Enflasyon verileriyle kira artış oranı belli oldu: Avrupa'ya göre durum nasıl?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Kasım ayında TÜFE yüzde 2,24 artarken, yıllık bazda yüzde 47,09'a geriledi.

ENAG verilerine göre ise Kasım ayında enflasyon aylık bazda yüzde 4,06 artarken yıllık enflasyon yüzde 86,76 olarak gerçekleşti. 

Enflasyonun beklentiyi aşmasında gıda fiyatları etkili oldu. Gıda fiyatları aylık enflasyona 1,23 puan katkı yaptı. Yüzde 2,24 olan aylık TÜFE'nin 0,4 puanı da konuttan geldi. Merkez Bankası Kasım ayında gıda fiyatlarındaki artışın öne çıkacağını bekliyordu.

Yurt içi ÜFE kasımda yüzde 0,66 arttı, yıllık bazda artış yüzde 29,47 oldu.

Enerji ve gıda fiyatlarının dışarıda tutulduğu çekirdek enflasyon kasımda 1,53, yıllık bazda 47,13 arttı.

Gıdada yüzde 5'i aşan artış

TÜFE'deki artış kalemlerine bakıldığında aylık bazda en büyük artış yüzde 5,10'la gıda ve alkolsüz içeceklerde gerçekleşti.

Eğlence ve kültür kaleminde yüzde 2,88, ev eşyasında yüzde 2,81, sağlıkta yüzde 2,69, konutta yüzde 2,40, haberleşmede yüzde 1,88, çeşitli mal ve hizmetlerde yüzde 1,29, lokanta ve otellerde yüzde 0,79, ulaştırmada yüzde 0,29, eğitimde yüzde 0,01 artış görüldü.

Alkollü içecekler ve tütün yüzde 0,04, giyim ve ayakkabı yüzde 0,25'le fiyat düşüşü görülen iki grup oldu.

Yıllık bazda en yüksek artış eğitimde

Yıllık bazda en büyük artış yüzde 92,49 ile eğitimde görüldü. Onu yüzde 74,45 ile konut, yüzde 59,38 ile lokanta ve oteller, yüzde 52,84 ile sağlık, yüzde 48,57 ile gıda ve alkolsüz içecekler, yüzde 43,81 ile çeşitli mal ve hizmetler, yüzde 42,79 ile eğlence ve kültür, yüzde 39,90 ile ev eşyası, yüzde 39,32 ile alkollü içecekler ve tütün, yüzde 35,71 ile haberleşme, yüzde 31,45 ile giyim ve ayakkabı ve yüzde 26,24'le ulaştırma izledi.

TÜFE'de kapsanan 143 temel başlıktan 106'sında fiyat artışı, 27'sinde düşüş olurken, 10 başlıkta fiyat değişikliği görülmedi.

Merkez'in yıl sonu enflasyon tahmini yüzde 44

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yılın son enflasyon raporunda enflasyonun orta noktası tahminini yüzde 38'den yüzde 44'e yükseltmişti. Eylül başında güncellenen Orta Vadeli Program'daki (OVP) yıl sonu tahmini ise yüzde 41,5 seviyesinde bulunuyor.

TCMB'nin 2025 sonu için güncel enflasyon tahmini 7 puan artışla yüzde 21'e çıkarken, 2026 sonu tahmini yüzde 12 seviyesinde bulunuyor.

Piyasalara etkisi

Yurt içi piyasalarda hareketlilik arttı. Borsa İstanbul yönünü yukarı çevirirken döviz piyasası hafif pozitif görünümünü korudu.

BIST 100 endeksi, pozitif açılışın ardından Kasım ayı enflasyon verilerini pozitif fiyatlamaya başladı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının (TCMB) Kasım ayı Piyasa Katılımcıları Anketi’nde Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) artış beklentisi yüzde 2,01 olarak öngörüldü. Açıklanan veriler ise aylık enflasyon artışının yüzde 2,24 olarak beklentinin üzerinde geldiğini gösterdi. Böylece yıllık enflasyon yüzde 47,09 oldu.

Kasım ayı enflasyon verileri, TCMB’nin 26 Aralık’ta alacağı faiz kararı üzerinde önemli bir etkisi olacak. Piyasalarda son günlerde enflasyon verisine odaklanırken beklenti altında gelebilecek aylık enflasyonun borsada pozitif eğilimi artırabileceği düşüncesi hakimdi. Ancak enflasyonun beklenti üstünde gelmesi ve yıllık enflasyonun ise beklenildiği miktarda düşmemesine rağmen piyasanın pozitif hareketine devam ettiği görüldü.

