İran-İsrail Gerginliği Ham Petrol Fiyatlarını Artırdı
Goldman Sachs'a göre, İsrail’in İran’a yönelik bir misillemede bulunması ve bu nedenle İran’ın petrol üretiminde bir düşüş yaşanması durumunda, petrol fiyatlarının varil başına 20 dolar artması bekleniyor.
Petrol hafta başında kısa süreliğine de olsa 70 doların altını görmüştü. Özellikle Suudi Arabistan'ın üretim sınırlamasını kaldıracağı iddiaları nedeniyle fiyatlar gevşiyordu. İran'ın İsrail'e yaptığı füze saldırısının ardından petrol fiyatları yükselişe geçti. Cuma sabah 07.50 itibarıyla Brent petrolün varil fiyatı 77,51 dolardan Batı Texas türü (WTI) ham petrolün fiyatı ise 73,64 dolardan işlem görüyor.
Varil başına 20 dolar artış bekleniyor
Goldman Sachs’ın küresel emtia araştırmaları eş başkanı Daan Struyven, CNBC’nin “Squawk Box Asia” programında yaptığı açıklamada, “İran’ın günlük üretiminde 1 milyon varillik kalıcı bir düşüş yaşanırsa, önümüzdeki yıl petrol fiyatlarının varil başına yaklaşık 20 dolar civarında bir artış göreceğini tahmin ediyoruz” dedi.
Struyven, bu tahminin, petrol üretici ülkelerin oluşturduğu OPEC+ grubunun üretimi artırmayacağı varsayımı altında yapıldığını belirtti. Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi kilit OPEC+ üyelerinin, üretim kayıplarını kısmen telafi etmeleri durumunda ise petrol piyasalarının varil başına 10 dolardan daha az bir artış göreceği öngörülüyor.
Orta Doğu'daki gerilim petrol piyasalarında büyük kesintiye yol açtı
Geçtiğimiz yıl 7 Ekim’de İsrail ile Hamas arasında başlayan çatışmalar, petrol piyasalarında büyük bir kesintiye yol açmamıştı. ABD'nin artan petrol üretimi ve Çin'den gelen düşük talep nedeniyle petrol fiyatları üzerinde baskı oluşmuştu. Ancak bu hafta, İran’ın İsrail’e yönelik balistik füze saldırısının ardından bölgede artan gerilim, petrol piyasalarındaki hareketliliği artırdı. ABD ham petrol fiyatları, bu hafta üç işlem günü üst üste yükseliş kaydetti.
İran, OPEC üyesi olarak küresel petrol piyasasında önemli bir aktör. Günlük yaklaşık dört milyon varil petrol üretiyor ve dünya petrol arzının yüzde 4’ü risk altında olabilir. İsrail’in, İran’ın petrol altyapısına yönelik bir saldırı gerçekleştirmesi halinde bu arzın büyük bir kısmı kesintiye uğrayabilir.
Kharg Adası ve Hürmüz Boğazı tehlikede
MST Marquee’de kıdemli enerji analisti olan Saul Kavonic, İran’ın ham petrol ihracatının yüzde 90’ının gerçekleştirildiği Kharg Adası’nın hedef alınma potansiyeline dikkat çekti. Kavonic, “Daha büyük endişe, Hürmüz Boğazı'ndaki geçişleri etkileyebilecek daha geniş bir çatışmanın başlamasıdır” dedi.
Diğer analistler de İsrail’in İran’ın petrol endüstrisine saldırması durumunda Hürmüz Boğazı'ndaki arz kesintilerinin ciddi bir endişe kaynağı olabileceğini belirtiyor. İran, petrol sektörünün hedef alınması durumunda daha önce Hürmüz Boğazı'ndaki geçişleri aksatma tehdidinde bulunmuştu. Bu stratejik su yolu, dünya petrolünün yaklaşık beşte birinin geçtiği bir kanal olup Orta Doğu’daki petrol üreticilerini küresel pazarlara bağlayan kritik bir öneme sahiptir.
Biden'ın belirsiz açıklaması fiyatları hareketlendirdi
ABD Başkanı Joe Biden, Perşembe günü İran’ın petrol tesislerine yapılacak olası bir İsrail saldırısına ABD’nin destek verip vermeyeceği sorusuna, “Bunu tartışıyoruz. Bunun biraz... Neyse.” şeklinde belirsiz bir yanıt verdi. Petrol analistlerine göre bu açıklama, fiyatların yükselmesine neden oldu.
Fitch Solutions’ın BMI birimi tarafından Çarşamba günü yayımlanan bir notta, “Tam ölçekli bir savaş durumunda Brent petrolü muhtemelen 100 dolar/varil seviyesini aşacak, boğazın kapanması halinde ise fiyatlar 150 dolar/varil veya daha fazlasına çıkacaktır” denildi.
Tam ölçekli bir savaş olasılığının nispeten düşük olduğu belirtilse de, her iki tarafın da yanlış bir adım atma riskinin arttığı vurgulandı.
Bazı sanayi analistleri, OPEC+'nın İran ihracatındaki bir kesintiyi telafi edecek yeterli yedek kapasiteye sahip olduğunu belirtse de, küresel petrol kapasitesinin büyük bir kısmı Orta Doğu’da, özellikle de Körfez ülkelerinde yoğunlaşmış durumda. Bölgede olası daha geniş çaplı bir çatışma, bu kapasiteyi de tehdit edebilir.
