Avustralya'nın en zengin kadını Çin’le rekabet etmek istiyor

Çin dışında, nadir toprak elementleri dünyasındaki en etkili yatırımcı Avustralya'nın en zengin kadını olan Gina Rinehart olmalı. Nadir toprak elementleri 30 milyar dolarlık madencilik servetinin sadece küçük bir parçası olabilir ancak Rinehart, aile holdingi Hancock Prospecting aracılığıyla, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki operasyonlarını hızlandırmak isteyenler de dahil olmak üzere önde gelen Çinli olmayan nadir toprak elementleri şirketlerinde büyük hisseler satın aldı.

800 milyon dolarlık nadir toprak elementleri yatırımları, Kaliforniya-Nevada sınırındaki Mountain Pass'ta ABD'deki tek çalışan nadir toprak elementleri madenini işleten MP Materials'ın 317 milyon dolar değerindeki yüzde 8,5 hissesini de içeriyor. MP ayrıca Fort Worth'ta General Motors için yüksek güçlü nadir toprak mıknatısları üretecek bir fabrikayı da tamamlamak üzere.

Rinehart ayrıca Avustralya'daki Mount Weld yatağını çıkaran Lynas Rare Earths'ün yüzde 8,2'sine yani 430 milyon dolarına sahip; Lynas kısa süre önce Batı Avustralya'daki Kalgoorlie'de bir işleme tesisi açtı ve ABD Savunma Bakanlığı'nın desteğiyle Teksas'ın körfez kıyısında bir tesis inşa ediyor. Daha küçük holdingler arasında, Avustralya'nın Alice Springs şehri yakınlarındaki Nolans madencilik projesi için hükümet desteğine sahip olan Arafura'nın yüzde 10'u ve Brezilya'nın kuzeydoğusunda etkileyici keşifler yapan bir başka Avustralyalı şirket olan Brazilian Rare Earths'ün yüzde 6'sı bulunuyor.

Çin ile rekabet

71 yaşındaki Rinehart sadece bir portföyü izlemek istemiyor, aynı zamanda Çin ile daha iyi rekabet edebilmek için sektörün rasyonelleştirilmesi için bastırıyor. Geçen yıl Lynas ve MP arasındaki başarısız birleşme görüşmelerini destekledi. Son şirket, Trump'ın belirsiz gümrük vergileri karşısında Çin'de işlenmek üzere nadir toprak konsantrelerinin sevkiyatını durduracaklarını ve bunun yerine stoklayacaklarını açıkladı. MP sözcüsü Matt Sloustcher geçen hafta, “Bu kritik malzemelerin yüzde 125 gümrük vergisi altında satılması ne ticari açıdan rasyoneldir ne de ulusal çıkarlarla uyumludur” dedi.

Trump’ın da destekçisi

Başkan Trump ocak ayında, Çin'in neredeyse tekelinde olan nadir toprak elementlerinin ABD'de işlenmesini hızlandırmayı amaçlayan bir yasa imzaladı. Geçen hafta İçişleri Bakanı Doug Burgum bakır, lityum, antimon ve diğer kritik mineraller için 12 madencilik projesini destekleyen Fast-41 programını duyurdu. Trump'ın arkadaşı olan Rinehart, hem Mar-a-lago'daki seçim gecesi partisine hem de göreve başlama törenine katıldı. Palm Beach'te Trump'a yakın iki mülk için 2023 yılında 100 milyon dolar ödediği öğrenildi. 

Rinehart Avustralyalıları Trump gibi olmaya ve daha büyük düşünmeye davet etti. 1992'de ölen demir cevheri madencisi Lang Hancock'un tek çocuğu olan Rinehart, onun zor durumdaki şirketi Hancock Prospecting'i devraldı ve yeniden inşa ederek 1992'de yönetim kurulu başkanı oldu. Şirketin en büyük varlığı Batı Avustralya'nın Pilbara bölgesindeki Roy Hill maden kompleksinin yüzde 70'i. Bu kompleksin inşası 8 milyar dolara mal oldu ve Hancock'a sadece geçen yıl 1,8 milyar dolar telif ücreti ödedi.

