sistemde bulunan çarpıklıklar gelir ve servet ölçeğinde çok daha erken ortaya çıkıyor.

Euro bölgesinin üçüncü büyük ekonomisinde tartışmalara yol açan çalışma, sistemin sadece en üstteki yüzde 1-2'lik kesim için değil, süper zenginlerin yanı sıra orta-yüksek maaşları da kapsayan en üstteki yüzde 7'lik kesim için de vergileri azalttığını gösteriyor. Aşamalı vergilendirme, ne kadar çok şeye sahipseniz, kazancınızın ve mal varlığınızın bir oranı olarak o kadar çok ödeme yapmanız anlamına geliyor. Santoro Reuters'a verdiği demeçte, “İtalya'daki gerilemenin benzer ekonomilere kıyasla dikkat çekici olduğuna ve yaklaşık 450 bin euroluk servetle 76 bin euronun üzerindeki gelirleri etkilediğine dair kanıtlar var” dedi.

Birçok ekonomist bu durumun İtalya'nın genel ekonomisi için önemli sonuçları olacağını söylüyor. Uzmanlara göre orta ve yüksek gelirlilerden alınan vergilerin artırılması, yoksulluğun yıllardır arttığı ülkede eşitsizliği azaltacak ve bölgenin en büyük ikinci borcuna sahip Roma’nın yükünü azaltmasını sağlayacağını söylüyorlar. Ayrıca bu değişiklik zenginlere göre gelirlerinin oransal olarak daha fazlasını harcayan düşük gelirlilerin vergilerini düşürmek için de alan sağlayabilir ve büyümeye yardımcı olabilir. 

Yük eşit dağılmıyor

Bir Hazine sözcüsü hükümetin vergi artışına karşı olduğunu söyledi ve Roma'nın 2025 bütçesinde düşük ve orta gelirliler için vergi indirimlerine işaret etti. İtalya, gayrisafi yurtiçi hasılanın yüzde 41,5'ine tekabül eden vergileriyle nispeten yüksek vergili bir ülke. Ancak bu yük eşit olmayan bir şekilde dağılmış durumda.

Ülkede, zenginler için tipik gelir kaynağı olan bazı mülkler ve finansal varlıklar için düşük vergilendirme, serbest meslek sahipleri için uygun oranlar ve ihmal edilebilir veraset vergisi var. Bu arada, Avrupa Komisyonu verilerine göre İtalya'daki düşük ücretli çalışanlar brüt ücretlerinin büyük bir kısmını vergi ve sosyal güvenlik katkı paylarına ayırıyor. Milano Statale Üniversitesi'nde ekonomi profesörü ve Başbakan Giorgia Meloni'nin selefi Mario Draghi'nin eski yardımcısı Marco Leonardi, “Vergi oranlarında ekstrem bir karışım seçtik” dedi. Finansal yatırımların çoğu yüzde 12,5 ila yüzde 26 gibi düşük bir oranda vergilendirilirken, mülk kiraları yüzde 21 gibi sabit bir oranda vergilendirilebilmekte. Buna ek olarak insanların birincil konutları vergilendirilmiyor.

Meloni'nin sağcı hükümetine destek veren serbest meslek sahipleri 85 bin euro'ya kadar olan yıllık gelirleri için sadece yüzde 15 vergi öderken, bordrolu çalışanlar için en yüksek vergi bandı olan yüzde 43, yıllık 50 bin euro'nun üzerindeki gelirler için geçerli.

Orta sınıf yükü

Hazine verilerine göre bu çarpıklıkların bir sonucu olarak, vergi mükelleflerinin yüzde 21'ini oluşturan ve yılda 29 bin ila 75 bin euro arasında kazanan kişiler, gelir vergisi gelirlerinin yüzde 40'ından fazlasına katkıda bulunuyor. Fransa'da yaklaşık 18 milyar, Almanya ve İngiltere'de ise 9 milyar Euro olan veraset vergisi yılda sadece 1 milyar euro getiriyor. “Veraset vergisi önemsiz denecek kadar düşük” diyen Leonardi, Meloni'nin bu vergideki marjinal bir artışla bile orta gelirliler için vergi indirimlerini finanse edebileceğini sözlerine ekledi.

Orta sınıf üzerindeki yükü hafifletme baskısı altındaki hükümet, 50 bin ile 60 bin euro kazananların vergilerini düşürmek için 2025 bütçesinde 2,5 milyar euro bulmakta zorlanıyor. Meloni kısa bir süre önce milyonerleri ülkeye çekmeyi amaçlayan ve yurtdışında kazanılan gelirler üzerindeki tartışmalı vergiyi iki katına çıkardı.