Çin Şişeden Çıktı

Tüm dünya, otomotiv sektöründe başrolü kapan Çin’e karşı teyakkuza geçti. Sert tedbirler birbiri ardına geliyor. Korumacı önlemlere başvuran ilk ülke Türkiye olurken ABD ile AB elektriklilere (EV) ek vergiler getirerek adeta Çin Seddi örmeye çalışıyor. Peki korumacı politikalar, Çinlileri durdurabilir mi? Yüksek teknolojiye, fiyat avantajına ve devlet desteğine sahip Çinliler, ek vergilerle frene basar mı? En önemlisi ticaret savaşları yeniden çıkar mı? Bu sorulara yanıt ararken akıllara ünlü filozof Nietzsche’nin “Sizi öldürmeyen şey güçlendirir” sözü geliyor. Ne kadar engel çıkarılmaya çalışılsa da Çinliler için bu yaşananlar sadece bir tümsek olarak görülüyor. Hızlarının yavaşlayacağı ancak önlerinin kesilemeyeceği hissediliyor. Çin’in yazdığı başarı hikayesine bakınca dünyanın neden korktuğu, neden durdurulamaz oldukları ortaya çıkıyor.

DİREKT EV’YE FOKUSLANDILAR

70 yıllık geçmişe sahip Çin otomotiv endüstrisinin 125 yıllık geleneksel üreticilere kafa tutmasının en önemli nedeni EV’lere ve geleceğin teknolojilerine yatırım yapmaları. Fosil yakıtlı araçlarda geri kaldıklarını bildikleri için EV’lere yönelmeleri en büyük avantajları oldu. Özellikle büyük şirketlerin yanı sıra NIO, XPeng, Leapmotor, Hozon Neta gibi start-up’lar ile teknoloji devleri Xiaomi ve Huawei’nin EV işine girmesi, ellerini iyice güçlendirdi.

DEVLETTEN TAM DESTEK

2009 - 2022 yılları arasında şirketlerin Yeni Enerji Aracı (NEV) olarak adlandırılan elektrikli, hibrit ve plug-in hibrit teknolojisi geliştirmesine 173 milyar dolar sübvansiyon sağladı. AB’nin ek gümrük vergisi getirmesi bundan kaynaklandı. Tüketicilere sağlanan destekler de NEV araçların ülkede yaygınlaşmasını hızlandırdı. Yıl başında teşvikler uzatılırken, 2024 - 2027 yılları arasında 72 milyar dolarlık vergi indirimi yapılacak.

MALİYET AVANTALARI BÜYÜK

Çinli markaları EV rekabetinde öne çıkaran en önemli faktör maliyetler. Avrupalı üreticilere göre yüzde 30 daha ucuza üretebiliyorlar. JATO’nun verilerine göre Avrupalı üreticilerde EV’lerin ortalama fiyatı 66 bin 928 euro. Çinli markalarda fiyat 46 bin 710 euro’ya iniyor. Çin’de 20 bin euro’nun altında fiyata sahip 75 farklı EV modeli varken Avrupa’da sadece bir model bulunuyor.

İNDİRİM SİLAHINI ÇEKEBİLİRLER

Çinli markaların yüksek kâr marjları ellerini güçlendiriyor. Yeni vergilere rağmen AB pazarı cazip olmaya devam edecek. Örneğin BYD Seal U, Çin’de 20 bin 500 euro’ya, AB’de 42 bin euro’ya satılıyor. BYD, Çin’de 1.300 euro, AB’de 14 bin 300 euro kâr ediyor. Yüzde 17,4’lük ek vergiyle bile BYD, 10 bin euro’dan fazla kâr edebilecek. Çinliler ayrıca rekabette öne geçmek için indirim silahını çekebilecek güce sahip.

HAM MADDEDE TEKELLER

Dünya, EV’nin kalbini oluşturan ham maddelerde Çin’e bağımlı. Bataryada kullanılan, çıkarılması zor ve pahalı madenlerin yüzde 65’i Çin’de. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) raporuna göre Çin 2030’a kadar nikelin yüzde 88’ini, lityumun yüzde 49’unu, grafitinin yüzde 70’ini sağlayacak. Keza dünyanın en büyük 10 batarya üreticisinin altısı Çinli. CATL yüzde 34 pazar payı ile lider, BYD yüzde 16 pay ile onu takip ediyor.

PAZAR PAYLARI HIZLA ARTIYOR

Çin malı EV’ler, küresel otomobil pazarının yüzde 20’sinden fazlasını kontrol ediyor. Çin, hafif araçlarda yüzde 17,9 pazar payı ile ABD’yi sollamış durumda. Avrupa’da Çinli EV’lerin payı yüzde 7,8’e çıktı. Bu oran 2020’de sadece yüzde 1,7 seviyesindeydi. Çin’de üretim yapan Tesla, Dacia, BMW, MINI, Volvo eklendiği zaman pazar payları yüzde 19’a çıkıyor. Araştırma şirketi AlixPartners, Çinli markaların 2030’a kadar dünya çapında yüzde 33 pazar payına ulaşmasını bekliyor.