“Nadir toprak elementleri silah olarak kullanılmaya başlandı”

Lynas Rare Earths, MP Materials’a kıyasla daha az tanınıyor. Avustralyalı şirket, 2010 yılında Çin'in bir balıkçı teknesi izinleri ilgili bir anlaşmazlığın ardından Japonya'ya nadir toprak ambargosu koymasının ardından ortaya çıktı. Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi Kritik Mineraller Güvenlik Programı'ndan Gracelin Baskaran geçen hafta düzenlenen bir panelde nadir toprak elementlerinin ilk kez silah olarak kullanılmaya başlandığını söyledi. O zamandan bu yana ABD tedarikleri çeşitlendirmekte yavaş kaldı. 

Güvenilir tedarik sağlamanın hayati bir ihtiyaç olduğunun farkında olan Japon holdingi Sumitomo, Avustralya'ya yatırım yapan ve şu anda Japon üreticilerin nadir toprak ihtiyaçlarının yüzde 60'ını karşılayan Lynas'ın gelişimini destekledi. Lynas 2019 yılında, ham nadir toprak cevherini kısmen rafine ederek karışık nadir toprak konsantresine dönüştürmek üzere Avustralya'nın Kalgoorlie kentinde bir tesis daha inşa edeceğini duyurdu. Tesis 2024 yılının sonlarında 800 milyon dolar maliyetle açıldı.

Kalgoorlie'deki üretimin çoğu Lynas'ın on yıllık Kuantan, Malezya tesisine gidiyor ve CEO Amanda Lacaze'nin yakın zamanda yaptığı bir video sunumuna göre bu tesis disprosyum ve terbiyum oksit üretimini artırıyor.  Lynas zaman içinde Mount Weld'den yılda yaklaşık 12 bin ton bitmiş NdPr (Neodimyum-Praseodimyum) pazarlamayı planlıyor. Bu dünya talebinin yaklaşık yüzde 15'i. Lynas geçen yıl 460 milyon Avustralya doları gelirle 85 milyon Avustrlya doları net kâr elde etti. CEO Lacaze Lynas'ı 2015 yılında iflasın eşiğinden döndürerek 5,3 milyar dolarlık piyasa değerine ulaştırdı. Lynas hisseleri bir yıl içinde yüzde 37 artış gösterdi.

Çin’le rekabet riskli

Küresel endüstriyi konsolide eden Çin gibi neredeyse tekelci bir ülkeye karşı çıkmak doğal olarak büyük risk taşıyor. 2013 yılında Hitachi'nin mıknatıs üretim bölümü (şimdi Proterial olarak biliniyor) Obama yönetiminin desteğiyle Kuzey Carolina'da bir metal fabrikası kurdu. Ancak daha yüksek maliyetlerle, tüm rakiplerini geride bırakan Ganzhou'daki Çinli tedarikçilerle rekabet edemedi. Hitachi fabrikayı 2020 yılında sattı.

İşte bu yüzden ABD Savunma Bakanlığı'nın desteği çok önemli. Pentagon, jetler, füzeler, elektrikli araçlar, gece görüş gözlükleri ve MRI tarayıcıları gibi sayısız silah sistemine dahil edilmek üzere rafine edilmiş nadir toprak metallerinin yeterli miktarda tedarik edilmesini sağlamalı. MP ve Lynas tesisleri tamamlanana kadar, ABD'nin ağır nadir toprakları rafine etmek için yerel kapasitesi bulunmuyor. Avustralyalı politikacıların ulusal bir nadir toprak rezervi kurulması çağrısında bulunmalarına şaşmamalı; bir stok, tüm Avustralya adına müthiş bir gümrük tarifesi pazarlık kozu olarak hizmet edecek ve ayrıca Gina Rinehart'ın 800 milyon dolarlık nadir toprak yatırımının uzun vadeli başarısı için güçlü bir destek sağlayacaktır.