Trump'ın tarifeleri piyasaları vurdu: Wall Street 2,5 trilyon dolar eridi

ABD Başkanı Donald Trump, küresel ekonomik düzeni yeniden şekillendirme yönündeki son girişimlerinin Wall Street’te yaklaşık 2,5 trilyon dolarlık piyasa değerinin silinmesine yol açmasına rağmen, geniş kapsamlı gümrük tarifelerini savundu. Trump, Perşembe akşamı yaptığı açıklamada, son yüzyılın en yüksek seviyelerine çıkarılacak tarifelerin finansal piyasalarda sarsıntı yaratmasının beklenen bir durum olduğunu söyledi ve “Ekonominin birçok sorunu vardı… hasta bir hastaydı” ifadesini kullandı.

Başkan Trump, bir gün önce duyurduğu evrensel şekilde uygulanacak en az yüzde 10, bazı ülkelere ise daha yüksek gümrük vergileri kararının yatırımcı güvenini sarsmasına karşın, bu tarifelerin “patlama yaşayan bir ekonomiye” giden yolu açacağını öne sürdü.

Wall Street’te 2,5 trilyon dolarlık kayıp

ABD borsalarında temel gösterge olan S&P 500 endeksi, Perşembe günü yüzde 4,8 değer kaybederek mavi çip endeksinin piyasa değerinden 2,48 trilyon doları sildi. Bu rakam, Financial Times’ın FactSet verilerine dayanan hesaplamalarına göre belirlendi. Teknoloji ağırlıklı Nasdaq Bileşik Endeksi ise yüzde 6 oranında gerileyerek 2020’deki koronavirüs krizinden bu yana en kötü gününü yaşadı.

Cuma günü Avrupa hisseleri de düşüşünü sürdürdü. Stoxx Europe 600 erken işlemlerde yüzde 1 gerilerken, Japonya’nın Topix endeksi yüzde 3,4 düştü, Güney Kore’nin Kospi endeksi yüzde 0,9 değer kaybetti ve Vietnam’ın Ho Chi Minh endeksi yüzde 3,7 oranında geriledi. Çin, Hong Kong ve Tayvan piyasaları ulusal tatiller nedeniyle kapalıydı.

ABD doları, Perşembe günü diğer para birimlerinden oluşan sepete karşı yüzde 1,7 değer kaybettikten sonra Cuma günü de yüzde 0,2 gerileyerek, Trump’ın Kasım ayındaki seçim zaferiyle birlikte elde ettiği tüm kazanımları sildi. ING döviz stratejisti Francesco Pesole, “Bu çöküş, dolar bazlı varlıklara olan güvenin genel bir sarsılmasıdır" dedi ve ekledi: “Bu, Trump’ın 100 günü hakkında bir güven oylamasıdır.”

IMF'den küresel büyüme uyarısı

Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Kristalina Georgieva, Trump yönetiminin yeni tarifelerinin “zaten zayıf olan büyüme döneminde küresel ekonomik görünüm için ciddi bir risk” doğurduğunu belirtti.

Ekonomistler, açıklanan bu yeni vergilerin enflasyonu tetikleyerek büyümeyi yavaşlatacağını öngörürken, ABD banka hisseleri de resesyon endişeleriyle geriledi. Bankacılık sektörünü ölçen KBW endeksi yüzde 9,9 düştü.

Dünyanın en değerli şirketi olan Apple’ın hisseleri yüzde 9,3 gerileyerek piyasa değerinden 300 milyar dolardan fazla kaybetti. Yatırımcılar, Trump’ın yeni tarifelerinin iPhone üretimindeki Asya merkezli tedarik zincirlerini nasıl etkileyeceğinden endişe ediyor. Bu, Apple’ın şimdiye kadarki en büyük piyasa değeri kaybı olarak kayıtlara geçti.

