Avrupa’nın Musk’ın gökyüzündeki hakimiyetini kırma mücadelesi

Avrupa, ABD'nin Ukrayna'daki hakim uydu şirketinin geniş bant hizmetlerini kapatma tehdidinin ardından, Elon Musk'ın Starlink'ine alternatif bir şirkete fon sağlamayı öneriyor. Avrupa Komisyonu'nun geçen hafta yayınladığı savunma beyaz kitabı, bloğun zor durumdaki uydu operatörlerine bir destek olarak Brüksel'in “AB merkezli ticari sağlayıcılar tarafından sağlanabilecek hizmetlere Ukrayna'nın erişimini finanse etmesi gerektiğini” söyledi.

İspanyol Hispasat'ın CEO'su Miguel Ángel Panduro Financial Times'a yaptığı açıklamada Brüksel'in kendi şirketi Eutelsat ve SES'ten Ukrayna için bir hizmet envanteri sunmalarını istediğini ifade etti. Avrupa'nın uzay egemenliği için yeni bir girişimde bulunma ihtimali son haftalarda Eutelsat ve SES gibi ağır borçlu şirketlerin hisselerini artırdı. Ancak AB finansmanıyla bile başarıya ulaşmaları kolay olmayacak. 

“Starlink’in yerini alacak bir şey yok”

Starlink'in Ukrayna'da tüketicilere, hükümete ve özellikle de cephe hattındaki orduya hizmet veren 40 bin terminali bulunuyor. Hatta askerler Starlink'in kompakt kullanıcı terminallerini insansız hava araçlarına bağlayarak saldırıların yönlendirilmesine yardımcı olmak üzere canlı video görüntüleri aktarıyor. Sektör uzmanları, tek bir Avrupa ağının bu kadar geniş bir uygulama çeşitliliğini çoğaltamayacağını söylüyor. 

Panduro, “Bugün Starlink'in yerini alacak bir şey yok. Ancak yerine geçmese de bu kabiliyetlerin yokluğunu hafifletmeye yardımcı olabilecek alternatifler olabilir” dedi. Rakip bir uydu operatörünün üst düzey bir yöneticisi durumu daha açık bir şekilde ifade etti: Starlink çok ucuz, çok yaygın ve çok mükemmel.

Eski şirketler ayak uyduramıyor

Sorunun temelinde, Avrupa'da ve daha geniş çapta eski operatörlerin Starlink'in çevikliğine ayak uyduramaması yatıyor. Birçoğu, azalan yayın gelirlerini yeni bağlantı işleriyle dengelemeye çalışırken, uzayda faaliyet göstermenin zorluklarının onları kesintilerden koruyacağını varsaydı. Ancak uzay danışmanlık şirketi Novaspace'in müdürü Jean-Baptiste Thépaut, ana şirket SpaceX'in ucuz fırlatma hizmetlerinin yardımıyla Starlink'in gelmesiyle “her şeyin tamamen değiştiğini” söyledi. 

Musk'ın geniş bant hizmeti sadece beş yıl içinde, alçak Dünya yörüngesi (LEO) olarak bilinen uzayın nispeten keşfedilmemiş bölgesine 7 bin uydu fırlattı. Şu anda dünyanın en büyük uydu operatörü olan şirket, havayolları, nakliye grupları ve hükümetlerle geniş bant sözleşmeleri imzaladı. SES ve Eutelsat gibi geleneksel operatörler, bu sektörlerin yeryüzünden yaklaşık 36 bin km yükseklikteki daha yüksek jeostasyoner (GEO) yörüngelerdeki uydularına yeni bir hayat vereceğini umuyorlardı. 

Daha düşük irtifalarda uçmak küresel bir hizmet için binlerce uydu ve milyarlarca yatırım gerektiriyor. Ancak LEO'da faaliyet göstererek Starlink, daha düşük gecikme süresi (bir sinyalin Dünya'dan uyduya gidip gelmesi için geçen süre) ve kitlesel pazara birçok eski operatörden daha yüksek hızda bağlantı sağladı.  Hem Starlink hem de OneWeb ağlarında kapasite satan Speedcast'in başkan yardımcısı James Trevelyan, yoğun uydu ağının doğası gereği esnek olduğunu kanıtladığını söyledi.

Starlink aynı zamanda tüketici pazarı için tasarlandı ve 2000 dolarlık terminallerini başlangıçta büyük ölçüde sübvanse ederek 500-600 dolardan sattı. Starlink 2020'de beta denemeleriyle faaliyete geçtiğinden beri 4,5 milyon abone kazandı ve GEO rakiplerinden önemli müşteriler kaptı. Paris merkezli Eutelsat için kolay bir galibiyet olması gereken Air France, geçen sonbaharda Starlink'i tercih etti.

Kesinti ve fiyat baskısı ışığında, eski operatörler daha yüksek performanslı GEO ağlarına ve yeni yörüngelere odaklandı. Eutelsat, 2022 yılında Starlink gibi LEO'da ancak 1.200 km yükseklikte faaliyet gösteren OneWeb'i satın aldığını duyurdu. Bu arada SES, O3b mPower ağıyla orta dünya yörüngesinde (MEO) genişledi ve rakip GEO operatörü Intelsat'ı satın alıyor. Her iki şirket de çoklu yörünge stratejilerini finanse etmek için önemli miktarda borç aldı. Bu hamleler henüz meyve vermedi.

Ukrayna'ya yönelik herhangi bir teklifin LEO, MEO ve GEO uydularının bir kombinasyonunu içermesi muhtemel. Herhangi bir Ukrayna çözümünün kilit bir bileşeni Eutelsat'ın OneWeb'i olacaktır. Ancak yörüngedeki yaklaşık 630 uydusuyla kapasitesi çok daha sınırlı. Daha yüksek irtifalarda, OneWeb'in gecikme süresi biraz daha yüksek ve uyduları daha fazla güce ihtiyaç duyuyor. Bu da antenleri ve uzay aracını daha büyük ve daha pahalı hale getiriyor.