Suudi Arabistan, petrolden kazandığı milyarlarla yapay zekaya yönlenecek

Suudi Arabistan, son 10 yılda devasa petrol zenginliğini kullanarak teknoloji şirketlerinin önemli bir destekçisi haline geldi. Şimdi ise "Çöldeki Davos" olarak bilinen yıllık Future Investment Initiative Institute (FII) etkinliğinde, büyük bir yapay zeka veri merkezi merkezi olma planını ortaya koydu.

FII'nın açılış oturumunda, Suudi Arabistan’ın 930 milyar dolarlık bağımsız varlık fonunun başkanı Yasir Al Rumayyan, teknoloji şirketlerine yeni yapay zeka sistemlerini eğitmek ve işletmek için gereken dev veri merkezlerini krallıkta kurmalarını söyledi. Rumayyan, ülkenin enerji kaynakları, küresel konumu ve mevcut arazi imkanlarından yararlanılabileceğini belirterek "Yapay zekaya yatırım yapmamızın nedeni, Suudi Arabistan’ın sadece bölgesel değil, küresel bir merkez olmak için çok iyi bir konumda olmasıdır" dedi.

Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'daki zirveye katılan Wall Street ve Silikon Vadisi'nin önde gelen isimleri, Krallığın yapay zeka konusundaki sunumunu ilgiyle karşıladı. Alphabet'in eski yönetim kurulu başkanı Eric Schmidt, "Büyük sermaye havuzlarının, enerji kaynaklarının ve veri merkezleri inşa etme kapasitesinin varlığı, önemli bir nokta olacak" dedi.

Schmidt, Suudi Arabistan'ın önerisini destekleyerek, burada kurulan veri merkezlerinden yapay zeka eğitimi ve çıkarımı yapılabileceğini, bu sayede ABD’deki elektrik üretimi ve iletimindeki kısıtlamaların aşılabileceğini belirten Schmidt, "Suudi Arabistan, parayı akıllıca ve hızlı bir şekilde yönlendirebilirse bu alanda büyük kazananlardan biri olabilir" dedi.

Zirveden bir gün sonra, Rumayyan, Google'ın yeni yapay zeka çiplerini Suudi Arabistan'daki veri merkezine getirmek için bir anlaşma imzaladı. Oracle'ın ülkede 1,5 milyar dolarlık bir veri merkezi bulunuyor.

Yeni yapay zeka veri merkezi projelerine enerji sağlama talebi, geçen yıl boyunca birçok altyapı yatırımını beraberinde getirdi. Eylül ayında Microsoft, kullanım dışı olan Three Mile Island nükleer reaktörünü yeniden devreye sokma planını açıklarken Amazon, bu ay üç büyük nükleer anlaşma duyurdu. Ayrıca, OpenAI CEO’su Sam Altman'ın, enerji talebi 4 milyon haneye denk olacak büyüklükte veri merkezleri için lobi yaptığı bildirildi. Blackstone CEO'su Stephen Schwarzman ise yapay zekanın hesaplama gücünü beslemek için gereken elektrik talebinin, önümüzdeki on yılda yüzde 40 oranında artabileceği konusunda uyardı.

Suudi yetkililer, elektrik maliyetinin ABD'deki veri merkezlerinin ödediği ortalama 7,8 sent/kWh'den yaklaşık yüzde 12 daha düşük olabileceğini iddia ediyor. Dünyanın en büyük petrol üreticisi Aramco'nun CEO'su Amin Nasser, "Dünyanın herhangi bir yerinde veri merkezleri kurmak için en düşük maliyetli enerjiye sahip olacaksınız" dedi.

Krallığın doğalgazdan kWh başına 4,8 sent veya yenilenebilir enerji kaynaklarından 6,8 sent maliyetle elektrik sağlayabileceğini söyleyen Nasser, "Yeşil veri merkezleri kurmak istiyorlarsa Suudi Arabistan’a gelmek zorundalar" dedi.

Krallığın yapay zeka alanındaki hedeflerini gerçekleştirebilmesi, 2030 yılına kadar 130 gigavatlık yenilenebilir enerji inşa etme gibi başka bir iddialı hedefe bağlı. Bu, Almanya'nın mevcut rüzgar ve güneş altyapısının üçte ikisine eşdeğer. BloombergNEF verilerine göre Suudi Arabistan'ın geçen yıl itibarıyla inşa edilen güneş enerjisi kapasitesi yalnızca yaklaşık 2,5 gigavat düzeyindeydi.

