Avrupa Ukrayna sorununun ele alırken karşısında Orban var

Bir Avrupa Birliği zirvesi, Viktor Orban'la çatışmadan Avrupa Birliği zirvesi olmaz. Macaristan başbakanı, bloğun bütçesinden Ukrayna'ya yardıma ve Rusya'ya karşı yaptırımlara kadar pek çok konuda işi yokuşa sürmüş ancak daha sonra uzlaşmaya varmıştı. Kıta, ABD Başkanı Donald Trump'ın Amerikan dış politikasındaki ani U dönüşüne yanıt vermek için çabalarken, AB olası bir başka hesaplaşmaya doğru ilerlerken riskler hiç bu kadar yüksek ve zaman hiç bu kadar kısa olmamıştı.

Yetkililere göre AB, Rusya'nın saldırganlığına karşı Ukrayna'ya desteğini sürdürmek ve Avrupa savunma sanayisini güçlendirmek için Budapeşte'nin etrafından dolaşacak adımlar atmaya başladı bile. Finlandiya Dışişleri Bakanı Elina Valtonen, ülkeler arasında herhangi bir iç muhalefeti bertaraf edebilecek bir ortaklık kurma planları olduğunu söyledi.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen tarafından bu hafta açıklanan bazı girişimler tüm üye devletlerin desteğini gerektirmiyor. Bunlar arasında 150 milyar euroluk yeni kredi ve üye devletlere savunma harcamaları için daha fazla mali manevra alanı tanınması yer alıyor. Ancak yetkililer ve diplomatlar, Avrupa'nın karşı karşıya olduğu zorluğun ölçeğinin daha radikal olmasını gerektireceğini ve tartışmanın daha büyük bir pakete yöneleceğini söylüyor. Bunun bir yolu ortak borçlanma yoluyla yüz milyarlarca dolar daha toplamak olabilir ki Orban Covid salgını sırasında isteksizce kabul ettiğinden beri buna karşı çıkıyor. Bunun için oybirliğiyle karar alınması gerekiyordu.

Para bulma telaşı

Varşova Güvenlik Konferansı Başkanı Katarzyna Pisarska, Orban ile başa çıkmanın bir yolunu bulmanın “AB için varoluşsal hale geldiğini” söyledi. Pisarska, “Önümüzdeki haftalarda Macaristan'ı daha fazla işbirliği ve istekliler koalisyonu türü planlarla atlatmaya yönelik bir çaba bekliyorum” dedi. Para bulma telaşı, Trump'ın Washington'da Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile girdiği meşhur tartışmanın ardından Ukrayna'ya yardımı durdurmasının ardından geldi. Bu durum, başta Almanya olmak üzere Avrupa'daki ülkelerin bütçelerini Avrupa borç krizi ve Covid salgınına daha benzer bir şekilde acilen yeniden düzenlemesine yol açtı.

Trump’a destek veren tek AB lideri

Ukrayna'ya kendini savunması için silah ve gelecekte Rusya'yı caydırması için güvenlik garantileri verilmesine karşı çıkan Orban, yeni ABD yönetimine tam destek veren tek AB lideri oldu. Macaristan, Ukrayna'yı işgal ettiği için Rusya'yı kınayan Birleşmiş Milletler kararına karşı ABD ile birlikte oy kullanan tek Avrupa ülkesiydi. 

Konuyla ilgili bilgi sahibi kişiler, salı günü AB elçileriyle kapalı kapılar ardında yapılan bir görüşmede Macaristan'ın finansman planlarını sorguladığını ve ortak borçlanma olasılığına ilişkin temel endişelerini dile getirdiğini söyledi. Orban ise acil düzenlenecek zirvede ortak bir açıklamayı veto etmeye hazır olduğunu belirtti.

Avrupalı bir hükümet yetkilisi, yapılması gereken en zor şeylerden birinin Macaristan'daki muhalefeti bypass etmenin bir yolunu bulmak olacağını söyledi. Bir başka yetkili ise liderlerin odaya Orban'ı en baştan ikna etme hedefiyle girmeyi planladıklarını ancak bunun başarı şansının düşük olduğunu söyledi. 

AB'nin Macaristan'a karşı eşi benzeri görülmemiş mali yaptırımlar uygulamasına rağmen Orban için bu tür pişkinlikler normal. Ve özellikle askeri donanım üretme kapasitesini arttırmaya yönelik harcamalar söz konusu olduğunda yine taviz verebilir. Macaristan, Alman devi Rheinmetall AG ile savunma sanayisini geliştiriyor ve Orban'ın 2010'da iktidara gelmesinden bu yana en güvenilir siyasi rakibiyle karşı karşıya olduğu bir dönemde daha fazla para akışı, çökmekte olan ekonomiye yardımcı olacaktır. Bir sonraki seçim gelecek ilkbaharda yapılacak.

Orban salı günü yaptığı açıklamada AB'nin Ukrayna'ya verdiği destek konusundaki farklılıkların “aşılamaz” olduğunu söyledi. Ancak Budapeşte'de düzenlenen bir brifingde güvenlik konusunda ortak bir zemin bulma çabalarının Ukrayna'daki savaştan bağımsız “stratejik bir mesele” olduğunu belirtti. Orban, “Bu konuda bir anlaşma şansını daha yüksek görüyorum” dedi.

İkisini de müttefiki olarak görüyor

İtalya Başbakanı Giorgia Meloni gibi bazı liderler Orban'ın büyük kararlar öncesinde yumuşak başlı olduğunu gösterdi. Meloni geçen yılın başlarında AB'nin Ukrayna'ya 50 milyar euroluk bir yardım paketi için anlaşma sağlamasından önce Orban ile üç kez bir araya geldi. Tüm bunlar, seçim zaferi Macaristan'ı yeniden cesaretlendiren Trump'tan önceydi. ABD Başkanı hızlı bir anlaşma arayışıyla Vladimir Putin ile görüşmelere başladı. Orban her iki adamı da yakın müttefik olarak görüyor.

Berlin'deki German Marshall Fund'da Orta Avrupa Bölge Direktörü olan Daniel Hegedus “Orban kendini yükseklerde hissediyor. Bu yüzden Orban'ı AB'nin Ukrayna'ya silah yardımı yapmasını ya da güvenlik garantisi vermesini desteklemeye ikna etmek neredeyse imkansız” diye konuştu.