Tüm dünyaya yayılan Kelt geleneği: Cadılar Bayramı

Cadılar Bayramı, özellikle son yıllarda ABD'de büyük bir popülarite kazandı. ABD Ulusal Perakendeciler Federasyonu, Amerikalıların bu kutlama için yapacakları harcamaların 2024'te 11,6 milyon dolara ulaşacağını ve Amerikalıların yüzde 72'sinin bu günü kutlamayı planladığını tahmin ediyor. Bu günün coşkusu, Arjantin de dahil olmak üzere dünyanın diğer yerlerine de yayıldı.

Peki, Cadılar Bayramı'nın nereden geldiğini, "şeker ya da şaka" gibi geleneklerin ve turuncu-siyah süslemelerin nasıl ortaya çıktığını hiç merak ettiniz mi? Cadılar Bayramı'nı genellikle ABD ile ilişkilendirsek de aslında bu kutlamaların başlangıç noktası orası değil. Ekim ayının bu ürkütücü kutlamasını Guinness birası, en iyi golf sahaları ve Aziz Patrick Günü ile tanınan ülkeye borçluyuz.

Cadılar Bayramı'nın Kökeni

Evet, doğru: Cadılar Bayramı'nın doğduğu yer olarak İrlanda kabul ediliyor ve bugün bile Yeşil Ada, bu kutlama için popüler bir seyahat destinasyonu. Ziyaretiniz büyük Cadılar Bayramı kutlamalarına denk gelmese bile İrlanda'da tüm yıl boyunca açık olan birçok ürkütücü mekan, harika bir Cadılar Bayramı gezisinin parçası olabilir.

Cadılar Bayramı'nın kökeni, İrlanda’nın yaklaşık 2 bin yıl önceki pagan dönemine uzanıyor. O dönemde Samhain adında antik bir festival kutlanıyordu. İrlanda Turizm Ofisi'ne göre bu festival, hasat mevsiminin sona erdiğini ve kışın başladığını simgeliyordu. Bu dönemde Keltler, yeraltı dünyasına "daha yakın" olduklarına inanıyorlardı ve yeraltını Dünya’dan ayıran sınırın inceldiğine, ruhların özgürce dolaşabileceğine inanılıyordu. İnsanların, bu dolaşan ruhları yatıştırmak için onlara adaklar sundukları ve kötü varlıkları şaşırtmak için kostümler giydikleri düşünülüyor.

Samhain, ölenlerin anıldığı bir dönem olarak kabul edilir. Dublin Üniversitesi İrlanda ve Kelt Çalışmaları ile Folklor Okulu'nun direktörü Dr. Kelly Fitzgerald'a göre, festivalin zamanı oldukça önemli. Hasadın sonunda, günlerin kısaldığı ve saatların geriye alındığı bir zamanda kutlanan festival, insanların karanlığa doğru ilerlerken kendi içlerine bakma ve korkularıyla yüzleşme eğiliminde oldukları bir zaman dilimi diye ekliyor Dr. Fitzgerald.

Cadılar Bayramı kostümleri geleneği nereden geliyor?

Bu yıl Google'a göre en popüler kostümler, Beetlejuice ve Avustralyalı olimpik dansçı Raygun gibi karakterlerden ilham alıyor. Ancak Cadılar Bayramı için kostüm giymenin kökeni oldukça ilginç: Keltler, kötü ruhlardan saklanmak ve tanınmamak için maskeler ve kostümler giyiyorlardı.

Hatta Cadılar Bayramı ile ilişkilendirdiğimiz siyah ve turuncu renklerin kökeni de Keltlere dayanıyor. Siyah, karanlığa ve kışa girişin sembolüydü ve aynı zamanda yeraltı dünyasıyla ilişkilendiriliyordu. Turuncu ise verimli bir hasat dönemi sonunu temsil ediyordu. Festival, sonbaharın sona ermesini kışın başlangıcıyla birleştiriyordu.

Cadılar Bayramı geleneklerinin kökeni nedir?

