ABD ekonomisi zenginlere her zamankinden daha fazla bağımlı

ABD’de pek çok insan yüksek fiyatlar ve inatçı enflasyondan bıkmış bir halde ve düşük gelirden şikayetçiler. Hali vakti yerinde olanlar ise çılgınca harcıyor. Moody's Analytics tarafından yapılan bir analize göre bu tüketiciler şu anda tüm harcamaların yüzde 49,7'sini oluşturuyor ve bu oran 1989'a kadar uzanan verilerde bir rekor. Otuz yıl önce bu oran yüzde 36 civarındaydı. 

Ekonomik büyüme zenginlere bağlı

Tüm bunlar, ekonomik büyümenin alışılmadık bir şekilde zengin Amerikalıların para harcamaya devam etmesine bağlı olduğu anlamına geliyor. Moody's Analytics'in baş ekonomisti Mark Zandi, sadece en üstteki yüzde 10'luk kesimin harcamalarının gayrisafi yurtiçi hasılanın neredeyse üçte birini oluşturduğunu tahmin ediyor. Eylül 2023 ile Eylül 2024 arasında yüksek gelirliler harcamalarını yüzde 12 oranında artırdı. İşçi sınıfı ve orta sınıf hanelerin harcamaları ise aynı dönemde düşüş gösterdi. 

Fed verilerine dayanan analizi yöneten Zandi, “Varlıklı kesimin mali durumu hiç bu kadar iyi, harcamaları hiç bu kadar güçlü ve ekonomi hiç bu kadar bu gruba bağımlı olmamıştı” dedi. Analiz 2024'ün üçüncü çeyreğine kadar uzanıyor, zira eldeki en güncel veriler o döneme ait. Birlikte ele alındığında varlıklı insanlar harcamalarını enflasyonun çok ötesinde artırırken, geriye kalan kesim artıramadı. Gelir düzeyi en düşük yüzde 80'lik kesim, dört yıl öncesine göre yüzde 25 daha fazla harcama yaparak, bu dönemdeki yüzde 21'lik fiyat artışını anca geride bıraktı. En üstteki yüzde 10'luk kesim ise yüzde 58 daha fazla harcadı. Borsada yaşanacak bir satış ya da konut değerlerinde yaşanacak bir düşüş, en zengin yüzde 10'luk kesimin güvenini sarsabilir ve tasarruf yapmalarına neden olarak ekonomi üzerinde önemli bir etki yaratacaktır. Tüketicilerin en zengin üçte birlik kesimi de dahil olmak üzere, kısmen gümrük vergisi tehditleri nedeniyle tüketici güveni genel olarak azalmaya başladı.  

Uçurum genişliyor

Zandi'nin daha yaşlı ve eğitimli olduklarını söylediği en zengin Amerikalıların satın alma gücü, kısmen son birkaç yılda evlerin ve borsanın yükselen değerlerinden kaynaklanıyor. Yükselen varlık fiyatları iyi bir ekonominin işareti olarak yüceltilirken, aynı zamanda mülk ve hisse senedi sahibi olanlarla olmayanlar arasındaki uçurumu da genişletiyor. 

Enflasyon düşük gelirlileri vurdu ve fiyatlar hızla yükseldi. Amerikalıların çoğu artan faturalarını karşılamak için birikimlerini harcamaya yöneldi. Ancak en çok kazanan yüzde 10'luk kesim biriktirdiklerinin çoğunu ellerinde tuttu. Varlıklı insanlar da kendilerini birdenbire çok daha değerli hisse senetleri gibi varlıklarla buldular. Fed verilerine göre en çok kazanan yüzde 20'lik kesimin net değeri 2019'un sonundan bu yana 35 trilyon dolardan fazla arttı. Net değer diğer herkes için benzer bir oranda arttı ancak bu çok daha az paraya denk geliyor: En alttaki yüzde 80’lik kesim için bu 14 trilyon dolarlık bir artış demek. 

Kredi kartı harcamaları daha hızlı arttı

Bank of America, müşterilerinin en zengin üçte birlik kesiminin kredi ve banka kartı harcamalarının, en düşük gelirli üçte birlik kesimin harcamalarından daha hızlı arttığını tespit etti. Belirli harcama kategorileri özellikle öne çıkıyor. Hane halkının en üst yüzde 5'i, bir yıl öncesine kıyasla yurtdışında lüks mallara yüzde 10'dan fazla daha fazla harcama yaptı. 

Bank of America Enstitüsü'nün kıdemli ekonomisti David Tinsley, “Paris'e gidiyorlar ve bavullarını lüks çantalar, ayakkabılar ve giysilerle dolduruyorlar” dedi. Delta Air Lines CEO’su Ed Bastian geçen ay yaptığı açıklamada üst düzey seyahatlere yönelik güçlü iştahın bu yıl kârı artırmasını beklediğini söyledi. Havayolunun premium bilet satışları yüzde 8 arttı. Ana kabin biletlerinin satışından elde edilen gelir ise yüzde 2 arttı.