ABD Seçimi: Oy verme işlemi başladı, sonuçlar ne zaman açıklanacak?
Demokrat Parti adayı Kamala Harris ve Cumhuriyetçi Parti adayı Donald Trump arasındaki yarış artık sonuna geldi. ABD’de seçmenler bugün sandıkta gelecek 4 yıl boyunca ülkeyi kimin yöneteceğini seçiyor.
Son anketler de başkanlık yarışının son derece çekişmeli geçtiğini gösteriyor. Anketler doğru çıkar ve oranlar birbirine ne kadar yakın olursa, sonucun öğrenilmesi de o kadar uzun sürecek.
Oy verme işlemi ne zaman başlıyor, ne zaman bitiyor?
Her eyalette sandıkların açılış ve kapanış saatleri farklılık gösteriyor. ABD’nin doğusundaki New Hampshire eyaletindeki bir kasabada gece yarısı sandıklar açılırken, Vermont'un bazı bölgelerinde seçmenler saat 05.00'te (TSİ 13.00) oy kullanmaya başlayacak. Sandıkların sabah 06.00-08.00 arası açılması bekleniyor.
Ülke genelinde ilk sandıklar 5 Kasım akşamı doğu saati ile 18.00 (TSİ 6 Kasım 02.00) itibariyle kapanmaya başlayacak. Sandıkların tamamı TSİ 6 Kasım sabahı saat 08.00 civarında kapanacak.
Oy sayımı neden uzun sürüyor?
Sandıkların kapanmasından sonraki saatler ve günlerde eyaletler, medya şirketlerinin kazananları tahmin etmek için kullandığı resmi olmayan sonuçları duyurmaya başlar. Eyaletlerin kendileri ise haftalar sonra, oy sayımları tamamlanıp onaylanana kadar kazananları ilan etmez. 2020 yılında Associated Press ve diğer haber kuruluşları Joe Biden'ın başkanlığı kazandığını seçimlerden dört gün sonra duyurmuştu.
Sayım işleminin uzun sürmesinin tek nedeni adayların arasındaki oranın azalmasıyla birlikte özellikle salıncak eyaletlerin kritikleşmesi değil elbette. Oy pusulalarının açılacağı saate ilişkin yasal kısıtlama, sandıkların kapanış saatinde sırada olan seçmenlerin oy kullanmaya devam etmesi, denizaşırı seçmenlerin oylarının sayımının gecikmesi ve şüpheli/belirsiz oylara ilişkin kararların sayım sürecinde alınması da süreci uzatan nedenler olarak sıralanabilir.
Seçimi salıncak eyaletler mi belirleyecek?
ABD’de bulunan toplam 50 eyaletin 43’ünü her seçimde neredeyse aynı parti, büyük bir farkla kazanıyor. Seçimde küçük oy farkıyla partiler arasında el değiştirebildikleri için "salıncak" olarak adlandırılan 7 kritik eyalet bulunuyor: Pensilvanya, Georgia, Arizona, Nevada, Michigan, North Carolina ve Wisconsin. Bu eyaletler de özellikle 2024 seçiminde belirleyici hale gelmiş durumda.
270 delegeye ulaşan adayın başkanlığı kazandığı ABD'de, salıncak eyaletlerin toplam 93 delegesi var. Pensilvanya nüfusu itibarı ile en çok delegeye sahip salıncak eyalet. 19 Seçiciler Kurulu delegesi ile rekabete sahne oluyor. Nevada ise salıncak eyaletler arasında 6 sandalye ile en az delegeye sahip olanı.
Oy değil, delege
ABD’de, en fazla oyu alanın değil, en fazla delegeye ulaşan adayın başkan olmasını sağlayan Seçiciler Kurulu (Electoral College) yöntemi işliyor. Buna göre her eyaletin belli bir delege sayısı var. O eyaletteki oyların çoğunluğunu alan parti, delegelerin tamamına sahip oluyor. Ülke genelindeki 538 delegenin salt çoğunluğu olan 270’e ulaşan aday başkanlık seçimini de kazanmış oluyor.
The Hill ve Decision Desk HQ (DDHQ) tarafından yapılan anket ortalamalarına göre, bu 7 eyaletin altısında iki aday arasındaki fark yüzde 2'nin altında.
Son durum ne?
Şu ana kadar en az 75 milyon kişi oy kullandı.
ABD genelindeki anketleri derleyen Real Clear Politics (RCP) adlı haber platformunda yer alan son ulusal anket ortalamalarına göre Trump ülke genelinde 0.3 puanla önde götürüyor. Salıncak eyaletlerde demokrat aday Harris, Michigan ve Wisconsin'de, cumhuriyetçi aday Trump ise Pensilvanya, North Carolina, Georgia, Arizona ve Nevada'da az farkla üstün görünüyor.
Sonuçlar ne zaman belli olacak?
Washington Post'un haberine göre seçim sonuçlarının netleşmesi eyaletten eyalete değişiklik gösterecek. Kimi eyaletlerde ilk gece sonuçların netleşmesi beklenirken bazı kritik eyaletlerde sonuçların duyurulması çok daha uzun bir zaman alabilir.
Kuzey Carolina'nın seçim gecesi sonuçların neredeyse tamamının açıklaması beklenirken Wisconsin, seçim günü oy sayımına başlayacak ancak büyük ilçelerinden sonuçlar gece yarısından sonra gelebilecek.
Georgia bazı sonuçları sandıklar kapandıktan kısa bir süre sonra açıklayacak ancak Atlanta'ya ev sahipliği yapan Fulton County'de sonuçların açıklanması daha uzun sürebilir. Nevada'da oylama büyük ölçüde posta ile yapılıyor ve seçim gününden sonra gelen oy pusulalarının sayılmasına izin veriliyor.
Pensilvanya ise yasa gereği, seçim gününe kadar posta ile gelen oy pusulalarını işleyemiyor ve posta ile gelen oy pusulalarının fiili sayımı sandıklar kapanana kadar başlayamıyor.