Küresel petrol fiyatlarının göstergesi sayılan Brent petrol, varil başına yüzde 6,7’lik düşüşle 69,94 dolara geriledi. PGIM küresel tahviller başkanı Robert Tipp, “Piyasalar çok kayıtsızdı, şimdi ise duracak bir sebep bulana kadar resesyona doğru spiral şeklinde hareket ediyorlar" diye konuştu.

Yeni tarife kararlarının etkisi

Piyasalardaki dalgalanmalar, Trump’ın Çarşamba günü yaptığı, 5 Nisan’dan itibaren neredeyse tüm ABD ithalatına yüzde 10 oranında vergi uygulanacağına ve 9 Nisan’dan itibaren onlarca ülkeye yüzde 50’ye kadar çıkabilecek “karşılıklı” tarifeler getirileceğine dair açıklamanın ardından yoğunlaştı.

Çin’den yapılan ihracatlara getirilen vergiler, daha önceki vergilere ek olarak yüzde 34 artırılmasıyla birlikte yüzde 60’ı aşabilecek. Analistler, bu tedbirlerin Çin’in bu yılki gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH) büyümesini ciddi biçimde azaltabileceğini ve dünyadaki ikinci büyük ekonominin ihracat odaklı üretimden iç tüketime geçmeye zorlanabileceğini belirtti.

Çin Ticaret Bakanlığı, Perşembe günü yaptığı açıklamada, Pekin’in “kendi hak ve çıkarlarını kararlılıkla korumak için karşı önlemler alacağını” duyurdu. Dışişleri Bakanlığı ise, “ABD’nin tarife artışlarına ve diğer tek taraflı zorbalık hamlelerine giderek daha fazla ülkenin karşı çıktığı açıkça görülüyor.” ifadesini kullandı.

“Tariffs up. Markets down.”

Trump, uyguladığı gümrük vergilerinin Amerikan sanayisini yeniden canlandıracağını, yatırımı teşvik edeceğini, diğer ülkelerin “ABD’yi sömürmesini” engelleyeceğini ve aynı zamanda vergi indirimlerini finanse etmek için trilyonlarca dolar gelir sağlayacağını savunuyor.

Ancak ABD’de de bazı olumsuz yansımalar ortaya çıkmaya başladı. Otomobil üreticisi Stellantis, Trump’ın yabancı otomobil ithalatına uyguladığı yüzde 25’lik ayrı bir tarife nedeniyle Kanada ve Meksika’daki üretimin geçici olarak durmasından ötürü, ABD’de beş fabrikada 900 işçiyi geçici izne çıkardığını bildirdi.

Nike ve elektronik perakendecisi Best Buy gibi tüketici odaklı şirketler, son gümrük tarifelerinin Amerikalı haneler arasındaki hâlihazırda kırılgan olan güveni daha da sarsabileceği ve tedarik zincirlerine zarar verebileceği endişeleriyle en çok etkilenenler arasında yer aldı.

Avrupa’dan ve Birleşik Krallık’tan tepkiler

Washington’ın geleneksel müttefikleri, bu hamleyi “ekonomik düşmanlık” olarak nitelendirerek tepki gösterdi. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, büyük Avrupa şirketlerinin ABD’ye yatırımını durdurması gerektiğini belirterek, “ABD bize bu şekilde yaklaşırken, büyük Avrupalı aktörlerin Amerikan ekonomisine milyarlarca euro yatırım yapmasının mesajı ne olurdu?” diye sordu ve misilleme konusunda “hiçbir şeyin hariç tutulmadığını” ekledi.

Öte yandan Birleşik Krallık Başbakanı Sir Keir Starmer, Perşembe günü iş dünyası liderlerine seslenerek, İngiltere’den yapılan ihracata yüzde 10 vergi konulmasını engellemeye yönelik başarısız ön görüşmelere rağmen, ABD ile bir ticaret anlaşması sağlama çabalarını iki katına çıkaracağını ifade etti.

Fransa Başbakanı François Bayrou, Trump’ın adımını “küresel ekonomi için bir felaket… aynı zamanda ABD ve Amerikan vatandaşları için de bir felaket” olarak değerlendirdi.