Krallığın yapay zeka hedefleri, Körfez'deki petrol zengini komşularıyla rekabeti de beraberinde getirebilir. Özellikle Abu Dabi, devlet destekli yapay zeka grubu G42 tarafından yönetilen kendi yapay zeka planlarına sahip. Ayrıca yeni kurulan 100 milyar dolarlık bir yapay zeka yatırım fonu ile birlikte daha küçük yapay zeka laboratuvarları ve şirketleri de bulunuyor.

Ancak iki Körfez ülkesi, Nvidia gibi Amerikan şirketlerinden gelişmiş çiplere erişimde aynı engellerle karşılaşıyor. Biden Yönetimi, yapay zekayı destekleyen hesaplamaları yürütmek için kullanılan grafik işleme birimlerine (GPU), Çin'e yeniden satılma riski taşıdığı düşünüldüğü gerekçesiyle ihracat kontrolleri uyguladı. Financial Times'a göre Microsoft, nisan ayında G42'ye 1,5 milyar dolar yatırım yaparak Çin ile işbirliğini sonlandırma anlaşması imzaladı. Bu arada Suudi Arabistan'ın önde gelen araştırma üniversitesinin rektörü, Çin'e ABD yapımı çiplere erişim sağlayabilecek herhangi bir projeyi durdurma taahhüdünde bulundu.

Zirvede tartışılmayan önemli bir yapay zeka projesi, PIF tarafından girişim sermayesi yatırımcıları Andreessen Horowitz ile birlikte yürütülecek 40 milyar dolarlık bir yatırım fonuydu. PIF geçen yıl A16Z fonlarına yatırım yaptığını açıklamıştı.

Zirvede ele alınmayan önemli bir yapay zeka projesi, Suudi Arabistan Kamu Yatırım Fonu (PIF) ve girişim sermayesi yatırımcılarından Andreessen Horowitz ile işbirliği içinde yürütülecek olacak 40 milyar dolarlık bir yatırım fonu. PIF, geçen yıl A16Z fonlarına yatırım yaptığını açıklamıştı.

Suudi yetkililer, 2016 yılında SoftBank’ın 100 milyar dolarlık vizyon fonunun neredeyse yarısının finanse edilmesi gibi büyük dış projeleri destekleme döneminin şu an için sona ermiş olabileceğini belirtti. Son bir yıldır petrol fiyatlarının varil başına 80 dolarda sabit kalması ve yurt dışı yatırımlardaki düşüş, krallığın bütçesinde 32 milyar dolarlık bir açığa yol açtı ve NEOM gibi mega projelere yapılan harcamaların azaltıldığı bildirildi.

PIF’den Al Rumayyan, uluslararası projelerin, yabancı yatırım fonlarındaki paylar gibi artık toplam harcamalarının daha küçük bir bölümünü oluşturacağını da belirtti. Bu oranın mevcut yüzde 21 seviyesinden yüzde 18'e kadar düşmesi bekleniyor. Ancak bu, 2020'deki yüzde 30'luk zirve seviyesinden belirgin bir azalma anlamına geliyor.

Yine de Suudi Arabistan’ın kamu yatırım fonunun milyarlarca dolarlık yatırım yaptığı projeler, elektrikli araç üreticisi Lucid, artırılmış gerçeklik şirketi Magic Leap, LIV Golf gibi spor etkinlikleri ve Newcastle United Futbol Kulübü gibi girişimlere ilgi duyan yaklaşık 8 bin kişiyi Riyad'daki yıllık zirveye çekti. Rumayyan, "İnsanlar bize gelip para isterdi" dedi. "Artık sadece paramızı almak yerine, bizimle birlikte yatırım yapmak istiyorlar."

Yapay zeka teması, Riyad'daki göz alıcı Ritz-Carlton otelinde düzenlenen zirvede yapılan birçok tartışmaya damgasını vurdu. Geçmiş etkinliklerde yer alan üç hantal robot, sahneyi yapay zeka avatarlarına bırakmak için emekliye ayrıldı. Zaman zaman mikrofonu ele geçiren avatarlar, büyük bir dil modelinden alındığı anlaşılan repliklerle sahnedeki önemli isimlere sorular yönlendirdi. CNN'den Anna Stewart, üç milyarderin yer aldığı bir paneli yönetirken, "Sanırım avatar üzerindeki kontrolü kaybettiler, bu biraz endişe verici" dedi. "Oyuna geç katıldı. Panelde insanlara ihtiyaç var!"