Elon Musk’a Göre Tesla'nın Geleceği Sürücüsüz Robotaksilerde Ancak Waymo'nun Çok Gerisindeler
Elon Musk'ın Burbank, Kaliforniya'daki Warner Brothers Stüdyoları'nda düzenlediği Tesla "CyberCab" şovunda, şirketin milyarder CEO'sunun Tesla'nın fütüristik taksi filosunun temelini oluşturacak yeni bir elektrikli model duyurdu. Musk, "We, Robot" olarak adlandırılan ve sadece davetlilerin katılabildiği etkinlikte, Tesla için böyle bir işletmenin gelir getirici potansiyelini tanıttı.
Yatırımcıları ve Tesla hayranlarını heyecanlandırma arzusu, bu yıl düşük elektrikli araç satışları nedeniyle yatay seyreden hisse senedi fiyatını yükseltebilir. Ancak Tesla'nın otonom sürüşte kat ettiği yol hakkında kamuya açık çok fazla bilgi yok. 2019’da ana kaynaklardan biri olan Kaliforniya Motorlu Taşıtlar Dairesi’ne (DMV) rapor vermeyi durdurdu ve dışarıdan uzmanlara veya medyaya ilerleme hakkında bilgi vermiyor. Ayrıca Autopilot ve Full Self-Driving yazılımları yetkililer tarafından incelenmeye devam ediyor. Bunlarla ilgili bilinen ve süregelen teknik sorunlar Musk'ın vizyonuna yakın zamanda ulaşmanın zor olacağını gösteriyor.
Ulusal Karayolu Trafiği Güvenliği İdaresi’ne (NHTSA) ve Kaliforniya DMV'ye otonom araçlar konusunda danışmanlık yapay zeka uzmanı George Mason Üniversitesi profesörü Missy Cummings, "Tesla gerçek otonom sürüş uygulamaları için ciddi bir rakip değil" diyor. "Bu tür operasyonlardan en az 10 yıl uzakta olduklarını düşünüyorum."
Hollywood gösterileri bir yana, şu anda en umut verici robotaksi Tesla'nın CyberCab'i değil, uzun süredir otonom sürüş endüstrisinin ölçütü olan Waymo. 2000 yılında “Google Self-Driving Car” projesi olarak başlayan Waymo’nun Austin'de görme engelli bir yolcuyu taşıyan ilk tam otonom test sürüşünün üzerinden dokuz yıl geçti. En az 10 milyar dolarlık yatırımın yardımıyla Waymo, kârlı olmaktan uzak olsa da gerçek bir iş kurdu.
"Günün sonunda bu çok büyük bir fırsat."
Dmitri Dolgo, Waymo eş CEO’su
Direksiyonunda insan bulunmayan robotaksileri şu anda Phoenix, San Francisco ve Los Angeles'ta haftada 100 binden fazla ücretli yolculuk gerçekleştiriyor. Hizmetin Austin ve Atlanta'ya yayılmasıyla bu sayının yakında artması bekleniyor. Araçlar kusursuz değil; Waymo otoparkında açıklanamaz bir şekilde kendi kendine korna çalmak, Kamala Harris'in konvoyunun önünde çıldırmak ya da çift park etmiş araba ve kamyonlar tarafından engellendiklerinde zaman zaman küçük trafik sıkışıklıklarına neden olmak gibi garip davranışlar sergiliyorlar. Waymo, rakip programlar olan Uber ve Cruise'da yaşanan büyük kazalardan, ayrıca Tesla'nın kısmen otomatik yazılımıyla bağlantılı çarpışma ve ölümcül kazalardan kaçınmayı başardı. Ancak, NHTSA Waymo'nun robotaksileri ile ilgili birkaç çarpışma ve trafik ihlali olayını araştırıyor (bu olaylarda yaralanma ya da ölüm meydana gelmedi).
Alphabet girişiminin eş CEO'su Dmitri Dolgov, 2009'da Google bu girişimi başlattığından beri otonomi sorununu çözmek için çalışıyor ve bunu böyle devam ettirmeye kararlı.
