Gıda enflasyonunda rekorlar yazıyoruz 

Gıda enflasyonunda dünyanın sayılı ülkeleri arasında yer alıyoruz. BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) verilerine göre, dünyada Mart itibarıyla yıllık ortalama yüzde 6,9 olan gıda enflasyonu, Türkiye’de TÜİK verilerine göre Mart’ta yıllık yüzde 37,12’ye yükseldi. Bu şu demek; Türkiye’deki gıda enflasyonu ile dünya ortalaması arasındaki makas 30 puanı geçti. 

Türkiye, gıda enflasyonunda güncel veri açıklayan ülkeler arasında en yüksek beşinci olurken, bizim altımızdaki Gana, Nijerya, Bolivya gibi ülkeler 20’li oranlarda seyrediyor. Listede ilk sırada enflasyonu keskin bir şekilde aşağı çekmeyi başaran Arjantin ile ağır yaptırımlarla ekonomik darboğaz yaşayan komşumuz İran yer alıyor.  

Türkiye, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ülkeleri arasında da açık ara gıda enflasyonu rekortmeni olmayı sürdürüyor. Bizden sonra Şubat verileriyle yıllık yüzde 7,6 ile Japonya, yüzde 7,5 ile Norveç yüzde 6,8 ile Macaristan ve Kosta Rika geliyor. 

OECD’de Şubat itibarıyla gıda enflasyonu ortalaması yıllık yüzde 4,4. Bu oran Türkiye’nin Mart ayındaki yüzde 4,94 seviyesindeki Mart ayı gıda enflasyonunun altında... 

Dünyada 60’ın üzerinde ülkenin yıllık gıda enflasyonu Türkiye’nin Mart ayındaki aylık gıda enflasyonunun altında seyrediyor. Çin ve İsviçre gibi gıda enflasyonunun düştüğü, yani ekside seyrettiği ülkelerin yanı sıra, komşumuz Yunanistan’da Şubat itibarıyla yıllık gıda enflasyonu sadece yüzde 0.2, yani bir yıldır gıdada fiyat artışı olmamış diyebiliriz. Komşularımızdan Bulgaristan da yıllık gıda enflasyonu yüzde 4,6 ile bizim yıllık oranın altında... 

Türkiye gibi gelişmekte olan Suudi Arabistan (yüzde 1), Endonezya (yüzde 2,3), Tayland (yüzde 2,4), Güney Afrika (yüzde 2,8) gibi Türkiye’nin aylık gıda enflasyonun neredeyse yarısı kadar yıllık gıda enflasyonu kaydettiler. 

Gelişmiş ülkelerde yıllık gıda enflasyonu yüzde 2 ile 4 arasında seyrederken, Şubat itibarıyla Euro bölgesinin ortalaması yüzde 2,2 ve Avrupa Birliği (AB) ortalaması da yüzde 2,9. 

Bir de şu var; Mart ayına ait yıllık yüzde 37.12 gıda enflasyonu TÜİK’in açıkladığı oran. Ne kadar doğru olduğu tartışılıyor. Çünkü çarşı-pazar ve marketlerde sürekli etiket değiştiği hepimizin malumu... Enflasyon Araştırma Grubu’na (ENAG) göre yıllık gıda enflasyonu yüzde 55,36 ve İstanbul Ticaret Odası’na (İTO) göre İstanbul’da yıllık yüzde 42,42, Türk-İş’e göre de 40,62...  

Gıda enflasyonu 2025’te dirençli bir seyir izliyor. Ocak ayında yıllık yüzde 41,76 iken, Şubat’ta yüzde 35,11’e düşse de Mart’ta bu trende sürmedi ve yüzde 37,12 oldu. Nitekim, Merkez Bankası da TÜİK’in açıkladığı Mart enflasyon verisinin ardından yayımladığı Fiyat Gelişmeleri Raporu’nda gıda ve tütün ürünlerinde dikkat çeken artışlar yaşandığını belirtti. Özellikle taze meyve-sebze fiyatlarındaki yükseliş ile Ramazan ayının etkisiyle kırmızı ette görülen artışın gıda grubunu yukarı çektiği ifade edildi. Rapora göre, işlenmemiş gıda fiyatlarındaki yüzde 10,2’lik artış genel tüketici fiyatlarını da etkiledi.  

Dikkat çekici bir gelişme de; Türkiye’nin aksine dünyada gıda fiyatlarının düşüş trendinde olması... Mart itibarıyla FAO’nun Tahıl Fiyatları Endeksi yıllık yüzde 1,1, pirinç endeksi yüzde 1,7 ve şeker endeksi 1,4 düştü. Et Fiyatları Endeksi yıllık yüzde 2,7 ve Bitkisel Yağ Endeksi ise güçlü küresel ithalat talebiyle yıllık yüzde 23,9 gibi yüksek oranda artış gösterdi.