Voltaj Düştü

Elektrikli araç (EV) satışları tüm dünyada artıyor ama talep milyarlarca dolar yatırım yapan şirketlerin ve sıfır emisyonu hedefleyen ülkelerin beklentilerini karşılamıyor. Tam elektrikli ve plug-in hibrit (şarjlı hibrit) satışlarının 2024’te yüzde 20 artışla 17 milyon adede ulaşması, pazar payının yüzde 18’i geçmesi bekleniyor. Ancak bu son beş yılın en düşük büyümesi demek. Çin ile birlikte elektrikli satışlarının en hızlı arttığı Avrupa pazarının 2024’te ilk kez daralması ise voltajın ciddi anlamda düştüğünü gösteriyor. AB’de önümüzdeki yıl satılan dört araçtan birinin elektrikli olması beklenirken pazar payları yüzde 12’ye takılmış durumda. Yaşanan son gelişmeler, küresel otomotiv sektörünün oyuncularını endişelendiriyor. Yatırımlar, iş birlikleri, yeni ürün geliştirmeleri iptal oluyor veya erteleniyor. Tüketici talebinin düşmesinde ekonomik koşulların yanı sıra sosyal faktörler de etkili.

TALEP NEDEN DÜŞTÜ?

Elektrikli otomobilde maliyetler bir türlü düşmüyor. Bataryayı oluşturan ham madde fiyatlarının beklenen seviyeye inmemesi nedeniyle elektrikliler henüz ulaşılabilir olmaktan uzak. Üreticiler 50 bin dolarlık bir araçta 10 bin dolar zarar ediyor. Elektriklilerin içten yanmalı motorlu araçlarla rekabet etmesi için batarya üretim maliyetinin kWh başına 100 dolara inmesi bekleniyor. Goldman Sachs, 2025’te 100 doların altının görüleceğini öngörüyor.

• Fiyatlar hâlâ çok yüksek: Üreticiler daha kârlı oldukları için elektrikli dönüşümde lüks ve SUV’lara öncelik verdi. Bu yüzden Avrupa ve ABD’de fiyatlar yüksek kaldı. Çin devlet sübvansiyonları ile fiyatta büyük avantaj yakaladı. Avrupalı markalarda ortalama fiyat 66 bin 928 euro iken Çinli markaların fiyatı 46 bin 710 euro. Avrupa’da fiyatlar benzinli-dizele oranla yüzde 28 daha fazla.
• Ek vergi işleri karıştıracak: AB’nin Çin malı elektrikli otomobile yüzde 17,4 ile yüzde 38,1 arasında vergi getirmesi, fiyatları yukarı çekecek. Her ne kadar Çin, üreticilere sübvansiyon sağlamaya devam edecek olsa da araçlar eskisi gibi ucuz olamayacak.
• Düşük menzil, uzun şarj süresi: Hepsi kullanıcılarda endişe yaratıyor. Boston Consulting Group’a göre tüketiciler ortalama 580 km menzil isterken, şarj süresinin 20 dakika olmasını talep ediyor. Özellikle şarj altyapısı istenilen düzeye gelemedi.
• Teşvikler bitti: Tüketicilerin benimsemesi için satın alırken ve kullanırken verilecek teşvikler büyük önem taşıyor. Son dönemde bu desteklerin azalması veya tamamen kaldırılması satışları etkiledi. Avrupa’nın en büyük pazarları Almanya, Norveç ve İsveç’te satışlar kan kaybediyor.
• Bekleyelim, görelim: Elektriklilerde hızla gelişen teknoloji, tüketicilerin alım kararlarını ertelemesine neden oluyor. Son gelişmeleri takip eden potansiyel müşteriler, teknolojinin daha da iyileşeceğini, menzilin bin km’nin üzerine çıkacağını, şarj süresinin 10 dakikaya ineceğini biliyor.
• Orta gelir grubuna ulaşılamadı: Yeni ortaya çıkan teknolojide olduğu gibi ilk alıcı dalgası yüksek gelirli haneler, teknoloji tutkunları ve çevreci kişilerdi. İkinci otomobillerini EV olarak seçtiler. Fiyatlar orta gelirlilere göre ise yüksek kalıyor. Çinli markalarla rekabet etmek isteyen Avrupalı üreticiler, ulaşılabilir modelleri bu yıl pazara sunacak. Bu yüzden tüketiciler 20 - 25 bin euroluk seçenekleri bekliyor.
• Değer kaybı fazla: İkinci el EV piyasasının henüz bir derinliğe ulaşmaması kafalarda soru işareti yaratıyor. Hızlı gelişen teknoloji nedeniyle ikinci elde sert değer kaybı yaşanıyor.

KİMLER PLANLARINI ERTELEDİ?

Elektrifikasyon sürecinin yavaşlaması nedeniyle yatırımlar ve projeler iptal ediliyor, işten çıkarmalar yaşanıyor. En önemlisi tamamen EV’ye dönüşeceklerini açıklayan markalar, bu hedeflerinden geri adım atıyor. Mercedes-Benz, elektrifikasyon hedefini beş yıl erteledi ve içten yanmalı motorlu modellerini geliştirmeye devam edeceğini duyurdu. Şirket, 2030’da satışlarının tamamen EV olmasını hedefliyordu. Vites düşüren bir başka marka Ford Motor. 15 milyar dolarlık EV planının 12 milyar dolarını yavaşlayan müşteri talebi nedeniyle erteledi. Şirket, Avrupa’da sadece EV binek araç satma planını 2030’dan 2035’e çekti.

BÜTÇELER YENİDEN FOSİL YAKITA

Volkswagen, EV teknolojisi için duyurduğu 180 milyar euro’luk bütçenin 60 milyar euro’luk kısmını içten yanmalı motorların geliştirilmesine aktarmaya karar verdi. Jaguar Land Rover, şarjlı hibrit araçlarına yönelik yoğun talep nedeniyle iki EV modelinin lansmanını iptal etti. Elektrikli Range Rover’ın satışını ileri tarihe aldı. Bentley’nin ilk EV’si bir yıl gecikerek 2026’ya kalacak. 2030’a kadar tamamen EV marka olma hedefinden vazgeçti. Aston Martin ilk EV modelini 2026’ya öteledi. Lamborghini elektrikli Lanzador’u 2028’e kadar çıkarmayacaklarını duyurdu. Büyük hedeflerle yola çıkan ABD’li start-up Fisker, iflas başvurusunda bulundu.

TÜRKİYE’DE YÜZDE 10 ÖTV’Lİ MODELLER PAZARI SÜRÜKLÜYOR

Avrupa başta olmak üzere dünyada voltaj düşerken, Türkiye EV’de en hızlı büyüyen ülkelerden biri olarak öne çıkıyor. Geçen yıl 65 bin 562 adet olan satışların 2024’te 80 bin ila 100 bin adede çıkması bekleniyor. Togg’un T10X için yaptığı kampanyalar, markaların yüzde 10 ÖTV dilimine giren modellerini getirmesi ve Volkswagen gibi pazarın önemli oyuncularının EV’lerini yollara çıkaracak olması pazarı canlı tutacak.