Forbes'a verdiği demeçte, "Yaptığımız her şeye birincil ilke olarak güvenlikle yaklaşıyoruz" dedi. "Bu, şu anda gördüğünüz hizmetin ölçeklendirilmesine kadar uzanıyor. Bu, sistemin performansı, değerlendirmemizin titizliği, doğrulama ve hazırlık çerçevesi konusunda çıtayı sürekli yükselttiğimiz anlamına geliyor. Tüm bunlar gelişiyor ve biz de bu şekilde yaklaşmaya devam edeceğiz."
Raymond James'in yakın tarihli bir raporuna göre, gelecekteki robotaksi pazarı için yapılan tahminler 2030 yılına kadar yılda 50 milyar dolar. Forbes, Waymo'nun gelirinin bu yıl 50 milyon doları aşacağını ve hizmet genişledikçe potansiyel olarak 100 milyon dolara yaklaşacağını tahmin ediyor. Ancak Dolgov bunu doğrulamıyor veya hizmetin ne zaman kârlı olacağını tartışmıyor. Tesla hakkında da konuşmuyor.
Forbes'a verdiği demeçte, "Günün sonunda, bu büyük bir fırsat ve bu alanın bazı süper parlak beyinleri ve kaynakları çekmesi harika" dedi. "Farklı yaklaşımlara yer var, eğer bir gün biri bu sorunu çözebilirse ve bu misyonu ve vizyonu hızlandırırsa bu harika olur."
İnsan Gözlemciler, Çoklu Sensörler
Waymo ve Tesla, otonom sürüş sorununu çözmek için tamamen farklı yollar izledi. Waymo, yıllarca Kaliforniya'nın Central Valley bölgesindeki özel test pistinde yapılandırılmış testler gerçekleştirdi ve metro Phoenix ile Silikon Vadisi'ndeki şehirlerde kontrollü testler yaptı. Waymo, korumasız sol dönüşler yapmak ve yolda engellerin etrafından dolaşmak gibi insanların doğal olarak yaptığı belirli sürüş manevralarını ustalıkla öğrenmek için çalıştı, bunu sayısız kez tekrar sayesinde başardı. Aynı zamanda yapay zekasına sokak işaretlerini, trafik konilerini, acil durum araçlarını tanımayı ve yoldaki plastik torbalarla sert cisimleri ayırt etmeyi öğretti. Daha yavaş ve manevrası kolay, daha az yayaya sahip banliyö sokaklarında işe başlayan Waymo sonrasında San Francisco gibi yoğun şehir ortamlarına odaklandı.
Waymo'nun sistemi aynı zamanda robotaksilerini takip eden, yol koşullarından dolayı zorlandıklarında araçlara rehberlik eden, bir aksilik durumunda polisle etkileşime giren veya sadece sürücülerin sorularını yanıtlayan insan gözlemcilere de dayanıyor. Dolgov, bunun operasyonların maliyetini artırdığını ancak güvenliği sağlama hedefinin anahtarı olduğunu söyledi.
Waymo ayrıca araçlarının dünyayı mümkün olduğunca görebilmesini ve anlayabilmesini sağlamak için Tesla'dan çok daha sağlam sensörler kullanıyor; bunlar arasında gün ışığında veya karanlıkta 3D görüntüler için lazer lidar, radar, kameralar ve acil durum araçlarını duymak için önemli olan ses sensörleri yer alıyor.
Buna karşılık, Tesla, yazılımını eğitmek amacıyla müşterilerinden gelen gerçek dünya sürüş verilerini toplamak için bir nöral ağ kullanıyor. Amaç, yazılımın sürücülerin karşılaştığı her türlü yol ve hava koşuluna uyum sağlayabilmesini sağlamak. Tesla, yolcu araçlarında ise yalnızca kameraları sensör olarak kullanıyor. Bu çok daha düşük maliyetli bir yaklaşım ancak otonom araç araştırmacıları için endişe verici bir yöntem.