ABD'de ve dünyanın diğer yerlerinde kutlanan Cadılar Bayramı'nın bazı gelenekleri İrlanda'daki Samhain festivaline kadar uzanıyor. Kötü ruhları uzak tutmak için ateşler yakılır ve korlar, oyulmuş turpların içine konarak evlere götürülürdü. Bu alışkanlığın, balkabağı oyma geleneğini etkilediği düşünülüyor.

Peki, Cadılar Bayramı ile yarasalar arasındaki ilişki ne? ABD Kongre Kütüphanesi, Keltlerin ateşlerinin böcekleri çektiğini ve bununla birlikte onlarla beslenen bu uçan akrobatların da dikkatini çektiğini açıklıyor. Bu şekilde, yarasalar festivalin bir parçası haline gelmiş.

"Şeker ya da şaka"nın kökeni nedir?

"Şeker ya da şaka" geleneği de eski ritüellere dayanıyor. Butterfinger şekerleri veya Skittles paketlerinden çok önce, İrlanda’da çocuklar ve yoksul insanlar, ruhları için dua etmek karşılığında daha varlıklı aileleri ziyaret eder ve "Soul Cakes" (Ruh Pastaları) adı verilen, kuru meyveler ve baharatlarla yapılan, üstüne haç işareti çizilmiş tatlılardan alırlardı. Ayrıca Samhain sırasında Keltlerin, yer altı dünyasından geçerek geceleyin Dünya’yı ziyaret eden ruhları yatıştırmak için yiyecek bıraktığı da söylenir.

Bazıları da bu geleneğin Orta Çağ’da "souling" (ruhlar için dua etme) ritüelinin seküler bir versiyonu olan İskoç "guising"den kaynaklandığına inanır. Bu gelenekte, dualar yerine kostümlü çocuklar şeker karşılığında şarkılar söyleyip şakalar yaparlardı.

ABD Kongre Kütüphanesi’ne göre "şeker ya da şaka" geleneğinin kökenine dair bir başka teori, Alman-Amerikan Noel geleneği olan "belsnickeling" uygulamasına dayandığı. Bu gelenekte, çocuklar kostümler giyer ve eğer kim oldukları anlaşılmazsa şekerleme alırlardı.

İrlanda'da Cadılar Bayramı nasıl kutlanır?

Cadılar Bayramı, İrlanda’da popülerliğini korumaya devam ediyor; ekim sonu ve kasım başında ülke genelinde büyüleyici kutlamalar, görkemli geçit törenleri ve son teknoloji havai fişek gösterileri düzenleniyor.

Meath Kontluğu'nda düzenlenen Púca Festivali, karşılaşanların kaderini değiştirebileceğine inanılan gizemli bir halk masalı figürünü kutluyor. Meath'teki Ward Tepesi, Keltlerin yeni bir mevsimi karşılamak için törensel bir ateş yaktığı en eski Samhain festivallerinden birine ev sahipliği yapan yerlerden biri olarak biliniyor.

Alternatif olarak eski bir sur kenti olan Derry-Londonderry karnavalındaki kutlamalara katılabilirsiniz. Drakula hayranları, kontu ve onu yaratan yazarı onurlandırmak için Bram Stoker Festivali'nde Dublin'e akın ediyor.

İrlanda'da ziyaret edilecek perili yerler

Bu festivallerin ötesinde, daha fazla heyecan arayanlar İrlanda’da yıl boyunca düzenlenen perili turlara katılabilirler.

En cesaret gerektiren yerler arasında, 18'inci yüzyılda zenginlerin şeytanla kart oynadıkları söylentisi olan Dublin’deki Hellfire Kulübü ve 19'uncu yüzyıldan kalma bir kır evi olan Sligo’daki Seafield Evi yer alıyor. Ya da, Game of Thrones dizisinde Kingsroad olarak bilinen ve kayın ağaçlarıyla çevrili Dark Hedges yolunda dolaştığı söylenen "Gri Kadın"ı arayabilirsiniz. Efsaneye göre bu gizemli figür geceyle birlikte ortadan kaybolur.