40 MİLYONDAN FAZLA KAPASİTE

Çin otomotiv sektörünün yıllık üretim kapasitesi 40 milyon adetten fazla. 2023’te 30,1 milyon üretim ve satışla rekor kırdılar. Bunun 9,5 milyon adedini NEV araçlar oluşturdu. Kapasitenin yüzde 70’ini kullanan Çin, yeni pazarlara açılmaya büyük önem veriyor. Çin’in küresel pazarlara ihracatı 2023’te yüzde 59,7 artışla 4,91 milyon adede ulaştı. Japonya’yı geçerek en büyük otomotiv ihracatçısı ünvanını aldı. EV ihracatının yüzde 38’ini AB pazarı oluşturdu.

ŞARJLI HİBRİDE HÜCUM

Çin’in öncülük ettiği plugin hibritlerin AB’de ek gümrük vergisinden muaf tutulması avantaj. Çinliler, EV’ye geçiş döneminde tekrar popüler olan plug-in hibrit modellere ağırlık verecek. Örneğin MG, BYD, Jaecoo, Geely’nin yeni şarjlı hibritleri güçlü kalmalarını sağlayacak.

TÜKETİCİLERİN BAKIŞI DEĞİŞTİ

Avrupalı tüketicilerin Çinli markalara karşı olan algısı son üç yılda değişti. Kalite ile güvenlikten ödün vermemeleri, yüksek teknolojileri öne çıkıyor. AlixPartners’ın “Çin malı EV’nin fiyatı yüzde 20 daha ucuz olursa tercih eder misiniz?” anketine katılan Avrupalılar’ın yüzde 70’i “Evet” yanıtını veriyor. Türkiye’de yılın ilk yarısında Çinli markaların pazar payının yüzde 10’u geçmesi ise Türkler’in bakış açısını gözler önüne seriyor.

ÇİN MİSİLLEME YAPABİLİR Mİ?

Küresel büyümenin lokomotifi olan Çin’in ekonomik sıkıntılar yaşadığı için ticaret savaşlarından uzak durması bekleniyor. Korumacı önlemlere karşı ölçülü misilleme yapacak, aşırı hareketlerden kaçınacak. Çinli üreticiler, Pekin’den karşı hamle olarak 2,5 litreden büyük motorlara sahip araçlara yönelik yüzde 15’lik ithalat vergisinin yüzde 25’e çıkarılmasını talep ediyor. Avrupa’dan Çin’e büyük motorlu binek oto ihracatı, 2023’te yüzde 11 artışla 196 bin adede ulaştı. Çin’in uygulamayı planladığı yeni vergi tarifeleri en fazla Alman markaları olumsuz etkileyecek. Çin pazarı, Alman üreticilerin satışlarının yüzde 30’unu oluşturuyor.

TÜRKİYE İÇİN BÜYÜK FIRSAT

Çin malı araçlara getirilen önlemler, Türkiye otomotiv sektörü için önemli fırsatlar yaratıyor. En önemli örneği BYD’nin Macaristan’dan sonra Avrupa’da ikinci fabrikasını Türkiye’ye kurma kararı alması oldu. Dile kolay 1997’den sonra ilk kez yabancı bir şirket, Türkiye’ye otomotiv yatırımı yapacak. Manisa’da plug-in hibrit modelin üretileceği tesisin yanı sıra Ar-Ge merkezinin düşünülmesi, otomotiv sektörü adına bir başka sevindirici gelişme. 90 binden fazla ArGe mühendisi ile 48 bin patent üreten BYD’nin Başkan Yardımcısı Stella Li’nin, “Sadece üretime değil Türkiye’yi teknoloji merkezine dönüştürmeye geldik” açıklaması, geleceğin elektrikli dünyasını Manisa’ya transfer edeceklerini gösteriyor.

Peki başka Çinli markalar Türkiye’ye yatırıma gelir mi? Hiç kuşkusuz korumacı politikalar, Çinli üreticilerin Avrupa yatırımlarını hızlandıracak. Vergilerden kurtulmak, lojistik maliyetlerini düşürmek ve talebe daha hızlı cevap vermek için Avrupa’yı üretim üssü olarak kullanacaklar. Chery, Dongfeng ile SAIC (MG), yatırım fırsatlarını değerlendirenlerin başında geliyor. Chery, Barselona’daki Nissan’ın eski fabrikasını alarak ilk hamlesini yaptı. Ancak SAIC henüz kararını vermedi ve Türkiye en büyük adaylar arasında. MG’nin distribütörü Doğan Trend Otomotiv, fabrika yatırımında niyet mektubu anlaşmasını imzalamaya yaklaştı. Hiç kuşkusuz MG’nin Avrupa’da en fazla satan Çinli marka olması ve ürün gamında elektriklilerin önemli yer tutması, SAIC’i yatırımda daha fazla öne çıkarıyor.