Borsa İstanbul’un sabah seansındaki pozitif eğilimine katkı sağlayan sektörlerin başında ise ilk saate yüzde 3 bandında yükselen bankalar ile yüzde 2 bandında yükselen gayrimenkul bulunuyor. Bu eğilim, piyasaların TCMB’den bu ay faiz indirimi beklentilerini koruduğunu gösterdi. An itibarıyla BIST’te kısmi oranda düşüşle devam eden iki sektör ise spor ve kobi oldu. BIST 30 hisseleri ise ortalama yüzde 2 bandında yükselişle daha çok talep gören hisseler olurken BIST 100 dışı endekste yükseliş ilk işlemlerde yüzde 1’in altında daha sınırlı kaldı. 

Yurt içi döviz piyasasında dolar/TL, enflasyon verileri sonrası yukarı yönlü ivmesini korurken yüzde 0,1 yükselişle 34,74 seviyesinde hareket ediyor. Euro/TL de benzer ivmeyle 36,5 bandında işlem görüyor. Gram altın ise yarım puana yakın değer artışıyla 2 bin 955 TL seviyesinden işlem görüyor.

Tahvil piyasasında ise 2 yıllık tahviller yüzde 1,37 yükselişle yüzde 41,36’ya yükselirken 10 yıllık tahviller yüzde 1’e yakın yükselişle yüzde 29,48 seviyesinde devam ediyor.

İşçi, memur ve emekli maaş zamları ne kadar olacak?

Temmuz, Ağustos, Eylül ve Ekim aylarında enflasyon yüzde 12,6 olarak gerçekleşti. Bu durumda SSK ve Bağkur emekli aylıkları için üç aylık dönemde alacakları zam ya da enflasyon farkı yüzde 12,6 olarak ortaya çıktı.

Kasım ayı enflasyonu ile SSK ve Bağkur emekli aylıkları için beş aylık dönemde alacakları zam ya da enflasyon farkı 14,6 yüzde olarak belirlendi.

Temmuz ayında yüzde 10'luk sözleşme zammı alan memur ve memur emeklileri bu oranı aşan miktarda enflasyon farkı alacak, üstüne de sözleşmeden doğan yüzde 6'lık bir zam eklenecek.

Söz konusu beş ayda toplam enflasyon yüzde 14,6 olarak gerçekleştiği için memur ve memur emeklisi için ortaya çıkmış enflasyon farkı yaklaşık yüzde 2 olarak netleşti.

Son beş aylık enflasyon farkı ile birlikte memur ve memur emeklisine oluşan farka yüzde 6 zammı eklendiğinde memur ve memur emeklisinin zammı yüzde 10,43 olarak belirlenmiş oluyor.

Yeni yıl zamları 3 Ocak 2025'te açıklanacak enflasyon oranıyla tam olarak netlik kazanacak.

Avrupa'da ve Türkiye'de ortalama kira bedelleri

12 aylık TÜFE verisine göre kira artış oranı yüzde 60,45 olacak. Bu oran, kiracılar ve ev sahipleri için sözleşme yenileme dönemlerinde dikkate alınacak.

Endeksa'ya göre Türkiye'de ortalama kira bedeli 18 bin 640 TL. (yaklaşık 490 euro) Peki Avrupa'da durum nasıl?

Levent Gürses Forbes Türkiye'nin Aralık sayısında Avrupa'daki kira bedellerini ele aldığı yazısında şu bilgileri verdi:

Avrupa Birliği’nde (AB) en düşük asgari ücret 477 Euro ile komşumuz Bulgaristan’da… Avrupa Sendikalar Konfederasyonu’na (ETUC) göre Bulgaristan’da ortalama kira da 215 Euro ile yine AB’nin en düşüğü… Yine de asgari ücretli bir çalışan gelirinin yüzde 45’ini kiraya veriyor. Bu alanda en yüksek oran yüzde 56 ile Hollanda’da. Asgari ücret kira oranının en düşük olduğu ülkeyse yüzde 35 ile Fransa. Bir başka komşumuz Yunanistan’da da asgari ücret/kira oranı yüzde 38 ile epey düşük. Yunanistan’da 2024 başında asgari ücret 910 Euro ve ortalama kira ise 344 Euro’ydu. Asgari ücrete yapılan yüzde 6,4 artış ile bu yılın ikinci yarısı ve 2025’in ilk yarısı için 968 Euro oldu. 

Levent Gürses'in yazısına buradan ulaşabilirsiniz.