Cornell Üniversitesi'nde bilgisayar bilimi ve mühendisliği profesörü olan Bart Selman, Boeing 737 MAX 800 kazalarının, arızalı bir sensörünüz varsa ve herhangi bir yedekleme yapmazsanız neler olabileceğinin bir örneği olduğunu belirterek, "Herhangi bir otonom kontrol biçimi yalnızca duyusal girdisi kadar iyidir" diyor. "Tesla sadece kamera girdisiyle güvenilir, tam otonom sürüş sağlayabilirse şaşırırım. Çoğu zaman iyi çalışıyor gibi görünebilir ancak geniş çaplı dağıtım için yeterince sağlam ve güvenli görünmüyor."
"Robotaksi konsepti her ne kadar heyecan verici olsa da, kısa vadede Tesla'nın mali durumunu değiştirmesini bekleyen yatırımcılar hayal kırıklığına uğrayacaktır"
Karl Brauer, iSeeCars
Tesla'nın şu anda sunduğu yazılım, müşterilere Otopilot ve Tam Otonom Sürüş (FSD) adı altında 15 bin dolarlık bir seçenek olarak satılıyor. Ancak bu yazılım, Elon Musk'ın iddialarına rağmen, sürekli bir tartışma konusu halinde ve beklentileri tam anlamıyla karşılamıyor. Kazalar üzerine Wall Street Journal'ın yaptığı detaylı inceleme, özellikle ölümle sonuçlanan kazalar da dahil olmak üzere, Tesla'nın sisteminin yoldaki nesneleri ve engelleri tanımakta zorlandığını ortaya koydu. Kamera dışındaki sensörlerin eksikliği, bu sorunun temel nedenlerinden biri olarak görülüyor.
Tesla'nın sistemi, sürücüleri gerektiğinde aracı kontrol etmeleri için uyarıyor, ancak birçok durumda bu uyarının çarpışmayı önlemek için zamanında gerçekleşmediği gözlemleniyor. Tesla'nın en büyük pazarı olan Kaliforniya eyaleti, Otopilot ve FSD isimlerinin yanlış ve yanıltıcı reklamcılık yaptığı gerekçesiyle şirketi dava ediyor, çünkü bu isimlerin tüketicileri sistemin yetenekleri hakkında yanıltma potansiyeli taşıdığı düşünülüyor.
Karşılanmayan Vaatler
Musk, sık sık iddialı vaatlerde bulunup bunları gerçekleştirememeyi alışkanlık haline getirdi. Örneğin, “hyperloop” ve güneş çatıları (2016’da duyurulmuştu) gibi büyük projeleri vardı, ayrıca bu on yılın sonuna kadar yıllık 20 milyon elektrikli araç satmayı hedefliyordu. Bu eğilim, robotaksi alanına da uzandı. 2019'da, 2020 yılına kadar bir milyon Tesla robotaksisinin faaliyette olacağını vaat etmişti. O zamandan beri Tesla'yı bir robotaksi devine dönüştürme fikrine odaklandı, ancak şirket gelirinin yüzde 90'ı elektrikli araç satışlarından, bu araçların sağladığı çevre kredilerinden ve bataryalardan geliyor.
Robotaksi işinin yüksek kârlı bir alan olduğu düşünülüyor, fakat bu ancak Tesla'nın yapay zeka destekli sürüş sisteminin mükemmelleştirilebilmesi ile mümkün olacak. Musk, Tesla'nın temmuz ayı kazanç çağrısında hissedarlara "Tesla'nın değeri ezici bir çoğunlukla otonomidir" dedi. "Bu yüzden Tesla'nın araç otonomisini çözeceğine inanmayanların Tesla hisselerini ellerinde tutmamalarını tavsiye ediyorum. Tesla hisselerini satmalılar."
