Almanya'nın yeniden silahlanması endüstriyi değiştiriyor: Trenlerden tanklara geçti

Almanya’nın doğusundaki Görlitz kentinde üç kuşaktır çift katlı tren vagonları üreten Liebig ailesi, artık bambaşka bir sanayi dönüşümünün ortasında. Tren üreticisi Alstom’un kapatma kararı aldığı 176 yıllık fabrika, savunma sanayi şirketi KNDS tarafından devralındı ve 2024 itibarıyla Leopard II tankları ile Puma zırhlı muharebe araçları için parça üretmeye başlayacak.

Carsten Liebig, emekli olmadan önce hayatını Almanya ve İsrail gibi ülkelerde yolcu taşıyan tren ve tramvaylar üreterek geçirmişti. Fabrikanın artık silah üretecek olması, memleketinin sanayi kimliğinde keskin bir değişim anlamına geliyor. Kendisinin de ifade ettiği gibi, bu dönüşüm, istihdam açısından olumlu görünse de, silah üretimine duyulan ihtiyaç bireysel düzeyde derin bir hayal kırıklığı yaratıyor.

Sanayi üretimi yavaşladı

Görlitz'teki bu dönüşüm, Almanya genelindeki sanayi eğilimlerinin bir yansıması. Ülkedeki enerji yoğun sektörlerin üretimi, Rusya'nın Ukrayna'yı işgal ettiği 2022 öncesine göre yüzde 20 geriledi. Otomotiv, makine mühendisliği ve kimya gibi geleneksel sanayilerdeki daralma, binlerce iyi maaşlı işin kaybına neden oldu.

Doğu Almanya’nın eski komünist bölgelerinde yaşayan birçok kişi için bu süreç, 1990 birleşmesinden bu yana yaşanan ikinci büyük sanayisizleşme dalgası olarak görülüyor. Ancak federal hükümetin yeniden silahlanma hamlesi, özellikle savunma sektöründe nadir görülen yeni istihdam fırsatları yaratıyor. NATO verilerine göre Almanya’nın savunma harcamaları son üç yılda yüzde 80 artarak 2023’te 90 milyar euroya ulaştı.

Savunma yatırımlarının etkisiyle Rheinmetall, Diehl Defence, Thyssenkrupp Marine Systems ve MBDA gibi büyük firmalar, son üç yılda 16.500 kişilik yeni istihdam sağladı. Bu şirketler 2026’ya kadar 12.000 kişiyi daha işe almayı planlıyor. KNDS yöneticileri, Görlitz tesisini tercih etmelerinin nedenini, kaynakçı gibi yüksek vasıflı işçilerin bölgede hâlihazırda mevcut olmasıyla açıklıyor.

Nitelikli işgücü açığı

Bank of America analizlerine göre, savunma sanayinde karşılaşılan en büyük zorluklardan biri “doğru insanı bulmak ve eğitmek”. Bu nedenle, otomotiv gibi daralan sektörlerdeki çalışanlar yeniden eğitilerek savunma üretimine yönlendiriliyor.

Kamu ihaleleriyle büyüyen savunma şirketleri, hissedarlara daha fazla kazanç sağlarken, yerel ekonomilere yatırım baskısı da artıyor. Rheinmetall, temettü dağıtımını yüzde 42 artırmayı planlarken benzer artışlar Hensoldt ve Renk gibi firmalarda da gözleniyor. Şirket yöneticileri, vergi mükelleflerinin kaynaklarıyla sağlanan güvenlik yatırımlarının istihdamı da ülkede tutması gerektiğini savunuyor.

Rheinmetall’in Volkswagen’in üretimini azaltmayı planladığı Osnabrück tesisine talip olması bu stratejinin bir parçası. Şirket ayrıca Continental ve Bosch gibi otomotiv tedarikçilerinden işten çıkarılan yaklaşık 300 kişiye iş imkânı sunmayı hedefliyor. Ancak şimdiye kadar yalnızca bir Continental çalışanı bu geçişi gerçekleştirdi; bu tür transferler gönüllü başvurulara bağlı olarak yürütülüyor.

Almanya genelinde yeniden silahlanmaya ve Ukrayna’ya yönelik askeri desteğe kamuoyu desteği ise net değil. Görlitz, 2019’da Almanya’nın ilk AfD’li belediye başkanını seçmeye çok yaklaşmıştı. Son yerel seçimlerde ise AfD’nin oy oranı yüzde 37’ye yükseldi. Bu sonuç, kentin neredeyse yarısının Berlin’in askeri politikalarına karşı duran partilere yöneldiğini gösteriyor.

AfD’li siyasetçiler ordunun tank ihtiyacını kabul etmekle birlikte bu silahların Ukrayna’ya gönderilme ihtimalini eleştiriyor. Savunma sanayisinin, doğrudan çatışmaya zemin hazırlayan bir araç haline gelmemesi gerektiğini savunuyorlar.

Tüm bu tartışmalara rağmen Saksonya Eyalet Başbakanı Michael Kretschmer, Görlitz’te kurulacak yeni üretimi olumlu karşıladı. Ona göre, üretilecek teknolojiler Avrupa’nın savunmasına katkı sağlayacak ve şehir için güvenli, kalıcı iş fırsatları yaratacak.

KNDS, tesisin uzun vadeli geleceğine dair kamuoyuna net bir taahhütte bulunmazken, IG Metall sendikası, istihdamın korunmasını memnuniyetle karşıladığını ancak büyüyen savunma sanayisinin kalıcılığı konusunda soru işaretleri taşıdığını dile getiriyor. Sendika yetkililerine göre, tank üretiminin sürdürülebilir bir iş kolu haline gelmesi, savaşların devam etmesi anlamına gelir; bu ise kimsenin arzu etmeyeceği bir senaryo.

Emekli işçi Carsten Liebig ise olup biteni daha gerçekçi bir bakışla değerlendiriyor. Ona göre dünya dönmeye devam ediyor ve önemli olan, mümkün olduğunca fazla işin şehirde kalması.