Tesla'nın Musk'ın vaatlerini gerçekleştirmesinin ne kadar süreceği belli değil.
iSeeCars danışmanlık şirketinin uzun süredir sektör analisti olan Karl Brauer, "Robotaksi konsepti ne kadar heyecan verici olsa da, kısa vadede Tesla'nın mali durumunu değiştirmesini bekleyen yatırımcılar hayal kırıklığına uğrayacaktır" diyor. "Elon bu hafta teknolojiyi kamu tüketimi için hazır görse bile, sürücüsüz araçların yasal engelleri aşması ve anlamlı sayılarda sokağa çıkması zaman alacaktır."
Alphabet, Waymo'nun gelirini, "Other Bets" (Diğer Yatırımlar) kategorisi altında ayrı olarak açıklamıyor. Bu kategori, bu yılın ikinci çeyreğinde 365 milyon dolara ulaştı ve yüzde 28'lik bir artış gösterdi. Şirket, Waymo'nun geleceğiyle ilgili beklentiler hakkında ayrıntı vermese de, Alphabet CEO'su Sundar Pichai iyimser bir tutum sergiliyor. Temmuz ayında yapılan kazanç çağrısında Pichai, "Waymo'nun yaptığı ilerlemeden gerçekten memnunum, bu alanda gerçek bir lider ve kullanıcılar tarafından övgüyle karşılanıyor" dedi.
Tesla'nın programını küçümseyen George Mason'dan Cummings, Waymo'nun çabalarını daha kapsamlı görüyor ancak herhangi bir şirketin yakın vadede otonom sürüşte tamamen ustalaşabileceğine dair şüphelerini koruyor.
Waymo, Cruise ve Zoox tarafından yetkililere sunulan test verilerinin incelenmesi, otonom araçların "genellikle teknik olarak yasal olan bir şekilde sürebileceğini, ancak zaman zaman insan sürücüler tarafından beklenen 'yol normlarını' ciddi şekilde ihlal ettiğini" gösteriyor, diye yazdı Forbes ile paylaşılan hakem incelemesinden geçen bir araştırma makalesinin taslağında. (Tesla, otonom sistemin bir test sürücüsü tarafından geçersiz kılındığı durumlar olan "devre dışı bırakmalar" ile ilgili verileri paylaşmadığı için analize dahil edilmemiştir.)
Rapor edilen bazı kazalar, "diğer sürücülerin hatası olabilir (bir kamyonun dönüşte otonom araca arkadan çarpması gibi), ancak insanlar bu olayların meydana geldiği ortamlarda belirli bir tür savunma ve işbirliği beklemektedir ve otonom araçlar bu yetenekleri tutarlı bir şekilde sergilememektedir" diye yazdı.
İster Tesla ister Waymo olsun, Ann Arbor'da otonom araçlar için bir test tesisi işleten Michigan Üniversitesi'nden Henry Liu gibi araştırmacılar, federal hükümetin kamuya açık yolları kullanmadan önce bu araçlar için özel bir sürüş testi oluşturması gerektiğini düşünüyor.
Nihayetinde Dolgov'un öncelikleri var: Sisteminin maliyetlerini düşürmek ve Waymo'nun çok hızlı genişleyerek inşa ettiği liderliği mahvetmemek. İlk nokta, Hyundai'nin Ioniq 5 hatchback'i de dahil olmak üzere önümüzdeki yıl Waymo'nun filosundaki daha düşük fiyatlı elektrikli araçlarda kullanılacak olan altıncı nesil sensörler, bilgi işlem sistemi ve yazılım ile ele alınıyor.
“Ölçeklenme ve dağıtım konusunda çok dikkatli davrandık,” dedi. “Waymo sürücüsünün mümkün olan en hızlı şekilde öğrenmesini, müşterilerimizden ve deneyimlerden ders çıkarmasını sağlamak için bilinçli bir şekilde ölçekleniyoruz ve bunu öne çıkarıyoruz.”
Yine de büyüme geliyor. “Bugün bulunduğumuz yer, çalıştığımız ölçek ve işletim ortamlarının çeşitliliği göz önüne alındığında, bugün sahip olduğumuz işletim alanının tamamen içinde olan birçok posta kodu bulabilirsiniz” dedi.
